Wrzody dwunastnicy – dieta. Co mogą, a czego nie powinni jeść chorzy?

Dieta na wrzody żołądka i dwunastnicy stanowi, obok farmakoterapii, główny element procesu leczniczego. Chorzy powinni stosować dietę lekkostrawną i oszczędzającą. Dominować w niej powinny posiłki w formie papkowatej lub półpłynnej, przygotowane z określonego rodzaju produktów. Dowiedz się więcej o zalecanym sposobie odżywiania przy chorobie wrzodowej dwunastnicy.

Wrzody dwunastnicy – dieta jako element terapii

Choroba wrzodowa żołądkaLink otwiera się w nowej karcie i dwunastnicy to jedna z najczęściej występujących chorób układu pokarmowego. Szacuje się, że dotyczy 5–10% osób dorosłych. Do jej powstania dochodzi w wyniku zaburzeń równowagi między wydzielaniem kwasu solnego a odpornością błony śluzowej na jego działanie wrzodotwórcze. Wśród czynników sprzyjających rozwojowi tej choroby jelit wymienia się przede wszystkim zakażenie Helicobacter pylori, stosowanie niektórych leków (np. NLPZ), długotrwały stres i przewlekłe napięcie nerwowe. 

Dieta przy wrzodach dwunastnicy, podobnie jak dieta na wrzody żołądkoweLink otwiera się w nowej karcie, stanowi główny element postępowania terapeutycznego. W ramach leczenia wskazane jest unikanie stresu i napięcia nerwowego, zaprzestanie palenia papierosów, unikanie niektórych leków. Lekarz wprowadza leczenie farmakologiczne, a w skrajnych przypadkach kieruje pacjenta na operację. Specjalistyczne postępowanie można wspomagać domowymi sposobami na wrzody na dwunastnicy.

Inną częstą chorobą układu pokarmowego jest kamica żółciowa. Pamiętaj, że nie ma takiej diety, która wyleczy ten problem. Są za to leki rozpuszczające kamienie żółcioweLink otwiera się w nowej karcie.

Wrzody dwunastnicy – jaka dieta?

Dieta na wrzody dwunastnicy powszechnie określana jest wrzodową. Oto główne zalecenia dietetyczne, jakich powinni przestrzegać pacjenci zmagający się z tą chorobą:

• Należy spożywać 6–7 małych objętościowo posiłków. W okresie remisji nie ma potrzeby stosowania restrykcyjnych ograniczeń dietetycznych i możliwe jest zmniejszenie liczby posiłków do 4 lub 5.

• Posiłki powinny być spożywane w regularnych odstępach czasu, na siedząco, bez pośpiechu i w ciszy.

• Posiłki powinny posiadać konsystencję półpłynną lub papkowatą. 

• Wartość energetyczna diety przy owrzodzeniu dwunastnicy powinna odpowiadać indywidualnemu zapotrzebowaniu pacjenta.

• Udział poszczególnych składników pokarmowych powinien wynosić: 50–60% węglowodanów, 25–30% tłuszczu, 10–15% białka. Pacjenci niedożywieni powinni stosować dietę z większą ilością białka i wartością energetyczną, a ci zmagający się z nadmierną masą ciała stosować dietę redukcyjną.

• W okresie zaostrzenia objawów dieta przy wrzodach żołądka i dwunastnicy powinna być lekkostrawna (dzienna zawartość błonnika pokarmowego 20–30 g) i oszczędzająca  (ograniczona liczba produktów, które sprzyjają wzmożonemu wydzielaniu soku żołądkowego).

Zadaniem diety jest:

• dostarczenie niezbędnych składników odżywczych,

• neutralizowanie soku żołądkowego,

• ograniczenie produktów pobudzających wydzielanie kwasu solnego,

• niedrażnienie termiczne, mechaniczne lub chemiczne błony śluzowej żołądka.

Sprawdź, jakie produkty są wskazane, a jakie nie powinny się znaleźć w diecie przy chorej dwunastnicy oraz w jaki sposób należy przygotowywać posiłki.

Wrzody dwunastnicy – co można jeść?

