Przeciwciała odpornościowe i odczyn Coombsa – co to takiego i kiedy je zbadać?

Przeciwciała odpornościowe to przeciwciała skierowane przeciwko antygenom znajdującym się w obrębie erytrocytów (krwinek czerwonych). Badanie ich obecności we krwi (odczyn Coombsa) jest wskazane w diagnostyce niedokrwistości autoimmunohemolitycznych lub przy podejrzeniu konfliktu serologicznego w ciąży. Może ono okazać się pomocne także przy rozpoznaniu niektórych chorób zakaźnych. Test na ich obecność w niczym nie różni się od standardowego badania krwi, które wykonujesz w ramach profilaktyki. Sprawdź, jakie objawy są wskazaniem do zbadania odczynu Coombsa i do jakiego lekarza się udać, gdy je zaobserwujesz!

Przeciwciała odpornościowe i odczyn Coombsa – co to takiego?

Odporność ludzkiego organizmu oraz kierujące nią mechanizmy to bardzo szeroki temat i nie tylko limfocyty odgrywają tutaj znaczącą rolę. O przeciwciałach odpornościowych Coombsa najczęściej mówi się w kontekście grup krwi, konfliktu serologicznegoLink otwiera się w nowej karcie u kobiet w ciąży czy niedokrwistości. Aby zrozumieć, czym jest odczyn Coombsa, trzeba zacząć od krótkiego omówienia budowy czerwonych krwinek. Na błonach komórkowych erytrocytów – bo o nich tu mowa – znajdują się antygeny grupowe, które decydują o tym, jaką grupę krwiLink otwiera się w nowej karcie ma dana osoba. Są to polisacharydy (wielocukry) przyłączone do fragmentów białkowych lub lipidowych krwinki czerwonej.

We krwi człowieka pojawiają się czasem przeciwciałaLink otwiera się w nowej karcie, które są skierowane przeciwko antygenom znajdującym się w krwinkach. Odczyn Coombsa to test antyglobulinowy, który ma wykryć te immunoglobuliny i posłużyć w diagnozowaniu różnych chorób. W laboratoriach wykonuje się dwa rodzaje testów:

• bezpośredni test antyglobulinowy (BTA) – wykrywa przeciwciała, które w organizmie człowieka „przyczepiają się” do erytrocytów i mogą wiązać się z właściwymi antygenami czerwonych krwinek, przyspieszając proces ich niszczenia;

• pośredni test antyglobulinowy (PTA) – to badanie, które wykrywa wolne przeciwciała obecne we krwi. Po to narzędzie diagnostyczne lekarze często sięgają w celu wykrycia obecności chorób zakaźnych, takich jak listerioza czy bruceloza.

• Przeczytaj również inne nasze artykuły na temat składników krwi i ich funkcjiLink otwiera się w nowej karcie

Kto powinien wykonać badanie na przeciwciała odpornościowe Coombsa? Wskazania

Badanie odczynu Coombsa lekarz może zlecić, gdy pojawiają się objawy świadczące o niedokrwistości, takie jak: osłabienie, blada skóra, szybsza męczliwość, przyspieszenie akcji serca. Do wymienionych symptomów dochodzą niekiedy bóle brzucha lub gorączka, które świadczą o ostrym przebiegu chorób takich jak niedokrwistość autoimmunohemolityczna, choroba zimnych aglutynin czy też nocna napadowa hemoglobinuria.

Badania odczynu Coombsa wykonuje się rutynowo przed przetoczeniem krwi, aby sprawdzić, czy we krwi biorcy znajdują się przeciwciała. Metodą diagnostyczną stosowaną u osób dorosłych oraz dzieci po ukończeniu 4. miesiąca życia są pośrednie testy antyglobulinowe, natomiast bezpośrednie testy antyglobulinowe wykonuje się u noworodków i najmłodszych niemowląt. 

Badania te są obowiązkowe dla przyszłych mam – robi się je w celu wykluczenia konfliktu serologicznego. 

Obserwujesz u siebie symptomy, które mogą świadczyć o niedokrwistości? W pierwszej kolejności udaj się do lekarza rodzinnego lub internisty, który zleci Ci niezbędne badania krwi.

Odczyn Coombsa w ciąży – kiedy badać i dlaczego?

Jeśli spodziewasz się dziecka, również musisz sprawdzić odczyn Coombsa. To badanie ginekolog zleca na początku ciąży, aby wykluczyć konflikt serologiczny, czyli niezgodność między grupą krwi matki a grupą krwi płodu. Najczęściej występuje ona między matką, która ma grupę krwi Rh-, a dzieckiem z grupą Rh+. W praktyce oznacza to, że w organizmie matki dochodzi do specyficznej reakcji układu odpornościowego, podczas której produkowane są komórki skierowane przeciwko krwinkom dziecka. Taki stan musi być stale monitorowany przez lekarza, ponieważ może prowadzić do rozwoju choroby hemolitycznej u noworodka. 

Odczyn Coombsa w ciąży bada się w 12. tygodniu ciąży, a następnie powtarza w 28. tygodniu. W przypadku podejrzenia konfliktu serologicznego konieczne jest częstsze monitorowanie płodu na USG oraz wdrożenie profilaktyki śródciążowej, która polega na podaniu przyszłej mamie immunoglobulin anty-D.

• Sprawdź też, na czym polega badanie anty tpoLink otwiera się w nowej karcie i kiedy warto je wykonać.

Odczyn Coombsa w ciąży – jak wygląda badanie i jak się do niego przygotować?

Badanie odczynu Coombsa przebiega dokładnie tak, jak standardowe pobieranie krwi, które wykonujesz w ramach profilaktyki zdrowotnej. Materiał do badania pobiera się z żyły łokciowej po dokładnym odkażeniu skóry i nałożeniu opaski uciskowej. Trwa ono maksymalnie kilka minut i jest mało inwazyjne.

Na test nie musisz zgłaszać się na czczo. Jeśli jednak jednocześnie masz zaplanowane inne badania (np. pomiar stężenia glukozy), musisz zrobić 8-12 h przerwę w jedzeniu. Jeśli chce Ci się pić, możesz ugasić pragnienie niewielką ilością wody mineralnej. W dniu poprzedzającym badanie powstrzymaj się od spożywania obfitej kolacji i picia alkoholu. Przed pobraniem krwi odpocznij ok. 15 minut. Jeśli przyjmujesz jakieś leki na stałe, poinformuj o tym lekarza, który będzie interpretował wyniki.

Sprawdź, na czym polega badanie anty tgLink otwiera się w nowej karcie i kiedy warto je wykonać.

lek. Agnieszka Żędzian

Lekarz, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Doświadczenie zdobywała, pracując w Klinice Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckiego Szpitalu Klinicznego w Białymstoku. W pracy z pacjentem stara się zawsze indywidualnie podejść do jego problemu oraz, korzystając ze swojej wiedzy i doświadczenia, postawić właściwą diagnozę. Aby skutecznie pomagać pacjentom, systematycznie podnosi swoje kwalifikacje, biorąc udział w licznych szkoleniach i konferencjach naukowych.

lek. Agnieszka ŻędzianZobacz artykuły tego autora

Podziel się z innymi

Udostępnij artykuł w social-mediach.

Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcie

Źródła:

1. J. Gołąb i in., Immunologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.

2. K. Pasternak, Biochemia, Podręcznik dla studentów studiów licencjackich, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2023.

3. K. Sułek K., Wielka Interna – Hematologia, Wydawnictwo Medical Tribune, Warszawa 2022. 

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.