Czym jest paracenteza? Kiedy wykonuje się ten zabieg?

Paracenteza błony bębenkowej, czyli tympanocenteza, jest zabiegiem przeprowadzanym przez otorynolaryngologa. Polega na wykonaniu nakłucia w błonie bębenkowej i usunięciu płynu z ucha środkowego. Kiedy zaleca się paracentezę ucha? Jak przebiega zabieg? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań uzyskasz, czytając poniższy artykuł.

Paracenteza ucha – co to za zabieg?

Paracenteza błony bębenkowej (tympanocenteza) jest drobnym zabiegiem wykorzystywanym w procesie diagnostyki i leczenia chorób uszu, w szczególności zapalenia ucha środkowego. Polega na nakłuciu tej struktury, co pozwala na usunięcie płynu z ucha środkowego i wyrównanie różnicy ciśnień między uchem zewnętrznym a środkowym. Pierwszy opis paracentezy ucha pochodzi już z 1768 roku.

UchoLink otwiera się w nowej karcie jest narządem pełniącym dwie niezmiernie ważne funkcje – umożliwia prawidłowe słyszenie oraz utrzymywanie równowagi. Jest zbudowane z trzech głównych części – ucha zewnętrznego, środkowego i wewnętrznego. Błona bębenkowa jest cienką, owalną, półprzezroczystą błoną, która oddziela ucho zewnętrzne od ucha środkowego. Bierze udział w przewodzeniu dźwięku, przetwarzając je w drgania mechaniczne. Są one następnie przenoszone na kosteczki słuchowe (młoteczek, kowadełko i strzemiączko), znajdujące się w uchu środkowym. Niekiedy w uchu środkowym dochodzi do zbierania się płynu, który nie tylko zaburza przewodzenie dźwięków, ale może również stanowić pożywkę dla bakterii. Tympanocenteza jest jedną z metod pozwalających na ewakuację płynu z ucha środkowego.

Przeczytaj również: Czyrak ucha – wygląd, diagnostyka i leczenieLink otwiera się w nowej karcie

Zapalenie ucha – rodzaje i objawy

Objawy zapalenia ucha są jedną z najczęstszych przyczyn zgłaszania się osób dorosłych i dzieci do lekarza pierwszego kontaktu. Wyróżnia się kilka typów choroby, w tym:

1. ostre zapalenie ucha środkowego,

2. wysiękowe zapalenie ucha środkowego,

3. przewlekłe ropne zapalenie ucha środkowego,

4. zarostowe zapalenie ucha środkowego.

Spektrum objawów występujących w przebiegu zapalenia ucha środkowego jest bardzo duże. Mogą wystąpić: ból ucha, gorączka, wyciek z przewodu słuchowego, bóle i zawroty głowy, wymioty, niedosłuchLink otwiera się w nowej karcie czy uczucie rozpierania w uchu. Jeżeli zauważysz u siebie te objawy, zgłoś się na konsultację do lekarza rodzinnego. Podstawą rozpoznania zapalenia ucha środkowego jest badanie otoskopowe, czyli wziernikowanie ucha za pomocą otoskopu. Jeśli lekarz uzna to za wskazane, skieruje Cię do otorynolaryngologaLink otwiera się w nowej karcie, czyli specjalisty chorób uszu, krtani, nosa oraz gardła.

Przeczytaj także: Niedosłuch – czym jest? Jakie są jego rodzaje?Link otwiera się w nowej karcie

Kiedy wskazana jest paracenteza ucha?

Wskazania do paracentezy błony bębenkowej można podzielić na dwie grupy – diagnostyczne oraz terapeutyczne. 

Tympanocenteza diagnostyczna

Podczas tympanocentezy diagnostycznej dokonuje się aspiracji (pobrania) płynu celem wykonania badań mikrobiologicznych (posiewu). Procedura jest zalecana u osób z zaburzeniami odporności i ostrym zapaleniem ucha środkowego i u pacjentów z opornym na leczenie antybiotykami zapaleniem ucha. Tympanocenteza diagnostyczna bywa także pomocna w diagnostyce przyczyny ostrego zapalenia ucha środkowego u noworodków.

Tympanocenteza terapeutyczna

Procedura ta ma na celu usunięcie płynu z ucha środkowego, zmniejszenie dolegliwości bólowych i poprawę słuchu. Wykonuje się ją przede wszystkim w przypadku bardzo silnego bólu ucha w przebiegu zapalenia ucha środkowego. Bywa również wykorzystywana w procesie leczenia choroby Meniere’a (wodniaka błędnika), która objawia się silnymi zawrotami głowy. Podczas paracentezy błony bębenkowej podaje się wówczas miejscowo leki (glikokortykosteroidy).

