Co to jest LH? Jaki jest jego prawidłowy poziom?

Hormon luteinizujący (LH) to gonadotropina kontrolująca pracę układu rozrodczego u obojga płci. Ma związek z występowaniem u kobiet owulacji. Pobudza wydzielanie progesteronu przez jajniki i testosteronu przez jądra.

Co to jest LH?

Lutropina, czyli hormon luteinizujący (LH), to białko wydzielane przez przedni płat przysadki mózgowej. Podobnie jak hormon folikulotropowy (FSHLink otwiera się w nowej karcie), jest ona klasyfikowana jako gonadotropina i jej stężenie jest regulowane przez hormon podwzgórzowy – gonadorelinę (GnRH). Jej wydzielanie jest też kontrolowane przez stężenie progesteronu u kobiet i testosteronu u mężczyzn dzięki sprzężeniu zwrotnemu. 

U kobiet poziom lutropiny w organizmie zależy od fazy cyklu miesiączkowego. Jej stężenie jest niskie w pierwszej fazie cyklu, jednak w okolicach owulacji, czyli w połowie cyklu, następuje gwałtowny wzrost. To właśnie podczas piku stężenia LH dochodzi do uwolnienia komórki jajowej przez jajnik, czyli do owulacji.

Po menopauzie, czyli po ustaniu funkcji jajników, poziom lutropiny w organizmie stale utrzymuje się na wysokim poziomie. Wartości LH są wtedy stałe, bez charakterystycznych zmian, jakie występowały w czasie cyklu miesiączkowego.

Sprawdzenie poziomu LH stosuje się w diagnostyce niepłodności, zaburzeń hormonalnych i różnych problemów związanych z funkcją jajników u kobiet. Hormon luteinizujący jest kluczowy dla zachowania zdrowia i płodności zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. 

Funkcje lutropiny u kobiet

1. Owulacja! Jedną z kluczowych funkcji LH u kobiet jest wywoływanie owulacji. W momencie szczytu stężenia LH dochodzi do pęknięcia pęcherzyka i uwolnienia gotowej do zapłodnienia komórki jajowej z dojrzałego pęcherzyka jajnikowego. 

2. Produkcja hormonów płciowych. LH działa na jajniki, pobudzając produkcję progesteronu, który odgrywa ważną rolę w regulacji cyklu miesiączkowego. Dzięki progesteronowi błona śluzowa macicy jest przygotowana do przyjęcia zarodka.

3. Pomaganie w tworzeniu i utrzymaniu ciałka żółtego. Po owulacji pozostałość po pękniętym pęcherzyku jajnikowym przetwarza się w ciałko żółte, które produkuje progesteron. LH pomaga w utrzymaniu ciałka żółtego, co jest niezbędne dla utrzymania ciąży.

Działanie hormonu luteinizującego u mężczyzn

1. Regulacja poziomu testosteronu. LH działa na jądra, stymulując produkcję testosteronu. Testosteron jest głównym hormonem płciowym u mężczyzn i odpowiada za rozwój męskich cech płciowych oraz zachowanie płodności.

2. Produkcja plemników. LH jest niezbędne dla prawidłowej produkcji plemników w jądrach. Współdziała z hormonem folikulotropowym w regulacji procesu spermatogenezy.

Kiedy oznaczamy poziom hormonu luteotropowego?

Sprawdzenie gospodarki hormonów płciowych ma na celu pomóc zrozumieć kondycję hormonalną pacjenta oraz zidentyfikować potencjalne zaburzenia, które mogą wpływać na płodność. Poziom folikulotropiny oznacza się:

1. w diagnostyce niepłodności u kobiet i mężczyzn – zazwyczaj wykonuje się zestaw badań, w którym oznacza się również inne hormony, takie jak: FSH, estradiol, testosteron, progesteron i prolaktynaLink otwiera się w nowej karcie,

2. w monitorowaniu owulacji, 

3. w diagnostyce chorób jajników (np. PCOSLink otwiera się w nowej karcie),

4. przy podejrzeniu chorób przysadki,

5. w zaburzeniach miesiączkowania o niejasnym pochodzeniu,

6. w diagnostyce przedwczesnego wygasania czynności jajników i do określenia wieku menopauzalnego,

7. u mężczyzn m.in. w diagnostyce chorób przysadki mózgowej, 

8. u dzieci w diagnostyce opóźnionego lub przedwczesnego dojrzewania.

