Na czym polega diagnostyka i leczenia gastrinomy?

Gastrinoma, powodująca zespół Zollingera i Ellisona, to rzadki nowotwór neuroendokrynny przewodu pokarmowego. Guz gastrynowy, który jest przyczyną tej choroby, umiejscawia się zwykle w dwunastnicy lub trzustce. Wywołuje szereg charakterystycznych objawów. Gastrinoma jest rzadka, a jej rozpoznanie i leczenie stanowią wyzwanie dla lekarzy. Dowiedz się, czym jest gastrinoma, jakie objawy wywołuje i na czym polega leczenie.

Co wywołuje gastrinomę?

Gastrinoma jest związana z nadmiernym wytwarzaniem gastryny przez guz neuroendokrynny. Nadmiar hormonu prowadzi do zwiększonej produkcji kwasu solnego i wydzielania soku żołądkowego, co może prowadzić do powstawania wrzodów trawiennych w żołądku i dwunastnicy. 

1. Przeczytaj też: Czym jest insulinoma? Objawy, przyczyny i leczenie wyspiaka trzustkowegoLink otwiera się w nowej karcie

W 70% przypadków guz neuroendokrynny zlokalizowany jest w dwunastnicy, w 25% w trzustce, a tylko u 5% diagnozowany jest w innych miejscach, np. w żołądku.

Gastrinoma dwunastnicy

Guz ma niewielkie rozmiary. U większości pacjentów (77% chorych) średnica zmiany nie przekracza 1 cm. Lokalizuje się przede wszystkim w opuszce dwunastnicy i jej części zstępującej. Niestety może dawać przerzuty do węzłów chłonnych, a także, choć rzadko, do wątroby.

Gastrinoma trzustki

Są guzami o dużych rozmiarach. Każdego roku diagnozowane są u jednej osoby na milion. Średnica zmiany przeciętnie wynosi ok. 3,8 cm. Umiejscawia się w różnych częściach trzustki i często dają przerzuty do wątroby (nawet u 35% pacjentów).

1. To ważne: Poznaj zasady diety na wrzody żołądka. Co można jeść, a czego należy unikać?Link otwiera się w nowej karcie

Jakie są objawy gastrinomy?

Gastrinoma często objawia się nawracającymi owrzodzeniami trawiennymi, które mogą być trudne do leczenia. Pacjenci doświadczają wówczas:

1. bólu brzucha i nadbrzusza,

2. nudności i wymiotów,

3. zgagi,

4. biegunki,

5. utraty masy ciała

6. krwawień z przewodu pokarmowego.

Dowiedz się, czy przepuklina żołądka zawsze wymaga leczenia chirurgicznegoLink otwiera się w nowej karcie.

W przypadku podejrzenia gastrinomy lekarz może zlecić badania laboratoryjne, takie jak oznaczenie poziomu gastryny we krwi, i badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny, aby potwierdzić obecność guza neuroendokrynnego.

1. Przeczytaj też: Furosemidum – poznaj popularny lek moczopędny i przeciwnadciśnieniowyLink otwiera się w nowej karcie

Jak przebiega diagnostyka gastrinomy?

Rozpoznanie gastrinomy wymaga wykluczenia innych przyczyn objawów ze strony przewodu pokarmowego, takich jak choroba wrzodowaLink otwiera się w nowej karcie związana z Helicobacter pylori, stany zapalne jelit, choroba refluksowa przełyku i nowotwory innych narządów trawiennych. 

Podczas diagnostyki obrazowej lekarz może zaobserwować charakterystyczne zmiany:

1. owrzodzenia w błonie śluzowej jelita cienkiego,

2. pogrubiałe fałdy śluzówki żołądka,

3. choroba wrzodowa,

4. powiększenie węzłów chłonnych,

5. zmiany hipoechogeniczne w wątrobie,

6. ogniska przerzutowe w kościach.

