Zespół mięśnia gruszkowatego. Objawy, diagnostyka i metody leczenia

Zespół mięśnia gruszkowatego to silny zespół bólowy, umiejscowiony w pośladku i kręgosłupie lędźwiowym. Ból ma charakter promieniujący i powoduje drętwienie kończyny dolnej. Zespół mięśnia gruszkowatego powstaje na skutek urazu, najczęściej upadku. Diagnostyka wymaga przeprowadzenia testów funkcjonalnych i badania obrazowego. Leczenie zespołu mięśnia gruszkowatego ma charakter zachowawczy i opiera się na stosowaniu kilku metod z zakresu fizykoterapii.

Zespół mięśnia gruszkowatego – co to za przypadłość?

Zespół mięśnia gruszkowatego po razy pierwszy został opisany w 1947 roku przez lekarza Daniela Robinsona. Naukowiec scharakteryzował przypadłość jako zespół objawów bólowych, obejmujących odcinek kręgosłupa lędźwiowego lub pośladka [1]. Zespół mięśnia gruszkowatego może mieć charakter epizodyczny lub przewlekły. 

Do rozwoju zespołu bólowego dochodzi na skutek ucisku mięśnia gruszkowatego na nerw kulszowy. Najczęstszym czynnikiem sprawczym jest uraz powstały w wyniku silnego upadku na pośladki. Wśród pozostałych przyczyn rozwoju zespołu mięśnia gruszkowatego wskazuje się na: 

• ropne zapalenie mięśni;

• zwłóknienie mięśni (np. jako powikłanie infekcji);

• zaburzenia neurologiczne zniekształcające mięśnie pośladków; 

• podrażnienie stawu krzyżowo-biodrowego;

• punkty spustowe. 

Czym jest mięsień gruszkowaty?

Mięsień gruszkowaty to niewielkich rozmiarów mięsień szkieletowy, znajdujący się głęboko pod mięśniami pośladkowymi. U osób szczupłych jest on wyczuwalny pod palcami. Mięsień odpowiada za ruchy w stawie biodrowym, umożliwiając odwodzenie i prostowanie nóg. Zapewnia również stabilizację stawu biodrowego.

Zobacz także: Czym jest rwa kulszowa?Link otwiera się w nowej karcie

Jakie są objawy zespołu mięśnia gruszkowatego?

Charakterystycznym objawem zespołu mięśnia gruszkowatego jest ból pośladka lub kręgosłupa lędźwiowego. Promieniuje on wzdłuż kończyny dolnej, powodując jej odrętwienie. Ból pojawia się nagle, niezależnie od pozycji, którą przyjmujesz. Atak może nastąpić podczas leżenia, stania lub siedzenia. Ból utrzymuje się około 20 minut, a następnie ustępuje samoistnie. Ulgi podczas ataku nie przynosi zmiana pozycji czy też masaż nogi lub mięśnia pośladka. Jeśli cierpisz z powodu zespołu mięśnia gruszkowatego, możesz również doświadczać bólu kręgosłupa lędźwiowego podczas wypróżniania.

• Zobacz także: Czym jest zespół popunkcyjny i jak się objawia?Link otwiera się w nowej karcie

Diagnostyka zespołu mięśnia gruszkowatego

Diagnostyka zespołu mięśnia gruszkowatego opiera się przede wszystkim na dokładnym wywiadzie i analizie zgłaszanych objawów. Szczegółowe badania w pierwszej kolejności muszą wykluczyć inne przyczyny neurologiczne i ortopedyczne, które powodują występowanie podobnego zespołu bólowego.

Schorzenia, które dają podobne objawy do zespołu mięśnia gruszkowatego, to m.in.: przepuklina w obrębie kręgosłupa (na wysokości L4–L5 lub L5–S1), nadmierne napięcie mięśni przykręgosłupowych, skrócenie mięśni kulszowo-goleniowych, podrażnienie nerwu kulszowego lub zablokowanie stawów krzyżowo-biodrowych.

