Szczepionka HPV – kto powinien się zaszczepić? Przed czym ona chroni?

Wirus HPV może być przyczyną zachorowania na raka szyjki macicy, prącia, odbytu, a nawet gardła. Odpowiada także za występowanie kłykcin kończystych i brodawek płciowych. Zakażeniu możesz zapobiegać, szczepiąc siebie i swoje dzieci szczepionką przeciwko HPV. Dla kogo jest ona przeznaczona? W jakim wieku najlepiej się zaszczepić? Odpowiedzi na te pytania i wiele innych znajdziesz w poniższym artykule.

Szczepienie HPV – co to jest?

Szczepionka przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV)Link otwiera się w nowej karcie jest metodą profilaktyki zakażenia wybranymi typami wirusa HPVLink otwiera się w nowej karcie, odpowiedzialnymi za występowanie brodawek i złośliwych nowotworów narządów płciowych. Szczepienie przeciwko HPV bywa nazywane szczepionką na raka szyjki macicy, ale jego ochronne działanie nie ogranicza się jedynie do tej jednej choroby. Aby zrozumieć, przed czym chroni szczepienie HPV, warto przyjrzeć się bliżej wirusowi brodawczaka ludzkiego.

Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV)

Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) składa się z dwóch nici DNA. Odpowiada za występowanie łagodnych i złośliwych zmian nabłonkowych. Do zarażenia dochodzi najczęściej podczas kontaktów seksualnych, ale transmisja wirusa może nastąpić także w wyniku bezpośredniego kontaktu ze zmianami skórnymi. Istnieje również ryzyko zakażenia dziecka przez zakażoną matkę podczas ciąży lub porodu.

Rodzaj i charakter zmian wywołanych przez wirus HPV zależą od jego typu:

1. łagodne brodawki na skórze rąk i stóp są najczęściej powodowane przez wirusy 1, 2, 4, 27 i 57,

2. brodawki w okolicy narządów płciowych i kłykciny kończyste są zwykle konsekwencją zakażenia HPV typu 6 lub 11 (tzw. wirusów niskoonkogennych),

3. za stany przedrakowe i zmiany złośliwe w obrębie narządów płciowych (w tym za raka szyjki macicyLink otwiera się w nowej karcie), jamy ustnej i gardła odpowiadają wirusy wysokoonkogenne. Należą do nich wirusy HPV typu 16, 18 i rzadziej 31, 33, 35, 45, 52 i 58.

Aby doszło do rozwoju raka u osoby zakażonej HPV, konieczna jest obecność tzw. czynnika spustowego. Mogą nim być: palenie papierosów, zaburzenia odporności, niedobór kwasu foliowego, nadmierna ekspozycja na światło słoneczne, a nawet ciąża.

Szczepionka przeciwko HPV – dla kogo?

Szczepionka na brodawczaka ludzkiego jest przeznaczona zarówno dla dzieci, jak i dla osób dorosłych. Może być podawana już od 9. roku życia. Jeśli zastanawiasz się, czy warto podać szczepionkę przeciwko HPV swojemu dziecku, odpowiedź brzmi – tak. Im wcześniej uodpornisz swoje dziecko, tym mniejsza jest szansa, iż miało ono już kontakt z wirusem brodawczaka ludzkiego. Szczepienie najlepiej wykonać przed rozpoczęciem aktywności seksualnej.

Chcesz wiedzieć, czy szczepionka HPV jest przeznaczona także dla chłopców? Oczywiście. Jej podanie zmniejsza nie tylko ryzyko wystąpienia HPV u mężczyznLink otwiera się w nowej karcie, ale także pozwala uniknąć raka prącia i odbytu.

Szczepionka przeciwko HPV – jaką wybrać?

Aktualnie w Polsce dostępne są dwie wersje szczepionkiLink otwiera się w nowej karcie przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego:

1. 2-walentna, zawierająca białka HPV typu 16 i 18 (Cervarix),

2. 9-walentna, zawierająca białka HPV typu 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 i 58 (Gardasil-9).

Szczepionka 9-walentna pozwala na wytworzenie odporności przeciwko większej liczbie typów wirusa, również tych odpowiadających za występowanie kłykcin kończystych i brodawek płciowych. Wybór szczepionki należy jednak do Ciebie.

Szczepienie przeciwko HPV – ile wkłuć?