Ważne dla potwierdzenia gastrinomy jest stwierdzenie hipergastrynemii (wysokiego poziomu gastryny) na czczo przy jednoczesnym niskim pH środowiska żołądka (pH poniżej 2) i nadmiernym wydzielaniu kwasu solnego. U 98% pacjentów z gastrinomą poziom gastryny na czczo jest co najmniej dziesięciokrotnie wyższy. Ale jednak nie zawsze tak wysoki poziom hormonu jednoznacznie wskazuje na gastrinomę (może wynikać np. z nieżytu zanikowego żołądka).

Czasami lekarz może wobec tego zalecić wykonanie testu sekretynowego, czyli oznaczenia poziomu gastryny w odpowiednich odstępach czasu po podaniu sekretyny w dawce 2,0 j./1 kg masy ciała. Jeśli poziom hormonu wyniesie w dowolnym momencie co najmniej 120 pg/ ml – wskazuje to na gastrinomę.

Jak przebiega leczenie gastrinomy?

Leczenie gastrinomy zależy od wielu czynników, takich jak lokalizacja guza, obecność przerzutów i stan ogólny pacjenta. W przypadku guzów w dwunastnicy zalecane jest operacyjne usunięcie guza. W przypadku zmian w ulokowanych w trzustce leczenie chirurgiczne może również obejmować wycięcie guza.

W niektórych przypadkach, gdy chirurgiczne usunięcie guza jest niemożliwe lub nie daje oczekiwanych wyników, stosuje się terapię medyczną. Inhibitory pompy protonowej, takie jak omeprazol, mogą być stosowane w celu zmniejszenia wydzielania kwasu solnego i złagodzenia objawów. 

1. Dowiedz się, jakie są właściwości i zastosowanie surowicyLink otwiera się w nowej karcie.

Przy przerzutach nowotworowych do węzłów chłonnych lub innych narządów (np. wątroby), stosuje się terapię celowaną, taką jak chemioterapia lub radioterapia, w celu kontrolowania wzrostu nowotworu.

Czy gastrinoma to wyrok?

Rokowanie dla pacjentów z gastrinomą zależy od wielu czynników, takich jak stadium choroby, lokalizacja guza i obecność przerzutów. Wczesne rozpoznanie i leczenie mogą poprawić bardzo szybko stan pacjenta. Jednak w zaawansowanych przypadkach z przerzutami rokowanie może być niekorzystne.

1. Dowiedz się, czy immunoterapia zasługuje na miano rewolucji w leczeniu rakaLink otwiera się w nowej karcie.

Czynnikami, które pogarszają rokowanie, są m.in.:

1. przerzuty do wątroby i kości,

2. wysokie stężenie gastryny na czczo,

3. duże rozmiary guza pierwotnego,

4. angioinwazja (tworzenie nowych naczyń krwionośnych, co sprzyja rozwojowi nowotworu i powstawaniu przerzutów)

5. naciekanie perineurium (wnikanie komórek nowotworowych w onerwie, czyli otoczkę włókien nerwowych).

Nigdy jednak gastrinoma nie jest wyrokiem. Każdy przypadek można (i należy!) leczyć. Nawet jeśli stan jest poważny, to nie znaczy, że beznadziejny!

Źródła:

1. G. Rydzewska, A. Cichocki, J. B. Ćwikła i in., Nowotwory neuroendokrynne żołądka i dwunastnicy z uwzględnieniem gastrinoma – zasady postępowania (rekomendowane przez Polską Sieć Guzów Neuroendokrynnych), „Endokrynologia Polska” 2013, nr 64 (6), s. 444–458

2. I. Żmijewska, Diagnostyka zespołu Zollingera-Ellisona – trudności i kontrowersje, https://www.termedia.pl/gastroenterologia/Diagnostyka-zespolu-Zollingera-Ellisona-trudnosci-i-kontrowersje,5831.html, [dostęp: 19.04.2024 r.].

3. A. Kuś, Gastrinoma i zespół Zollingera-Ellisona, https://sknendocrinus.wum.edu.pl/sites/sknendocrinus.wum.edu.pl/files/gastrinoma.pdf, [dostęp: 19.04.2024 r.].

4. E. Franek, Hormonalnie czynne neuroendokrynne guzy trzustki, „Przegląd Gastroenterologiczny” 2006, nr 1 (1), s. 22–28.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.