W celu rozpoznania choroby wstępnie stosowane są testy funkcjonalne, np.: test Freiberga, test Pace’a, test Beatty’ego. Przez cały czas ich przeprowadzania będziesz pod opieką terapeuty. Celem testów jest sprowokowanie objawów bólowych. Ma to na celu sprawdzenie zakresu ruchu, reakcji mięśni na bodziec dotykowy i znalezienie miejsca występowania napięcia. Kolejnym krokiem jest diagnostyka obrazowa. Niezbędne jest wykonanie rezonansu magnetycznegoLink otwiera się w nowej karcie. Badanie pozwala wykryć ewentualne neurologiczne lub ortopedyczne przyczyny dysfunkcji. 

Metody leczenia zespołu mięśnia gruszkowatego

Leczenie zespołu mięśnia gruszkowatego opiera się na stosowaniu kilku metod, które mają na celu zmniejszenie ucisku mięśnia gruszkowatego na nerw kulszowy. W większości przypadków terapia ma charakter zachowawczy. 

Najskuteczniejszą i główną metodą leczenia zespołu bólowego jest terapia manualna. To metoda bardzo bezpieczna dla osób w każdym wieku. Opiera się na łączeniu kilku technik: mobilizacji, relaksacji, rozciąganiu i masażu. Fizjoterapeuta manualnie pracuje nad mięśniem gruszkowatym, mięśniami pośladków i stawami biodrowo-krzyżowymi. W przypadku mocnego bólu tymczasową ulgę może przynieść kinesiotaping, który nie wyklucza kontynuowania zajęć. Pamiętaj, że skuteczność terapii manualnej wymaga również Twojego zaangażowania. Fizjoterapeuta wytłumaczy Ci i pokaże, jak wykonywać ćwiczenia wzmacniające samodzielnie w domu. Częścią leczenia, ale przede wszystkim profilaktyki, jest rolowanie ciała, które powinno stać się częścią Twojej regularnej aktywności.

W zależności od zaawansowania zespołu bólowego terapia manualna może być uzupełniona o inne zabiegi z zakresu fizykoterapii, np. o falę uderzeniową. W przypadku gdy metody fizjoterapeutyczne nie będą wystarczające, lekarz może zdecydować o włączeniu terapii farmakologicznej lub o zastosowaniu zabiegu z użyciem toksyny botulinowej. 

W zaawansowanym stadium choroby konieczne jest leczenie operacyjne. Kwalifikacją do zabiegu jest stan, w którym zespół mięśnia gruszkowatego doprowadził do rozwoju ciężkich zmian neurologicznych. Leczenie operacyjne polega na uwolnieniu nerwu kulszowego spod mięśnia gruszkowatego. 

lek. Agnieszka Żędzian

Lekarz, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Doświadczenie zdobywała, pracując w Klinice Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckiego Szpitalu Klinicznego w Białymstoku. W pracy z pacjentem stara się zawsze indywidualnie podejść do jego problemu oraz, korzystając ze swojej wiedzy i doświadczenia, postawić właściwą diagnozę. Aby skutecznie pomagać pacjentom, systematycznie podnosi swoje kwalifikacje, biorąc udział w licznych szkoleniach i konferencjach naukowych.

lek. Agnieszka ŻędzianZobacz artykuły tego autora

Podziel się z innymi

Udostępnij artykuł w social-mediach.

Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcie

Źródła:

1. K. Zaworski i in., Terapia manualna w diagnozowaniu i leczeniu zespołu mięśnia gruszkowatego – studium przypadku, „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu”, 2015, 21(2) s. 215–220.

2. E. Tchorowska, I. Wilk., Zastosowanie masażu leczniczego w przypadku zespołu mięśnia gruszkowatego – opis przypadku, „Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne”, 2010, 10(2) s. 139–144.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.