Makrofagi – co to takiego i jaką rolę odgrywają w organizmie człowieka?

Makrofagi to komórki, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego człowieka. Dzięki zdolności do fagocytozy pochłaniają i niszczą drobnoustroje, uszkodzone lub wadliwe komórki. Ich rola polega również na inicjowaniu regeneracji tkanek oraz regulowaniu procesu zapalnego w organizmie. Wywodzą się one z monocytów, które są składnikiem krwi, a ich specyfika zależy od miejsca występowania. Sprawdź, co jeszcze warto o nich wiedzieć.

Co to są makrofagi?

Makrofagi to komórki, które są elementem układu odpornościowego i wywodzą się z monocytów. W literaturze fachowej nazywa się je także komórkami żernymi, ponieważ mają zdolność do fagocytozy, czyli pochłaniania i niszczenia różnego rodzaju drobnoustrojów oraz uszkodzonych czy nieprawidłowych komórek (np. nowotworowych). 

Makrofagi powstają w szpiku kostnym, ale występują w różnych tkankach i narządach ciała. Wyróżnia się dwa główne rodzaje tych komórek:

• makrofagi wędrujące – czyli takie, które nie są przypisane do jednego miejsca i migrują tam, gdzie akurat pojawił się stan zapalny;

• makrofagi spoczynkowe – znajdują się w różnych tkankach i narządach ciała, a szczególnie w tych, które są narażone na pojawienie się patogenu. 

Komórki te mają wiele różnych nazw, które są ściśle związane z miejscem ich występowania, np. komórki Browicza-Kupffera to makrofagi występujące w wątrobie, histiocyty to makrofagi tkanki łącznej, osteoklasty to makrofagi tkanki kostnej, komórki mikrogleju znajdujące się w ośrodkowym układzie nerwowym (mózgu) czy synowiocyty osiadłe w błonach maziowych.

• Przeczytaj także, jak działa interferonLink otwiera się w nowej karcie.

W jaki sposób dochodzi do aktywacji makrofagów?

Aby zdolności żerne makrofagów mogły się zwiększyć, konieczna jest aktywacja tych komórek. To właśnie wówczas stają się one bardziej cytotoksyczne, czyli zdolne do niszczenia, uszkadzania czy zaburzenia funkcjonowania niechcianych komórek. Rosną również ich właściwości bakteriobójcze.

Do aktywacji makrofagów dochodzi za sprawą czynników fizjologicznych pochodzących z organizmu i patologicznych, za które odpowiadają drobnoustroje. Patologicznym aktywatorem są np. endotoksyny produkowane przez bakterie. Aktywowane makrofagi otrzymują sygnał, aby rozpocząć fagocytozę i zlikwidować intruza – np. bakterię – który pojawił się w organizmie.

Jakie funkcje w organizmie człowieka pełnią makrofagi?

Główne zadania makrofagów to likwidowanie drobnoustrojów oraz niszczenie wadliwych i uszkodzonych komórek. Co ważne, te dobroczynne komórki inicjują również proces regeneracji tkanek, dzięki któremu organizm może wrócić do równowagi. Rozpoczynają i regulują procesy zapalne w organizmie. Oprócz tego:

• w istotny sposób wspierają pracę układu odpornościowego i biorą udział w kluczowych procesach dla odporności wrodzonej i nabytej;

• pochłaniają grzyby i inne drobnoustroje;

• zwalczają komórki nowotworowe;

• eliminują martwe tkanki z organizmu;

• biorą udział w rozkładzie erytrocytów;

• wspierają proces gojenia się ran – również tych, których nie widać gołym okiem, bo powstały np. po zawale mięśnia sercowego.

• Przeczytaj też, jaką funkcję w organizmie pełni tymozynaLink otwiera się w nowej karcie.

Makrofagi a układ odpornościowy

Makrofagi mają kluczowe znaczenie dla odporności. Gdy dochodzi do aktywacji komórek, nie tylko pochłaniają one drobnoustroje, ale wydzielają cytokiny prozapalne, a na ich powierzchni prezentowane są antygeny zniszczonych intruzów. To dzięki temu komórki układu immunologicznego takie jak limfocyty B mogą je rozpoznać i rozpocząć wytwarzanie odpowiednich przeciwciał. Pożądanym efektem tego procesu jest wzrost odporności organizmu.

Jak zbadać poziom makrofagów?

Zwiększona ilość i aktywność makrofagów w organizmie świadczy zazwyczaj o rozwijającej się infekcji. Może wskazywać także na różne inne choroby, np. zwiększona ilość makrofagów pęcherzykowych i śródmiąższowych, które występują w płucach, bywa objawem przewlekłej obturacyjnej choroby płuc.

Jeśli chcesz dowiedzieć się, jaki jest poziom makrofagów w Twoim organizmie, wykonaj pełną morfologię krwi i zwróć uwagę na poziom białych krwinek, a dokładniej monocytów. Wynik powyżej normy może oznaczać stan zapalny lub infekcję, jednak jego interpretacja to zadanie lekarza. Pamiętaj, że wyniki badań możesz skonsultować na wizycie stacjonarnej lub podczas szybkiej i wygodnej teleporady. Jeśli zajdzie taka potrzeba, otrzymasz skierowanie do specjalisty lub na dalsze badania.

lek. Agnieszka Żędzian

Lekarz, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Doświadczenie zdobywała, pracując w Klinice Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckiego Szpitalu Klinicznego w Białymstoku. W pracy z pacjentem stara się zawsze indywidualnie podejść do jego problemu oraz, korzystając ze swojej wiedzy i doświadczenia, postawić właściwą diagnozę. Aby skutecznie pomagać pacjentom, systematycznie podnosi swoje kwalifikacje, biorąc udział w licznych szkoleniach i konferencjach naukowych.

lek. Agnieszka ŻędzianZobacz artykuły tego autora

Podziel się z innymi

Udostępnij artykuł w social-mediach.

Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcie

Źródła:

1. L. Ursinus, Co mówi Twoja krew, Wydawnictwo Vital, Białystok 2015.

2. K. Pasternak, Biochemia, Podręcznik dla studentów studiów licencjackich, Wydawnictwo Czelej, Lublin 2009.

3. M. Pac, Wrodzone błędy odporności w praktyce lekarza pediatry, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2022.

4. J. Kopeć-Szlęzak, Makrofagi i ich rola w układzie krwiotwórczym, „Journal of Transfusion Medicine” 2014, nr 7 (3), s.84–92.

5. J. Kołodziejczyk, Makrofagi – migrujące i fagocytujące komórki układu obronnego, https://kosmos.ptpk.org/index.php/Kosmos/article/view/1728/1706 [dost. 11.08.2023].

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.