W przypadku dzieci między 9. a 14. rokiem życia schemat szczepienia obejmuje podanie 2 dawek w odstępie 5–13 miesięcy. Oznacza to, iż Twoje dziecko otrzyma 2 wkłucia. Od 15. roku życia podaje się 3 dawki szczepionki, co wiąże się z 3 wkłuciami. Zaleca się, aby drugą dawkę podać 2 miesiące, a trzecią 6 miesięcy od pierwszego szczepienia. 

Czy szczepionka HPV powoduje niepożądane odczyny poszczepienne?

Tak. Jak każda inna szczepionka, również szczepionka przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego może wywoływać niepożądane odczyny poszczepienne (NOP). Pamiętaj jednak, iż są one zwykle łagodne i ustępują samoistnie po krótkim czasie. Do najczęstszych efektów ubocznych szczepionki należą:

1. ból, obrzęk, zaczerwienienie i tkliwość w miejscu wkłucia,

2. gorączka,

3. osłabienie,

4. ból głowy,

5. nudności.

Pełna informacja o możliwych niepożądanych odczynach poszczepiennych jest zawarta w ulotce dołączonej do opakowania leku. Zapoznaj się z nią przed szczepieniem, a wszelkie wątpliwości omów z lekarzem dokonującym badania kwalifikacyjnego.

Czy szczepionka na HPV jest refundowana?

Do niedawna szczepienie przeciwko HPV nie było refundowane w żadnej grupie wiekowej. Wiązało się to z niemałym wydatkiem, ponieważ jedna dawka szczepionki to koszt około 250 zł. Od 1 listopada 2021 roku częściową refundacją objęto jeden z dostępnych na rynku preparatów (Cervarix), co obniżyło koszt do około 130 zł za 1 dawkę. W maju 2023 roku Minister Zdrowia wydał zalecenie, dzięki któremu darmowymi szczepieniami przeciwko HPV zostały objęte dzieci w wieku 12 i 13 lat. Szczepienia można realizować już od 1 czerwca 2023 roku i są podawane zarówno dziewczętom, jak i chłopcom. Oznacza to, iż w 2023 roku programem zostaną objęte dzieci urodzone w 2010 i 2011 roku. Szczepienie jest zalecane i dobrowolne. Jeśli Twoja pociecha nie spełnia kryterium wiekowego, pamiętaj iż wciąż możesz zaszczepić ją odpłatnie pod warunkiem ukończenia 9 lat. 

Szczepionka HPV – gdzie się zaszczepić?

Jeżeli chcesz zaszczepić siebie lub swoje dziecko przeciwko HPV, zgłoś się do lekarza rodzinnego. Wystawi on receptę na szczepionkę, wyznaczy termin badania kwalifikacyjnego i szczepienia. Refundowane szczepienia są wykonywane w wybranych placówkach. Ich listę znajdziesz na stronie: pacjent.gov.pl.

Szczepienie HPV po rozpoczęciu współżycia – czy można?

Tak. Rozpoczęcie aktywności seksualnej nie jest przeciwwskazaniem do szczepienia.

lek. Agnieszka Żędzian

Lekarz, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Doświadczenie zdobywała, pracując w Klinice Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckiego Szpitalu Klinicznego w Białymstoku. W pracy z pacjentem stara się zawsze indywidualnie podejść do jego problemu oraz, korzystając ze swojej wiedzy i doświadczenia, postawić właściwą diagnozę. Aby skutecznie pomagać pacjentom, systematycznie podnosi swoje kwalifikacje, biorąc udział w licznych szkoleniach i konferencjach naukowych.

lek. Agnieszka ŻędzianZobacz artykuły tego autora

Podziel się z innymi

Udostępnij artykuł w social-mediach.

Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcie

Źródła:

1. Luria L., Cardoza-Favarato G., Human Papillomavirus, „StatPearls”, 2023, dostęp online: czerwiec 2023, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK448132/.

2. Gallego L., Alvio Dominguez A., Parmar M., Human Papilloma Virus Vaccine, „StatPearls”, 2023, dostęp online: czerwiec 2023, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK562186/. 

3. Zalecenia Ministra Zdrowia dotyczące realizacji szczepień przeciw ludzkiemu wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) w ramach powszechnego programu szczepień, 19 maja 2023, dostęp online: czerwiec 2023, https://szczepienia.pzh.gov.pl/wp-content/uploads/2023/05/Zalecenia_MZ_w_zakresie_realizacji_szczepien_HPV_MMM-6.pdf.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.