Czym jest hirsutyzm? Objawy, przyczyny i leczenie
Hirsutyzm jest objawem zaburzeń hormonalnych, polegającym na obecności nadmiernego, typowo męskiego owłosienia u kobiet. Przyczyną jest nadmierna produkcja androgenów (męskich hormonów), przebiegająca m.in. w PCOS. Diagnostyka hirsutyzmu jest złożona i polega przede wszystkim na badaniach hormonalnych. Leczenie opiera się na farmakoterapii, stabilizującej poziom androgenów.
Czym jest hirsutyzm?
Hirsutyzm to zaburzenie objawiające się obecnością nadmiernego owłosienia w miejscach typowo męskich, m.in. na klatce piersiowej, górnej części pleców, podbrzuszu, udach i nad górną wargą. Szacuje się, że problem dotyka około 10% kobiet na świecie [1]. Hirsutyzm nie jest chorobą, a objawem lub skutkiem np. zaburzenia pracy układu hormonalnego. Chociaż sam w sobie nie powoduje dolegliwości fizycznych, ma negatywny wpływ na samopoczucie kobiety i obniżenie jakości życia. W zaawansowanej postaci hirsutyzm może prowadzić do zaburzeń lękowych i depresji.
Jakie są przyczyny hirsutyzmu?
Są dwie główne przyczyny hirsutyzmu, które mogą odpowiadać nawet za 95% jego przypadków [1]. Pierwszą jest tzw. hirsutyzm idiopatyczny, diagnozowany zwykle u kobiet dorosłych. Ma on niejasne podłoże i łagodne objawy. W jego przebiegu stwierdza się prawidłowe stężenie androgenów, prawidłowe i regularne cykle menstruacyjne i prawidłowy obraz jajników. Prawdopodobną przyczyną hirsutyzmu idiopatycznego jest zwiększona wrażliwość mieszków włosowych na androgeny i zmiana na poziomie genu kodującego receptory androgenowe. Drugą i bardzo częstą przyczyną hirsutyzmu jest zespół policystycznych jajników (PCOS). Charakterystycznym objawem PCOSLink otwiera się w nowej karcie nawet u 60% pacjentek jest nadmierne, typowo męskie owłosienie [1]. Choroba przebiega wraz z innymi zaburzeniami, m.in.: łysieniem androgenowym, nadwagą, otyłością, trądzikiem, przerostem łechtaczki.
Wśród innych przyczyn hirsutyzmu wskazuje się na choroby nadnerczy. Wzmożonej produkcji androgenów sprzyjają także niektóre z przyjmowanych leków, m.in. tabletki antykoncepcyjne i sterydy. Przyczynami hirsutyzmu mogą być również: hiperprolaktynemia (stan zwiększonej produkcji prolaktynyLink otwiera się w nowej karcie, wywołany np. ciążą), otyłość, cukrzyca, a także menopauza, podczas której dochodzi do zmiany proporcji i stężenia androgenów i estrogenów.
Rozpoznanie hirsutyzmu
Rozpoznanie hirsutyzmu polega na ocenie nasilenia owłosienia w okolicach androgenozależnych (górna warga, podbródek, klatka piersiowa, górna i dolna część brzucha, górna i dolna część pleców, ramiona, uda). W tym celu stosowana jest skala Ferrimana-Gallweya, na podstawie której przyznawane są punkty. Ocenie podlega intensywność owłosienia każdego z obszaru, gdzie 1 punkt oznacza minimalną liczbę włosów ostatecznych, a 4 punkty odpowiadają mocnemu owłosieniu występującemu u mężczyzn. Interpretacja wyniku polega na zsumowaniu punktów. W Polsce hirsutyzm diagnozowany jest w przypadku uzyskania minimum 8 punktów.
Diagnostyka hirsutyzmu
Rozpoznanie hirsutyzmu na podstawie skali Ferrimana-Gallweya jest podstawą do dalszej diagnostyki, której celem jest znalezienie przyczyny zaburzenia. Kluczowy jest wywiad lekarski i zebranie dokładnych informacji o czasie pojawienia się nadmiernego owłosienia, przyjmowanych lekach, cyklach miesiączkowych, kondycji włosów, kondycji skóry i wystąpieniu dodatkowych objawów ogólnoustrojowych. Zatem jeśli jesteś na etapie ustalania diagnozy, przygotuj się na te pytania, tak żeby wyczerpująco na nie odpowiedzieć i dostarczyć lekarzowi jak najwięcej danych.
