Opryszczka na ustach – drogi zakażenia i leczenie

Opryszczka na ustach to powszechna choroba zakaźna, wywołana wirusem HSV. Prowadzi do pojawienia się zmian pęcherzykowych na ustach. W zaawansowanym stadium opryszczka może rozwinąć się również w nozdrzach i jamie ustnej. Rozwojowi opryszczki sprzyjają: osłabienie odporności, stres, przemęczenie, zaburzenia higieny snu. Opryszczka na ustach może mieć charakter epizodyczny lub nawrotowy.

Jakie są przyczyny opryszczki na ustach?

Opryszczka, określana również jako zimno na ustach, jest chorobą zakaźną. Wywołuje ją wirus opryszczki zwykłej (HSV). Infekcja jest powszechna, a eksperci szacują, że w Polsce nawet 89,9% populacji miało kontakt z wirusem HSV i posiada przeciwciała [1]. Warto wiedzieć, że jednorazowe zakażenie wirusem sprawia, że pozostaje on w organizmie człowieka do końca życia w formie utajonej. To, czy dojdzie do uaktywnienia patogenu i rozwoju infekcji, zależy od odporności. Najczęstszą postacią infekcji wywołanej wirusem HSV – obok opryszczki w jamie ustnejLink otwiera się w nowej karcie czy opryszczki narządów płciowychLink otwiera się w nowej karcie – jest opryszczka wargowa. W zależności od przebiegu zakażenia i odpowiedzi układu immunologicznego infekcja opryszczką może przebiegać zarówno skąpoobjawowo i mieć charakter epizodyczny, jak i przybrać postać nasiloną i przewlekłą. 

Jak dochodzi do zakażenia wirusem opryszczki zwykłej? 

Wirus opryszczki zwykłej przenoszony jest drogą bezpośredniego kontaktu z osobą chorą lub nosicielem, np. drogą płciową, jak w przypadku innego wirusa HTLV-1Link otwiera się w nowej karcie. Patogen bytuje nie tylko na powierzchni ust, ale też na błonach śluzowych jamy ustnej, w nosie, a nawet jest obecny we łzach. Wirusem HSV możesz zarazić się, używając wspólnych przedmiotów z nosicielem lub chorym. 

Największe znaczenie w rozwoju infekcji wirusowej ma reakcja układu odpornościowego. Naukowcy wskazują ponadto na grupę czynników, które osłabiają system immunologiczny, a tym samym sprzyjają zakażeniu. Są to m.in.: przewlekłe przemęczenie organizmu i zaburzenia higieny snu, silny i długotrwały stres, częste infekcje górnych dróg oddechowych, sięganie po używki, niedobory witaminowe i mineralne (szczególnie witamin C, D, z grupy B, cynku), urazy okolic ust i błony śluzowej jamy ustnej, przyjmowanie leków immunosupresyjnych. 

Opryszczka na ustach w ciąży

Opryszczka na ustach nie powinna być bagatelizowana przez przyszłą mamę na żadnym etapie ciąży. Wywołujący infekcję na wargach wirus HSV ma zdolność przetrwania i kolonizowania również w okolicach intymnych. Co więcej, patogen penetruje błony śluzowe narządów płciowych i odbytnicy, wywołując w nich stany zapalne i miejscową infekcję. Eksperci podkreślają, że infekcje dróg płciowych wywołane wirusem HSV są częstsze niż inne choroby weneryczne, jak np. rzeżączka. 

Opryszczka w ciąży jest przede wszystkim zagrożeniem dla płodu. Infekcja zwiększa ryzyko wad rozwojowych, m.in.: małogłowia, wodogłowia, uszkodzenia centralnego układu nerwowego. Nieleczona opryszczka u kobiet w I trymestrze ciąży grozi również poronieniem, a u kobiet będących w III trymestrze ciąży zwiększa ryzyko przedwczesnego porodu. Wirus opryszczki może również zostać przekazany dziecku w chwili porodu naturalnego i przechodzenia niemowlęcia przez kanał rodny zakażonej matki. 