Jak przygotować się do badania lutropiny?

Na pobranie krwi do badania należy przyjść do ambulatorium rano, nie trzeba być na czczo. Przez dobowe wahania stężenia lutropiny wymaga się, by oznaczać jej stężenie zawsze o tej samej porze. Nie należy przychodzić na badanieLink otwiera się w nowej karcie zmęczonym czy po intensywnym treningu. 

Krew do badania LH należy pobrać między 2. a 5. dniem cyklu u kobiet miesiączkujących. Jeśli chodzi o poziom FSH u mężczyzn, chłopców i niemiesiączkujących dziewczynek, nie ma zaleceń dotyczących pobrania krwi w konkretnym dniu miesiąca. Próbkę do tego badania można pobrać w każdym dniu. Warto jednak zawsze skonsultować się z ginekologiem lub z endokrynologiem przed wykonaniem badania.

Normy poziomu LH w różnych grupach

U miesiączkujących kobiet stężenie LH jest zmiennie i dla każdego okresu cyklu miesiączkowego są inne normy:

1. od 5 do 25 IU/I w fazie pęcherzykowej, czyli od ustąpienia krwawienia do owulacji,

2. od 30 do 120 IU/I podczas owulacji, kiedy obserwuje się pik FSH,

3. od 5 do 25 IU/I IU/I w fazie lutealnej, czyli po owulacji a przed wystąpieniem miesiączki.

W ciąży stężenie LH jest bardzo niskie, nie ma wskazań medycznych do oznaczania lutropiny w ciąży. Zakres referencyjny norm dla LH u pacjentek po menopauzie jest stały i wynosi od 7 do 60 IU/I. U mężczyzn norma dla folikulotropiny również jest stała i wynosi od 1,5 do 9,2 IU/l. U dzieci stężenie LH jest niskie i wzrasta dopiero przed rozpoczęciem dojrzewania płciowego.

Interpretacja i znaczenie wyników poziomu LH

Zbyt wysokie stężenie LH i FSH może wskazywać na menopauzę, a u młodszych kobiet na przedwczesne wygasanie funkcji jajników lub na ich pierwotną niewydolność. W zespole policystycznych jajników również obserwujemy wysokie stężenie LH. Natomiast stężenie LH poniżej normy może być objawem niewydolności przysadki mózgowej lub podwzgórza.

Stosunek LH do FSH oznaczonych tego samego dnia cyklu jest wyliczany w diagnostyce zaburzeń płodności. Wartość tego stosunku powinna być zbliżona do 1. W przypadku pacjentek z cyklami bezowulacyjnymi, z zespołem policystycznych jajników (PCOS) lub ze zmniejszoną rezerwą jajnikową zaobserwować można wzrost wartości stosunku LH/FSH do 2 lub 3. Natomiast wartość LH/FSH niższa niż 0,6 może wskazywać na niedoczynność przysadki mózgowej.

Źródła:

1. G.H. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2020.

2. P. Laudański, Niepłodność, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2022.

3. Polskie Towarzystwo Medycyny Rozrodu i Embriologii (PTMRiE) oraz Polskie Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGiP), Rekomendacje. Diagnostyka i leczenie niepłodności, „Ginekologia i Perinatologia Praktyczna” 2018, t. 3, nr 3.

4. R. Dębski, Endokrynologia ginekologiczna – w gabinecie lekarza specjalisty. Ginekologia i położnictwo, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2018.

5. V. Berghelli, Położnictwo według zasad EBM, Medycyna Praktyczna, Warszawa 2023.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.