Lekarz zleci Ci też badania hormonalne, takie jak: ocena stężenia testosteronu, prolaktyny, 17-hydroksyprogesteronu, hormonów tarczycy, androgenów. Uzupełnieniem diagnostyki mogą być również badania obrazowe (USG, tomografia komputerowa) jamy brzusznej i miednicy mniejszej. Celem diagnostyki jest wykluczenie chorób, które zaburzają pracę układu hormonalnego, w szczególności chorób tarczycy (niedoczynności, nadczynności).
Badania hormonalne wykonaj w godzinach porannych we wczesnej fazie folikularnej (pod warunkiem w miarę regularnych miesiączek). Początkiem fazy folikularnej jest pierwszy dzień miesiączki. Jeśli z kolei zmagasz się z problemem braku miesiączki lub rzadkich menstruacji, to faza cyklu nie ma znaczenia.
Eksperci zalecają również wykonanie testu tolerancji glukozy z oceną insuliny na czczo po obciążeniu glukozą. W przypadku podejrzenia hirsutyzmu wynikającego z przerostu nadnerczy lekarz zleci test z adrenokortykotropiny. Badanie poziomu ACTH (adrenokortykotropina) polega na pobraniu próbki krwi i oznaczeniu poziomu stężenia hormonu. W trakcie diagnostyki hirsutyzmu specjalista przeanalizuje przyjmowane przez Ciebie leki, w szczególności: L-tyroksynę (stosowana w chorobach tarczycy, np. niedoczynności), fenytoinę (to lek przeciwdrgawkowy stosowany w leczeniu chorób neurologicznych), penicylaminę (środek o szerokim zastosowaniu, m.in. w leczeniu zatrucia metalami, a także chorób stawów w ciężkim przebiegu), inhibitory kinazy tyrozynowej (leki stosowane w przebiegu chorób autoimmunologicznych i leczeniu nowotworów).
Hirsutyzm – jak przebiega leczenie?
Leczenie hirsutyzmu opiera się na farmakoterapii i stosowaniu tabletek antykoncepcyjnych, antyandrogenów i inhibitorów androgenów. Mają one na celu hamowanie syntezy androgenów, co skutkuje m.in. zahamowaniem wzrostu nadmiernego owłosienia i łysienia u kobietLink otwiera się w nowej karcie, a przede wszystkim ustabilizowaniem pracy gospodarki hormonalnej. Jeśli hirsutyzm rozwinął się na podłożu zespołu policystycznych jajników, kluczowe jest zmniejszenie masy ciała. Lekarz zaleci też stosowanie tzw. diety PCOSLink otwiera się w nowej karcie, która opiera się na spożywaniu produktów o działaniu przeciwzapalnym. Z jadłospisu należy wykluczyć: pokarmy z wysokim indeksem glikemicznym, produkty o wysokim stopniu przetworzenia, cukier, białą mąkę, suszone i puszkowane owoce, nasycone kwasy tłuszczowe, alkohol i papierosy.
Metodą usuwającą skutki hirsutyzmu, szczególnie z miejsc widocznych, np. z twarzy, ramion, klatki piersiowej, jest mechaniczna redukcja nadmiernego owłosienia za pomocą fotodepilacji, depilacji laserowej lub elektrolizy. Pamiętaj jednak, że w ten sposób usuwane są włosy znajdujące się w pierwszej fazie wzrostu. Dlatego niezbędne jest wykonanie serii zabiegów. Rezultaty mechanicznego usuwania owłosienia zależą przede wszystkim od rodzaju włosa i ilości zawartej w nim melaniny. Najlepsze efekty depilacji obserwowane są przy ciemnych włosach.
Tarczyca
Lekarz, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Doświadczenie zdobywała, pracując w Klinice Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckiego Szpitalu Klinicznego w Białymstoku. W pracy z pacjentem stara się zawsze indywidualnie podejść do jego problemu oraz, korzystając ze swojej wiedzy i doświadczenia, postawić właściwą diagnozę. Aby skutecznie pomagać pacjentom, systematycznie podnosi swoje kwalifikacje, biorąc udział w licznych szkoleniach i konferencjach naukowych.
lek. Agnieszka ŻędzianZobacz artykuły tego autoraPodziel się z innymi
Udostępnij artykuł w social-mediach.
Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcieŹródła:
A. Otlewska, P. Hackemer, F. Menzel, Hirsutyzm, „Pediatra i Medycyna Rodzinna” 2018, 14(4), s. 392–395.
K. Domagała, Hirsutyzm w zespole policystycznych jajników. Sposoby leczenia oraz kosmetologiczne możliwości terapii, „Problemy Nauk Medycznych i Nauk o Zdrowiu” 2017, 15(3), s. 27–34.
Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.
