Niedobór dopaminy – jak się objawia? Jak leczyć?

Dopamina jest neuroprzekaźnikiem, który odgrywa kluczową rolę w regulacji różnorodnych procesów w organizmie człowieka. Dopamina jest zaangażowana w wiele aspektów naszego codziennego funkcjonowania i odpowiada m.in. za poziom energii, samopoczucie, motywację i kontrolę ruchu. Niedobór dopaminy sprawia, że nasilają się stany depresyjne, trudności emocjonalne i problemy z koncentracją. Dowiedz się, jak zwiększyć poziom dopaminy w organizmie i cieszyć się lepszym samopoczuciem.

Co to jest dopamina?

Dopamina jest jednym z najważniejszych neuroprzekaźników, który pełni kluczową funkcję w regulacji fizjologicznych procesów w organizmie człowieka. Ten organiczny związek chemiczny, należący do grupy katecholamin, jest wytwarzany i uwalniany przede wszystkim w nerkach oraz w zakończeniach komórek nerwowych, m.in. w mózgu i rdzeniu kręgowym. Wraz z acetylocholiną, serotoniną, noradrenaliną i wieloma innymi, tworzy grupę związków chemicznych odpowiedzialnych za przekazywanie sygnałów między neuronami. Poziom dopaminy ma wpływ na wiele aspektów naszego codziennego funkcjonowania, w tym na nastrój, motywację do działania, koncentrację i kontrolę ruchu.

Dopamina została odkryta i po raz pierwszy opisana w 1957 roku przez Arvida Carlssona i jego współpracowników. Carlsson zidentyfikował dopaminę w mózgu i odkrył, że jest ona prekursorem noradrenaliny. Za swoje badania Carlsson otrzymał w 2000 roku Nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny. 

Rola dopaminy w organizmie

Rolę dopaminy odkrywano stopniowo, a w początkowym okresie badań nad tą substancją każda dekada przynosiła nowe wiadomości:

• W latach 60. XX wieku naukowcy odkryli, że dopamina jest uwalniana w odpowiedzi na nagrody, co sugeruje, że odgrywa ona rolę w motywacji i uczeniu się;

• W latach 70. XX wieku stwierdzono, że niedobór dopaminy może prowadzić do depresji, a nadmiar dopaminy może prowadzić do manii;

• W latach 80. XX wieku badacze doszli do wniosku, że dopamina jest niezbędna do kontrolowania ruchów ciała;

• W latach 90. XX wieku opisano rolę dopaminy w koncentracji i umiejętności skupienia uwagi.

Nie ma wątpliwości, że dopamina odgrywa niezwykle ważną rolę w organizmie człowieka. Ten neuroprzekaźnik wpływa na wiele procesów w naszym ciele. To dzięki niej odczuwamy motywację i zapał do wykonywania różnych zadań. 

Oprócz tego, dopamina odgrywa również kluczową rolę w układzie hormonalnym, ponieważ reguluje pracę gruczołów endokrynnych. Reguluje wydzielanie hormonu wzrostu, prolaktyny oraz gonadotropiny. Ponadto wpływa na układ limbiczny, czyli zespół struktur korowych i podkorowych w mózgu, który kontroluje nasze emocje i procesy psychiczne.

Dopamina odpowiada także za prawidłową koordynację układu ruchu.

Jak sprawdzić poziom dopaminy w organizmie?

Istnieje kilka sposobów, aby sprawdzić poziom dopaminy w organizmie, w tym badanie krwi (wykonywane najczęściej na czczo, w godzinach porannych) oraz badanie moczu (wykonane z próbki pobranej z dobowej zbiórki moczu). Badania obrazowe mózgu, takie jak tomografia emisyjna pozytonów (PET) i tomografia komputerowa emisyjna pojedynczych fotonów (SPECT), mogą być użyte do pomiaru poziomu dopaminy w określonych obszarach mózgu. Są one drogie i inwazyjne, dlatego stosuje się je przede wszystkim w celach naukowych. 

W przypadku podejrzenia niedoboru lub nadmiaru dopaminy pomocne mogą być również specjalistyczne kwestionariusze i ankiety.

