Zanik kości szczęki – przyczyny i możliwości leczenia

Zanik kości szczęki to inaczej jej atrofia. Może być spowodowany przez wiele czynników, a najczęstszym jest ekstrakcja (usunięcie) zębów. Brak obciążenia mechanicznego kości szczęki, jaki wywierany jest przez zęby w czasie gryzienia i żucia pokarmu, sprzyja jej stopniowemu ubytkowi. Poznaj inne możliwe przyczyny zaniku kości szczęki i dowiedz się, na czym polega jej leczenie.

Czym jest zanik kości w szczęce?

Zanik kości inaczej określany jest jako atrofia. To proces postępującego stopniowo pogorszenia stanu tkanki kostnej, który w ostateczności prowadzi do jej utraty. Na skutek nasilającego się zmniejszenia masy kostnej dochodzi do zaburzenia mikroarchitektury kości, która z gładkiej staje się porowata, krucha, mniej wytrzymała. Okolicą w sposób szczególny narażoną na zanik kości jest jama ustna.

1. Sprawdź, czym jest i czym grozi jałowa martwica kościLink otwiera się w nowej karcie.

Jakie są przyczyny zaniku kości szczęki?

Eksperci zwracają uwagę na liczne potencjalne przyczyny zaniku kości szczęki. Najczęściej wymienianą są zaniedbania w higienie jamy ustnej, które w ostateczności prowadzą do utraty zęba. Braki w uzębieniu nie muszą być rozległe, aby doszło do atrofii. Specjaliści podkreślają, że utrata nawet jednego zęba pociąga za sobą zmiany w tkance kostnej szczęki. Brak zęba sprawia, że kość traci naturalne obciążenie, co inicjuje proces jej zanikania. Nie wykonuje ona żadnej pracy, a dla organizmu jest to sygnał, że nie jest potrzebne jej utrzymywanie.

Poza brakami zębowymi do zaniku kości szczęki może dojść w wyniku m.in.:

1. zapalenia przyzębia, które w ostateczności powoduje odsłanianie szyjek zębowych, rozchwianie i wypadanie zębów, zanik dziąseł, ubytek kości w okolicy korzeni zębów,

2. osteoporozyLink otwiera się w nowej karcie – to choroba metaboliczna, która charakteryzuje się spadkiem gęstości tkanki kostnej, czynnikami jej ryzyka są m.in.: podeszły wiek, menopauza, niedobory wapnia,

3. chorób nowotworowych, spośród których najczęściej rozwija się rak płaskonabłonkowy z błony śluzowej zatok,

4. używania nieprawidłowych uzupełnień protetycznych, które sprawiają, że siły żucia przenoszone są nie przez kość, a przez błonę śluzową. 

Przeczytaj: Wyrośl – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenieLink otwiera się w nowej karcie

Do jakiego lekarza się zgłosić?

Rozpoznawaniem i leczeniem zaniku kości zajmuje się ortopeda. To specjalista z zakresu chorób układu ruchu. Jednakże w przypadku zaniku kości szczęki konieczna będzie wizyta u stomatologa.

Rozpoznanie zaniku kości szczęki

Rozpoznanie zaniku kości w szczęce, jak w przypadku każdego innego schorzenia, rozpoczyna się od wywiadu medycznego. Następnie lekarz przechodzi do badania przedmiotowego – wewnątrzustnego badania stomatologicznego za pomocą lusterka i zgłębnika. Ocenia przede wszystkim stan zębów, twardych tkanek zębowych, dziąseł i błony śluzowej wewnątrz jamy ustnej, budowę i funkcję stawów skroniowo-żuchwowych. Nie mniej kluczowe w postawieniu diagnozy są badania obrazowe. Lekarz ocenia stan tkanki kostnej dzięki zdjęciom RTG i tomografii komputerowej.

1. Przeczytaj: Rdzeniowy zanik mięśni – skąd się bierze? Jak leczyć tę chorobę?Link otwiera się w nowej karcie

Zanik kości szczękowej – leczenie 

Mimo że zanik kości szczęki to poważny problem, nowoczesna stomatologia jest w stanie skutecznie go rozwiązać. Podstawą jest leczenie choroby podstawowej, która zainicjowała proces zaniku kości. Dla przykładu w przypadku usunięcia zęba bardzo ważne jest uzupełnienie braku poprzez umieszczenie implantu lub metody protetyczne. Najlepsze rozwiązanie i dokładny plan leczenia stomatolog dopasowuje indywidualnie do pacjenta. Jeśli brakujący ząb zostanie uzupełniony za późno, konieczne będzie odtworzenie tkanki kostnej za pomocą specjalnych zabiegów chirurgicznych. 

1. Przeczytaj: Mięsak kości – obraz kliniczny i inne elementy diagnostykiLink otwiera się w nowej karcie

Tzw. augmentację kości lekarz przeprowadza z wykorzystaniem kości pacjenta, pobranej z innej części jego ciała. Jeśli nie ma takiej możliwości, zabieg wykonać można przy użyciu materiałów kościozastępczych, ksenograftu, czyli przetworzonej kości pochodzenia zwierzęcego, czy kości homogennej, pochodzącej od innych dawców. Na wszczep kostny nakładane są syntetyczne błony zaporowe, które zmniejszają postęp zaniku kości, ochraniają regenerowane miejsce, zapobiegają wnikaniu tkanek miękkich do ubytku. 

Drugą metodą leczenia zaniku kości szczękowej jest podniesienie dna zatoki szczękowej. Zabieg ten przeprowadzany jest wyłącznie w przypadku zbyt małej ilości tkanki kostnej w szczęce górnej. Polega na wprowadzeniu materiału kostnego/kościozastępczego do zatoki szczękowej. Wykonany może być na dwa sposoby. Są to:

1. metoda zamknięta – poprzez dostęp do zatoki od strony ubytku po zębie, stosowana przy zaniku do 3 mm,

2. metoda otwarta – poprzez dostęp do zatoki od strony przedsionka jamy ustnej, stosowana przy większych ubytkach kości, wymaga wykonania małego otworu w bocznej ścianie zatoki, przez który umieszcza się materiał kostny/kościozastępczy, na koniec otwór w zatoce zamyka się specjalną membraną kolagenową.

Źródła:

1. M. Dominiak, T. Gedrange, J. Zapała, Podstawy chirurgii stomatologicznej, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2013.

2. F. Khoury, Zabiegi augmentacyjne w implantologii, Kwintesencja, Warszawa 2011.

3. L. Kryst, Chirurgia szczękowo-twarzowa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.

4. A. Wituła, D. Gola, Podniesienie dna zatoki szczękowej z jednoczasowym rozszczepieniem wyrostka zębodołowego w zaniku kości szczęki, „Twój Przegląd Stomatologiczny” 2017, nr 7–8, s. 21–26.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.