Czym jest czerniak? Jak się go rozpoznaje i leczy?

Zauważyłeś na swojej skórze niepokojący pieprzyk? To nie musi być nic złego, jednak zawsze warto zasięgnąć opinii dermatologa. Im wcześniej wykryje się zmiany o charakterze złośliwym, tym większa szansa na pełne wyleczenie. Jeśli chcesz zadbać o swoje zdrowie i życie, każda barwnikowa zmiana na skórze powinna wzbudzić twoją czujność.

Czerniak występuje w Polsce stosunkowo rzadko. Szacuje się, że diagnozę słyszy rocznie około 3100 osób, nieco więcej kobiet niż mężczyzn. W ciągu ostatnich dziesięcioleci liczba zachorowań stale rośnie. Średni wiek zachorowania wynosi w Polsce około 50 lat. Istnieje jednak wiele czynników, które zwiększają prawdopodobieństwo rozwoju czerniaka. W związku z tym już od najmłodszych lat należy się troszczyć o kondycję skóry.

Co to jest czerniak?

Czerniaki to złośliwe nowotwory skóryLink otwiera się w nowej karcie, chociaż zmiany dermatologiczne mogą występować również na błonach śluzowych nosa, ust, ale także w okolicach oczuLink otwiera się w nowej karcie i na paznokciach. Za rozwój choroby odpowiedzialnie są melanocyty, czyli komórki barwnikowe wytwarzające pigment – melaninę – nadający naszej skórze odpowiedni kolor. Pod wpływem szeregu czynników, w tym promieniowania słonecznego czy energii świetlnej emitowanej przez lampy w solarium, dochodzi do nadmiernego pobudzenia melanocytów. Uruchamia to proces powolnego tworzenia się czerniaka, najpierw na powierzchni skóry, a z czasem w skórze właściwej. Kiedy komórki nowotworowe dostaną się do naczyń krwionośnych, w bardzo szybkim tempie zostają rozsiane po całym organizmie.

1. Sprawdź też, czym jest gruczolak wątrobyLink otwiera się w nowej karcie.

Nie da się ukryć, że rozwój czerniaka jest bardzo agresywny, przez co szybko może dojść do przerzutów. W momencie, gdy choroba nie jest jeszcze rozsiana, istnieje duża szansa na jej wyleczenie. W związku z tym, jeśli zauważysz u siebie lub u kogoś bliskiego niepokojącą zmianę, nie zwlekaj i szybko udaj się do dermatologa. W ten sposób zwiększysz szansę na lepsze i dłuższe życie.

Czynnikami, które zwiększają prawdopodobieństwo rozwoju czerniaka, są m.in.:

1. długotrwałe i intensywne korzystanie z promieniowania słonecznego – pamiętaj o zabezpieczaniu skóry kremem z wysokim filtrem, a w bardzo upalne dni unikaj opalania się między godziną 10:00 a 15:00,

2. sztuczne opalanie – negatywnie na stan skóry wpływa korzystanie z solariów,

3. przewlekła ekspozycja na czynniki chemiczne i drażniące,

4. genetyczna skłonność do zbyt niskiego poziomu melaniny w skórze,

5. inne predyspozycje genetyczne, w tym rodzinny zespół znamion atypowych (FAMS).

Jak widzisz, ważne jest zabezpieczenie skóry przed promieniowaniem słonecznym. Pamiętaj o tym nie tylko latem. Nakładaj dobry jakościowo krem z filtrem nie tylko na twarz, ale na każdą odsłoniętą część ciała, zwłaszcza jeśli jesteś właścicielem jasnej karnacji i włosów. Osoby z takimi cechami są bowiem nieco bardziej narażone na rozwój czerniaka.

Jak objawia się czerniak? Diagnostyka nowotworu

Regularnie obserwuj swoją skórę. Przyglądaj się każdej narośli, pieprzykowi i zmianom, które się zmieniają. Co ciekawe, czerniak może powstać zarówno w zupełnie nowym miejscu, jak i rozrastać się w obszarze już istniejących zmian. Niekiedy pojawia się delikatne zgrubienie, swędzenie, zmiana zabarwienia i kształtu brzegów. Jeśli cokolwiek wzbudza twój niepokój, udaj się do dermatologa lub onkologa. Wczesne wykrycie czerniaka ułatwia zastosowanie kryteriów znanych jako ABCDE, przy czym kolejne litery oznaczają:

1. A – asymetrię,

2. B – nieregularne brzegi, np. poszarpane,

3. C – ciemny lub czerwony kolor, często niejednolity,

4. D – dużą powierzchnię (>0,5 cm),

5. E – ewolucję, czyli obserwowalne gołym okiem zmiany.

Warto jednak podkreślić, że kryterium ABCDE nie stosuje się obecnie jako przesiewowego narzędzia diagnostycznego. Współcześnie diagnostyka opiera się na wywiadzie podmiotowym, w którego trakcie lekarz zadaje pytania o stan skóry, oraz na ocenie wizualnej kondycji naskórka, dermoskopii i wideodermatoskopii. Jeśli cokolwiek wzbudzi wątpliwość lekarza, może on zlecić biopsję. Wówczas zmiana barwnikowa zostaje wycięta i oddana do analizy histopatologicznej. Analityk musi ją zbadać pod mikroskopem i ocenić jej strukturę – grubość, obecność owrzodzeń i liczbę komórek znajdujących się w trakcie podziału.

W niektórych przypadkach konieczne okazuje się wykonanie RTG klatki piersiowej, a także USG jamy brzusznej. Wszelkie wątpliwości może rozwiać poddanie się pozytonowej tomografii emisyjnej i tomografii komputerowej. Na podstawie badań lekarz podejmuje decyzję o wdrożeniu odpowiedniego leczenia.

1. Sprawdź też, na czym polega spirometriaLink otwiera się w nowej karcie.

Leczenie czerniaka

Leczenie czerniaka uzależnione jest od wielu czynników, w tym przede wszystkim od stopnia rozwoju choroby. Jeżeli komórki nowotworowe dostaną się w głąb skóry i zajmą węzły chłonne, koniecznie jest wycięcie tzw. węzła wartowniczego, czyli pierwszego węzła chłonnego, w którym obserwuje się ognisko nowotworowe, a także natychmiastowe wdrożenie leczenia systemowego i radioterapii. Obecnie najwięcej nadziei przynosi pacjentom immunomodulacja, czyli metoda polegająca na wzmacnianiu odporności za pomocą różnego rodzaju substancji. Środki, które stymulują układ immunologiczny, są stale zatwierdzane przez Agencję Żywności i Leków – FDA. Przyszłością postępowania w przypadku czerniaków są również terapie celowane (onkologia spersonalizowana), która ukierunkowana jest na zablokowanie określonego mechanizmu rozwoju choroby.

Źródła:

1. P. Rutkowski, P.J. Wysocki, A. Nasierowska-Guttmejer i wsp. Czerniaki skóry. Onkologia w praktyce klinicznej – Edukacja, 2017, t. 3, nr 6, s. 267–285.

2. P. Rutkowski, P.J. Wysocki, A. Nasierowska-Guttmejer i wsp. Cutaneous melanoma – diagnostic and therapeutic guidelines in 2016. Oncology in Clinical Practice, 2015, t.11, s. 216–231.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.