RF (czynnik reumatoidalny) – wskazania do badania, przebieg, normy

Twoje stawy są obrzęknięte, a w godzinach porannych towarzyszy Ci sztywność kończyn? To wskazanie, aby zbadać czynnik reumatoidalny (RF). Nazwy tej używa się w odniesieniu do specyficznej grupy przeciwciał, które organizm wytwarza przeciwko własnym białkom. Dodatni wynik badania w kierunku RF może wskazywać na reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), schorzenia tkanki łącznej, a także zakażenia wirusowe lub bakteryjne. Istnieje wiele interpretacji wyniku, dlatego konieczna będzie poszerzona diagnostyka i konsultacja z lekarzem specjalistą. Sprawdź, jak wygląda badanie i jak się do niego przygotować.

Czynnik reumatoidalny (RF) – co to takiego?

Aby zrozumieć, czym jest czynnik reumatoidalny (RF), warto przypomnieć, czym są przeciwciała. Białka, zwane inaczej immunoglobulinami, są wytwarzane przez komórki układu odpornościowego jako odpowiedź na różnego rodzaju zakażenia. W praktyce oznacza to, że jeśli np. zarazisz się koronawirusem, Twój organizm wytworzy przeciwciała. Dzięki nim staniesz się bardziej odporny i łagodniej przejdziesz kolejne zakażenie lub całkowicie go unikniesz. Badania na obecność przeciwciał wykonuje się np. u kobiet w ciąży, aby dowiedzieć się, czy w ich organizmie są przeciwciała przeciwko wirusom – np. HIV, HPV czy Rubella Virus (wirusowi różyczki) – które stanowią zagrożenie dla rozwijającego się dziecka. Test na przeciwciała wykonasz również w celu potwierdzenia różnego rodzaju infekcji.

Czynnik reumatoidalny (RF) to tzw. autoprzeciwciała, czyli specyficzny rodzaj przeciwciał. Choć również są wytwarzane przez układ odpornościowy, są skierowane przeciwko białkom własnego organizmu (a dokładniej fragmentom immunoglobulin IgG). Ich obecność szkodzi zdrowiu, ponieważ prowadzi do reakcji zapalnej i może wskazywać na autoimmunologiczne chorobyLink otwiera się w nowej karcie tkanki łącznej. Przykładem jest reumatoidalne zapalenie stawów.

Sprawdź, jak rozpoznać reumatyzmLink otwiera się w nowej karcie i jakie objawy powinny Cię zaniepokoić.

Kto powinien zbadać czynnik reumatoidalny? Wskazania

Badanie czynnika reumatoidalnego (RF) powinien zrobić każdy, kto obserwuje u siebie następujące objawy:

• obrzęki stawów i towarzyszący im ból niezwiązane z przebytym urazem;

• guzy wyczuwalne pod skórą, które mogą być tzw. guzkami reumatoidalnymiLink otwiera się w nowej karcie;

• sztywność stawów, która występuje w godzinach porannych i utrzymuje się przez ponad 60 minut;

• mrowienie i drętwienie kończyn;

• ból i sztywność karku.

Do zespołu wymienionych objawów często dochodzą zawroty głowy oraz zaburzenia równowagi. Na badanie w kierunku przeciwciał RF kieruje zazwyczaj lekarz reumatologLink otwiera się w nowej karcie, jeśli podejrzewa reumatoidalne zapalenie stawów (RZSLink otwiera się w nowej karcie).

Jak wygląda badanie RF?

Badanie pozwalające określić obecność oraz stężenie czynnika RF niczym nie różni się od standardowego pobierania krwi, jakie wykonujesz w ramach rutynowej morfologii. Przebiega ono tak samo: materiał do badania pielęgniarka pobiera z żyły łokciowej po dokładnym zdezynfekowaniu skóry oraz założeniu specjalnej opaski uciskowej. Badanie trwa zaledwie kilka minut, jest mało inwazyjne, ale wiele osób określa je jako nieprzyjemne. 

Jak przygotować się do badania czynnika reumatoidalnego?

Przed badaniem czynnika reumatoidalnego przestrzegaj kilku zasad:

• na badanie zgłoś się na czczo – aby zaspokoić pragnienie, pij wodę niegazowaną i nie sięgaj po kawę i herbatę. Nie żuj też gumy;

• wykonaj badanie w godzinach porannych, najlepiej między 8:00 a 10:00;

• w dniu przed badaniem unikaj ciężkostrawnych potraw, obfitych posiłków i alkoholu;

• bezpośrednio przed badaniem odpocznij ok. 15 minut.

Pamiętaj, aby poinformować swojego lekarza o przyjmowanych przez Ciebie lekach, które mogą mieć wpływ na wynik badania.

Dowiedz się też, jak powinna wyglądać dieta na reumatoidalne zapalenie stawówLink otwiera się w nowej karcie.

Czynnik reumatoidalny – jak interpretować wyniki?

Obecność czynnika reumatoidalnego w stężeniu większym niż 40 IU/ml (jednostka międzynarodowa na mililitr) powinna być punktem wyjścia dla poszerzonej diagnostyki [2]. Te specyficzne przeciwciała mogą być naturalnie podwyższone u osób po 70. roku życia, jednak u młodszej części populacji należy prowadzić dalszą diagnostykę w kierunku schorzeń takich jak:

• reumatoidalne zapalenie stawów,

• przewlekłe choroby płuc,

• choroby wątroby,

• zespół Sjögrena,

• toczeń rumieniowaty układowy,

• twardzina układowa,

• zakażenie bakteryjne lub wirusowe (choć w tym przypadku częściej badanym parametrem jest CRP, czyli tzw. białko zapalne),

• niektóre nowotwory (np. białaczka, rak jelita grubego).

Pamiętaj, że sama obecność czynnika RF w podwyższonym stężeniu nie stanowi jeszcze podstawy do zdiagnozowania reumatoidalnego zapalenia stawów. Wykonaj dodatkowe badania, jakie zleci Ci lekarz specjalista, aby uzyskać diagnozę i rozpocząć leczenie.

lek. Agnieszka Żędzian

Lekarz, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Doświadczenie zdobywała, pracując w Klinice Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckiego Szpitalu Klinicznego w Białymstoku. W pracy z pacjentem stara się zawsze indywidualnie podejść do jego problemu oraz, korzystając ze swojej wiedzy i doświadczenia, postawić właściwą diagnozę. Aby skutecznie pomagać pacjentom, systematycznie podnosi swoje kwalifikacje, biorąc udział w licznych szkoleniach i konferencjach naukowych.

lek. Agnieszka ŻędzianZobacz artykuły tego autora

Podziel się z innymi

Udostępnij artykuł w social-mediach.

Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcie

Źródła:

1. M. Lanzetta, Dieta kontra artretyzm. Innowacyjna metoda leczenia chorób stawów, Wydawnictwo Jedność, Kielce 2018.

2. D. Walentin i in., Reumatyzm, leczenie i profilaktyka, Wydawnictwo Printex, Białystok 2020.

3. I. Zimmermann-Górska, Terapia w chorobach reumatycznych, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2021.

4. K. Pasternak, Biochemia, Podręcznik dla studentów studiów licencjackich, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2023.

5. M. Puszczewicz, Wielka interna: reumatologia, Wydawnictwo Medical Tribune, Warszawa 2020.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.