Halitoza – przyczyny i leczenie nieprzyjemnego problemu

Halitoza to bardzo nieprzyjemny zapach z ust. Problem dotyka ludzi w każdym wieku. Najczęstszą przyczyną dolegliwości są zaburzenia w obrębie jamy ustnej o podłożu bakteryjnym. Zapach utrzymuje się stale, nawet pomimo mycia zębów. Jak diagnozować i leczyć halitozę?

Halitoza – co to jest i jak się objawia?

Halitoza to stan dotykający ludzi w każdym wieku, niezależnie od płci. Termin ten określa nieprzyjemny zapach z jamy ustnej o charakterze ciągłym. Pacjenci zgłaszają uczucie odoru w ustach, w nosie i w gardle. Zapach powstaje na skutek wydychanych związków siarki. Międzynarodowe Towarzystwo ds. Badania Odoru Oddechowego wyróżnia trzy typy halitozy. Najczęściej diagnozowana jest halitoza prawdziwa, która dotyczy ponad 90% przypadków [1].

Nieprzyjemny zapach wyczuwalny jest zarówno przez osobę dotkniętą problemem, jak i przez ludzi przebywających w jej towarzystwie. Problem halitozy jest powszechny i może dotyczyć nawet 60% populacji światowej [1]. Przeważającą grupą pacjentów są mężczyźni i osoby powyżej 60. roku życia. Drugim typem jest pseudohalitoza, o której mówimy wtedy, gdy nieprzyjemny zapach jest wyczuwalny tylko przez pacjenta, ale nie przez osoby trzecie. Natomiast halitofobia to stan, kiedy pacjent pomimo udanego leczenia halitozy i braku przyczyn, które mogą sprzyjać jej rozwojowi, jest przekonany o ciągłym jej istnieniu. Halitofobia najczęściej dotyka osoby, które w wyniku halitozy doświadczyły nieprzyjemnych, a nawet traumatycznych doświadczeń społecznych i z obawy o nawrót choroby ciągle zgłaszają uczucie odoru.

Przeczytaj również: Krwawienie z dziąseł – co może je powodować?Link otwiera się w nowej karcie

Przyczyny halitozy 

W ponad 90% przypadków za rozwój halitozy odpowiadają zaburzenia w jamie ustnej i zepsute zęby [2]. Najczęściej dochodzi do nich na skutek nadmiernej aktywności Gram-ujemnych beztlenowych bakterii, które produkują związki wonne, np.: siarkowodór, metanotiol, siarczek dimetylu. Gazy te charakteryzuje intensywny gnilny zapach. Drobnoustroje bytują w całej przestrzeni jamy ustnej, jednak najbardziej osadzają się na powierzchni języka (tworząc biało-zielony nalot) i w kieszonkach dziąseł. Nieusuwane, namnażają się, prowadząc do gnilnych procesów nabłonka jamy ustnej.

To może Cię zainteresować: Język włochaty – przyczyny i leczenie zmianyLink otwiera się w nowej karcie

Główną przyczyną halitozy jest nieprawidłowa higiena jamy ustnej, a właściwie nieumiejętne szczotkowanie zębów, pomijanie oczyszczania przestrzeni międzyzębowych i języka. Konsekwencją tego jest nie tylko halitoza, lecz także zapalenie przyzębia (halitoza jest jego objawem), które nieleczone skutkuje m.in. utratą zębów. Do zapalenia przyzębia dochodzi w wyniku patologicznej aktywności bakterii w kieszonkach dziąseł, które prowadzą do procesów gnilnych i obumierania tkanki. Charakterystycznym objawem stanu zapalnego jest swędzenie dziąseł. Jako przyczynę halitozy wskazuje się również na próchnicę, szczególnie tę niewidoczną gołym okiem, a rozwijającą się we wnętrzu zęba. Problem długo rozwijającej się próchnicy najczęściej dotyka osoby unikające regularnych wizyt u stomatologa, m.in. z powodu dentofobii. Z problemem nadmiernie nieprzyjemnego oddechu często borykają się pacjenci noszący aparat ortodontyczny lub protezy i mostki. Wówczas do namnożenia bakterii dochodzi zarówno w obrębie dziąseł, jak i błon śluzowych jamy ustnej, ale też na powierzchni przyrządów, szczególnie niedokładnie szczotkowanej protezy.

To ważne: Kserostomia – co należy wiedzieć o leczeniu suchości w ustach?Link otwiera się w nowej karcie

Wśród innych przyczyn halitozy wymienia się: przewlekłe zapalenie zatok (z zalegającą w nich ropną wydzieliną), choroby dolnych dróg oddechowych, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, niewydolność wątroby, kwasicę ketonową, infekcje dróg pokarmowych, anginę, dysfunkcję ślinianek, ropnie dróg oddechowych, a nawet niedobory cynku. Tymczasowa halitoza może ujawnić się również podczas menstruacji. Pojawiający się wówczas nadmiernie nieprzyjemny zapach z ust powstaje na skutek zmiany stężenia hormonów we krwi kobiety. 