Rozwój opryszczki na ustach

Zainfekowanie wirusem HSV nie zawsze oznacza rozwój infekcji objawowej. Zakażenie może przebiegać bezobjawowo lub skąpoobjawowo. W przypadku zakażenia o nasilonym przebiegu w początkowym etapie wargi i okolica ust zaczynają swędzieć. Odczuwalne jest również miejscowe pieczenie i mrowienie. Z czasem pojawiają się pęcherzyki na ustach wypełnione treścią surowiczą. Zmiany umiejscawiają się w dowolnym miejscu na wargach lub w ich okolicach. W przypadku pęcherzyków zlokalizowanych w kącikach ust opryszczka może być mylona z zajadami. Tym bardziej że obie patologie łączy wiele wspólnych przyczyn. Zajady również powstają m.in. na skutek osłabienia odporności i niedoborów. 

Pęcherze opryszczki mogą mieć różną wielkość od kilku do nawet kilkunastu milimetrów. Po kilku dniach pęcherzyki pękają, tworząc nadżerki. Otwarte ranki pokrywają się strupami. Cały proces dojrzewania opryszczki i jej gojenia trwa około 14 dni. 

Do jakiego lekarza udać się z opryszczką na ustach?

W przypadku pojawienia się opryszczki ust zalecany jest kontakt z lekarzem rodzinnym. Musisz wiedzieć, że nieprawidłowo leczona lub bagatelizowana infekcja jest obarczona ryzykiem powikłań. Do najpoważniejszych należą m.in. zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i zapalenie mózgu. Jeśli natomiast borykasz się z nawracającą opryszczkąLink otwiera się w nowej karcie ust, wskazany jest kontakt z lekarzem specjalistą. Konsultacji z zakresu chorób skóry, podobnie jak w przypadku zapalenia czerwieni wargowejLink otwiera się w nowej karcie, udziela dermatolog. Skierowanie otrzymasz od lekarza rodzinnego. 

Diagnostyka i leczenie opryszczki ust

W przypadku epizodycznej opryszczki ust diagnostyka obejmuje wywiad lekarski i badania laboratoryjne z oznaczeniem poziomu przeciwciał klasy IgG i IgM. Natomiast u osób z przewlekłą infekcją wskazane jest badanie płynu surowiczego z pęcherza. Pobrany materiał służy do hodowli komórkowej, która umożliwia dokładną identyfikację wirusa. 

W leczeniu opryszczki ust stosowane są najczęściej środki miejscowe o działaniu przeciwwirusowym i objawowym. Niekiedy specjalista zaleca leczenie doustne. Długość terapii ustalana jest indywidualnie przez lekarza. W przypadku stwierdzonych niedoborów konieczne jest ich uzupełnienie, ale tylko pod kontrolą lekarza. Niestosowanie się do zaleceń specjalisty zwiększa ryzyko nawrotu infekcji. 

W przypadku przewlekłej opryszczki ust lub rozległych zmian skórnych lekarz może podjąć decyzję o konieczności zastosowania doustnych leków przeciwwirusowych. Terapia tego typu lekami trwa około 6 miesięcy.

lek. Agnieszka Żędzian

Lekarz, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Doświadczenie zdobywała, pracując w Klinice Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckiego Szpitalu Klinicznego w Białymstoku. W pracy z pacjentem stara się zawsze indywidualnie podejść do jego problemu oraz, korzystając ze swojej wiedzy i doświadczenia, postawić właściwą diagnozę. Aby skutecznie pomagać pacjentom, systematycznie podnosi swoje kwalifikacje, biorąc udział w licznych szkoleniach i konferencjach naukowych.

lek. Agnieszka ŻędzianZobacz artykuły tego autora

Podziel się z innymi

Udostępnij artykuł w social-mediach.

Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcie

Źródła:

1. A. Lesiak, J. Narbutt, Kompleksowe leczenie opryszczki wargowej, „Forum Dermatologicum”, 2017, 3(4), s. 147–151.

2. Z. Kozłowski, T. Konopka, Wybrane zagadnienia z farmakoterapii chorób błony śluzowej jamy ustnej, „Dental and Medical Problems”, 2004, 41(1), s. 119–123.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.