Objawy niedoboru dopaminy

Niedobór dopaminy obserwuje się w przebiegu choroby Parkinsona czy w zaburzeniach psychicznych. Jednak nawet niewielki niedobór tej substancji może powodować objawy takie jak:

• obniżenie nastroju i stany depresyjne – niski poziom dopaminy może prowadzić do uczucia smutku, przygnębienia i apatii. Osoby z niedoborem dopaminy często odczuwają brak motywacji i radości z życia.

• trudności z koncentracją i skupieniem uwagi – dopamina jest kluczowym neuroprzekaźnikiem odpowiedzialnym za funkcje poznawcze, takie jak koncentracja, uwaga i pamięć. 

• brak energii i motywacji – niedobór dopaminy może prowadzić do chronicznego zmęczenia i trudności w podejmowaniu działań.

• problemy z kontrolą ruchu – dopamina jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania układu ruchu. Niedobór dopaminy może prowadzić do zaburzeń takich jak sztywność mięśni, drżenie i trudności w utrzymaniu równowagi.

• trudności emocjonalne – niedobór dopaminy może prowadzić do niestabilności emocjonalnej, wahań nastroju, lęku i trudności w radzeniu sobie ze stresem.

Ponadto, niedobór dopaminy może prowadzić do zaburzeń snu, problemów z libido, oraz dolegliwości żołądkowych. Wiedza na temat dopaminy, jaką dziś dysponujemy, stanowi dowód na to, że dolegliwości takie jak depresja atypowa czy depresja endogenna to efekt zachwiania równowagi biologicznej w organizmie.

Jak zwiększyć poziom dopaminy?

Istnieje kilka sposobów, które mogą pomóc w zwiększeniu poziomu dopaminy w organizmie. Jednym z nich jest regularna aktywność fizyczna. Badania wykazały, że regularne ćwiczenia fizyczne mogą zwiększać poziom dopaminy i poprawiać nasze samopoczucie.

Innym sposobem na zwiększenie poziomu dopaminy jest zdrowa dieta. Niektóre produkty spożywcze, takie jak banany, awokado, czy nasiona dyni, zawierają składniki, które mogą wspomagać produkcję dopaminy w organizmie.

Dodatkowo, istnieje kilka naturalnych suplementów diety, które mogą wspomagać produkcję omawianej substancji w organizmie. Należą do nich np. l-teanina, kwas foliowy, czy witamina B6. Jednak przed rozpoczęciem suplementacji skonsultuj się z lekarzem.

Jak objawia się nadmiar dopaminy?

Podobnie jak niedobór, nadmiar dopaminy może mieć negatywny wpływ na nasze zdrowie i samopoczucie. Przede wszystkim prowadzi do wzmożonej pobudliwości, impulsywności i agresywnego zachowania. Nadmiar dopaminy może prowadzić do zaburzeń psychotycznych i powodować halucynacje i urojenia. Zwiększona ilość substancji w organizmie może stać się przyczyną trudności z zasypianiem i utrzymaniem snu.

lek. Agnieszka Żędzian

Lekarz, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Doświadczenie zdobywała, pracując w Klinice Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckiego Szpitalu Klinicznego w Białymstoku. W pracy z pacjentem stara się zawsze indywidualnie podejść do jego problemu oraz, korzystając ze swojej wiedzy i doświadczenia, postawić właściwą diagnozę. Aby skutecznie pomagać pacjentom, systematycznie podnosi swoje kwalifikacje, biorąc udział w licznych szkoleniach i konferencjach naukowych.

lek. Agnieszka ŻędzianZobacz artykuły tego autora

Podziel się z innymi

Udostępnij artykuł w social-mediach.

Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcie

Źródła:

1. M. Jarema, Depresja i zaburzenia lękowe W gabinecie lekarza specjalisty, Rozpoznawanie i leczenie, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2021.

2. M.E. Long, Mózg chce więcej dopaminy, Wydawnictwo Feeria, Łódź 2023.

3. J.B. Taylor, Tajemnica zdrowego mózgu. Jak wykorzystać neuroplastyczność oraz właściwości prawej i lewej półkuli mózgu, aby przywrócić zdrowie i odkryć psychologiczne i biologiczne możliwości umysłu, Wydawnictwo Vital, Białystok 2022.

4. D.G. Amen, Neuroplastyczność mózgu. Proste ćwiczenia i techniki, które wyeliminują złe nawyki, negatywne emocje, stres i depresję, Wydawnictwo Vital, Białystok 2022.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.