Przeciwwskazania do zabiegu

Istnieją sytuacje, w których otorynolaryngolog odstąpi od wykonywania tympanocentezy. Należą do nich:

1. brak współpracy z pacjentem,

2. ostre zapalenie ucha zewnętrznego,

3. obecność prawidłowo położonego drenu w błonie bębenkowej,

4. anomalie naczyniowe w obrębie opuszki tętnicy szyjnej,

5. niedostateczna widoczność błony bębenkowej podczas badania,

6. guz w obrębie błony bębenkowej.

Paracenteza ucha – jak przebiega zabieg?

Paracenteza błony bębenkowej jest zabiegiem wykonywanym przez otorynolaryngologa. Może być przeprowadzona w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym. Znieczulenie ogólne jest stosowane przede wszystkim u dzieci. Przed zabiegiem lekarz poinformuje Cię o planowanym przebiegu badania i możliwych powikłaniach. Dopiero wówczas poprosi Cię o podpisanie zgody na przeprowadzenie tympanocentezy.

Podczas zabiegu konieczne jest przyjęcie odpowiedniej pozycji. Zwykle tympanocentezę przeprowadza się w pozycji siedzącej lub półsiedzącej, z głową odwróconą od operatora. Dzięki temu lekarz uzyska najlepszą widoczność podczas zabiegu. Jeżeli w przewodzie słuchowym zalega duża ilość woskowiny, specjalista usunie ją przed przystąpieniem do paracentezy. W okolicę błony bębenkowej zostanie następnie podany środek znieczulający, np. lidokaina. Po kilku minutach lekarz wprowadzi do przewodu słuchowego cienką igłę i nakłuje nią błonę bębenkową w przednio-dolnym lub tylno-dolnym kwadrancie. Po przebiciu błony delikatnie zaaspiruje znajdujący się za nią płyn. Po zakończeniu zabiegu specjalista usunie igłę z przewodu słuchowego oraz dokona irygacji przewodu słuchowego.

Jakie mogą być skutki uboczne paracentezy ucha?

Tympanocenteza jest uznawana za stosunkowo bezpieczną procedurę. Podobnie jak w przypadku innych zabiegów, wiąże się jednak z ryzykiem wystąpienia powikłań. Należą do nich: krwawienie w miejscu nakłucia, uszkodzenie kosteczek słuchowych, przewlekła perforacja błony bębenkowej oraz uszkodzenie nerwu twarzowego. O potencjalnych skutkach ubocznych paracentezy uzyskasz informację przed zabiegiem, podczas konsultacji z otorynolaryngologiem.

Jak postępować po zabiegu?

Po zabiegu paracentezy musisz przestrzegać kilku prostych zasad:

1. unikaj wysiłku fizycznego przez co najmniej 7 dni,

2. unikaj zanurzania głowy pod wodą (np. podczas kąpieli w wannie czy basenie),

3. w razie wystąpienia dolegliwości bólowych przyjmuj leki przeciwbólowe zgodnie z zaleceniem lekarza.

Jeżeli ból ucha po zabiegu jest uciążliwy, nie reaguje na leki przeciwbólowe lub pojawią się inne niepokojące objawy (wypływ krwi z ucha, gorączka), niezwłocznie zgłoś się do otorynolaryngologa.

Sprawdź też: Przewiane ucho - jakie są objawy? Domowe sposoby.Link otwiera się w nowej karcie

lek. Agnieszka Żędzian

Lekarz, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Doświadczenie zdobywała, pracując w Klinice Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckiego Szpitalu Klinicznego w Białymstoku. W pracy z pacjentem stara się zawsze indywidualnie podejść do jego problemu oraz, korzystając ze swojej wiedzy i doświadczenia, postawić właściwą diagnozę. Aby skutecznie pomagać pacjentom, systematycznie podnosi swoje kwalifikacje, biorąc udział w licznych szkoleniach i konferencjach naukowych.

lek. Agnieszka ŻędzianZobacz artykuły tego autora

Podziel się z innymi

Udostępnij artykuł w social-mediach.

Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcie

Źródła:

1. Akanmode A., Winters R., Tympanocentesis, „StatPearls”, 2023, dostęp online: sierpień 2023, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK560594/.

2. Culpepper L., Tympanocentesis: To Tap or Not to Tap, „American Family Physician”, 2000, dostęp online: sierpień 2023, https://www.aafp.org/pubs/afp/issues/2000/0401/p1987.html. 

3. Danishyar A., Ashurst J., Acute Otitis Media, „StatPearls”, 2023, dostęp online: sierpień 2023, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470332/.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.