Zastanawiasz się, co jeść przy wrzodach żołądka i dwunastnicy? Oto wykaz produktów zalecanych:

• napoje: słaba herbata, kawa zbożowa, mleko, woda niegazowana, napary z ziół (np. lukrecji gładkiej, róży dzikiej, nagietka lekarskiego, rokitnika zwyczajnego);

• produkty zbożowe: kasza jęczmienna, manna i kukurydziana, pieczywo jasne i czerstwe, płatki owsiane, kluski lane, ryż, delikatne makarony;

• zupy: kleiki, zupy mleczne, na słabych wywarach warzywnych, zagęszczone słodką śmietanką, jarzynowe, ziemniaczane, z dodatkiem dozwolonych kasz, ciasta lanego, ryżu lub makaronu;

• nabiał: mleko, jogurt, kefir, biały ser, twarożki;

• tłuszcze: świeże masło, olej słonecznikowy, oliwa z oliwek;

• mięso i ryby: chudy drób, królik, cielęcina, wołowina, dorsz, leszcz, sola;

• owoce: dojrzałe, bez skórki i pestek, gotowane, takie jak jabłka, banany, truskawki, morele;

• warzywa: gotowane, takie jak ziemniaki, marchew, dynia, pietruszka, seler, kalafior, na surowo, takie jak sałata i pomidor bez skórki;

• przyprawy: koperek, wanilia, majeranek, kminek, cynamon, sól;

• desery: miód, dżemy bez pestek, kisiele domowe, budynie, desery mleczne, kompoty i przeciery z dozwolonych owoców.

Do technik zalecanych do sporządzania potraw w diecie na wrzody dwunastnicy wymienia się: pieczenie w pergaminie lub folii, gotowanie i duszenie.

Czego nie powinno się jeść przy wrzodach dwunastnicy?

Z jadłospisu osób zmagających się z chorobą wrzodową dwunastnicy należy wykluczyć następujące rodzaje potraw: wzdymające, smażone, bogate w białko zwierzęce, marynowane, kiszone, ostre, tłuste, typu fast-food, zupy na wywarach z kości lub mięsa, zaprawiane zasmażką lub kwaśną śmietaną.

W diecie wrzodowej nie powinno się stosować takich przypraw jak: pieprz, ostra papryka, a także czosnek, ocet, musztarda, keczup, majonez i chrzan. Niewskazane są używki w postaci alkoholu i kawy, a także czarna herbata. Z diety należy wykluczyć napoje typu coca-cola, kakao, słodycze i biały cukier. 

W diecie przy wrzodach dwunastnicy niewskazane są następujące źródła tłuszczu: smalec, słonina, boczek i margaryna, a także produkty o dużej zawartości tłuszczu, jak wysokoprocentowa śmietana, sery żółte, topione, wędzone i pleśniowe, tłuste wędliny, mięsa.

Z produktów zbożowych należy wykluczyć pieczywo świeże, razowe i żytnie, grube kasze i makarony oraz kluski kładzione i francuskie. W diecie na wrzody nie powinny się znaleźć przede wszystkim: owoce i soki z owoców cytrusowych, gruszki, śliwki, czereśnie, agrest, kapusty, papryka, szczaw, rzodkiewka, rzepa i grzyby.

• Wrzody
• Diety

Źródła:

1. H. Ciborowska, A. Rudnicka, Dietetyka – żywienie zdrowego i chorego człowieka, PZWL, Warszawa 2018.

2. Dieta w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Online: http://spzoz-mogilno.pl/wp-content/uploads/2019/Dietetyk/Dieta%20w%20chorobie%20wrzodowej%20zoladka%20i%20dwunastnicy.pdf [dostęp: 28.03.2022].

3. E. Gajda, Postępowanie fitoterapeutyczne oraz dietetyczne w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy, „Postępy Fitoterapii” 2020, t. 21, nr 3, s. 185-195.

4. A. Kołota, A. Sulima, Znaczenie diety w chorobie wrzodowej, „Kosmos. Problemy Nauk Biologicznych” 2018, t. 67, nr 4, s. 895-901.

5. A. Szczeklik, P. Gajewski, Interna Szczeklika mały podręcznik 2020/2021, Medycyna Praktyczna, Kraków 2020.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.