U części pacjentów mamy do czynienia z tymczasową halitozą, która ujawnia się zaraz po przebudzeniu. Mówimy wówczas o porannej halitozie. Stan ten nie jest uznawany za patologiczny. Co więc sprawia, że poranny oddech niektórych osób jest szczególnie nieprzyjemny? Ma to związek z ilością wydzielanej śliny podczas snu i rodzajem spożywanych pokarmów, szczególnie w godzinach wieczornych. Pojawieniu się porannej halitozy sprzyjają szczególnie: czosnek, cebula, ryby, papierosy, alkohol, potrawy smażone. Za pojawienie się tymczasowej halitozy, która nie wymaga leczenia, odpowiadają także niektóre leki. 

Diagnostyka i rozpoznanie halitozy 

Rozpoznanie halitozy opiera się na wywiadzie z pacjentem i ocenie organoleptycznej, która klasyfikuje intensywność oddechu w pięciostopniowej skali: 

1. 0 – brak nieprzyjemnego oddech; 

2. 1 – delikatny lub trudny do określenia nieprzyjemny oddech;

3. 2 – wyraźnie wyczuwalny nieprzyjemny oddech; 

4. 3 – umiarkowany nieprzyjemny oddech; 

5. 4 – silny, ale do zniesienia, nieprzyjemny oddech; 

6. 5 – oddech nie do zniesienia w trakcie badania. 

Ponadto diagnostyka halitozy zakłada użycie halimetru, który bada w wydychanym powietrzu stężenie związków o nieprzyjemnym zapachu. Badanie halimetrem wymaga jednak współpracy pacjenta z lekarzem i odpowiedniego przygotowania, również z uwzględnieniem dietyLink otwiera się w nowej karcie (niektóre pokarmy mogą wpływać na wynik badań). U osoby zgłaszającej się do stomatologa z problemem halitozy konieczne jest przeprowadzenie badania oceniającego stan uzębienia i wykrycie ewentualnych ubytków. W przypadku braku potwierdzenia stomatologicznych przyczyn halitozy wskazana jest konsultacja, np. u gastrologa lub pulmonologa. 

Przeczytaj: Owrzodzenie jamy ustnej – czym może być spowodowane? Jak je leczyć?Link otwiera się w nowej karcie

Sposoby leczenia halitozy

Głównym celem leczenia halitozy jest wyeliminowanie czynnika sprawczego. Bardzo ważną częścią zarówno terapii, jak i profilaktyki jest opanowanie kompleksowej higieny jamy ustnej, czyli prawidłowego szczotkowania zębów, czyszczenia przestrzeni międzyzębowych (za pomocą specjalnej szczoteczki, nici dentystycznej lub irygatora) i oczyszczania języka. Środkiem wspomagającym higienę jamy ustnej jest specjalny płyn do płukania jamy ustnej (najlepiej bez zawartości alkoholu), który chroni powierzchnię szkliwa zębów i zapobiega namnażaniu się drobnoustrojów. Leczenie halitozy i zapobieganie jej to również dbanie o zębyLink otwiera się w nowej karcie z pomocą specjalisty, czyli regularne kontrole stomatologiczne w celu usunięcia płytki nazębnej, zmian próchniczych czy stanów zapalnych dziąseł. U niektórych pacjentów stosowane są tabletki do ssania o potencjale utleniającym. Ich działanie polega na łączeniu związków siarki i zamianie ich w sole bezzapachowe. Środki te działają jednak tylko objawowo, maskując skutek, którym jest halitoza. Dlatego też stosowane są okresowo, jedynie na czas leczenia stanu, który jest przyczyną halitozy.

lek. Agnieszka Żędzian

Lekarz, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Doświadczenie zdobywała, pracując w Klinice Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckiego Szpitalu Klinicznego w Białymstoku. W pracy z pacjentem stara się zawsze indywidualnie podejść do jego problemu oraz, korzystając ze swojej wiedzy i doświadczenia, postawić właściwą diagnozę. Aby skutecznie pomagać pacjentom, systematycznie podnosi swoje kwalifikacje, biorąc udział w licznych szkoleniach i konferencjach naukowych.

lek. Agnieszka ŻędzianZobacz artykuły tego autora

Podziel się z innymi

Udostępnij artykuł w social-mediach.

Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcie

Źródła:

1. A. Pieniążek, M. Pietrzak, Halitoza – etiologia, metody diagnostyki i leczenie, „Journal of Health Study and Medicine” 2017, 2, s. 101–122.

2. M. Nowak, W. Hędzelek, Halitoza – etiologia, diagnostyka i leczenie – przegląd piśmiennictwa, „Dental Forum” 2018, XLVI(2), s. 213–218.

3. Ł. Sroczyk, B. Kawala, Halitoza – przegląd piśmiennictwa, „Dental and Medical Problems” 2011, 48(2), s. 255–260.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.