Sarkopenia – przyczyny, objawy, leczenie

Sarkopenia to choroba mięśni szkieletowych, która charakteryzuje się postępującym ubytkiem masy mięśniowej, oraz siły i wydolności mięśni. Osoby cierpiące na to schorzenie znacznie szybciej się męczą i mają trudności z utrzymaniem równowagi. Choroba najczęściej dotyka seniorów, a jej rozwojowi sprzyja siedzący tryb życia. Sprawdź, jakie są przyczyny sarkopenii i jak wygląda leczenie.

Sarkopenia – czym jest?

Sarkopenia jest schorzeniem, które prowadzi do utraty masy mięśniowej oraz osłabienia funkcji mięśni szkieletowych (np. zaburzenia napięcia mięśniowegoLink otwiera się w nowej karcie). O tej chorobie pisano już w latach 70. ubiegłego stulecia, a w 1988 r. termin sarkopenia po raz pierwszy pojawił się w literaturze medycznej. Twórcą pierwszych opracowań na ten temat był Irwin Rosenberg, amerykański profesor medycyny specjalizujący się również w tematyce żywienia. Zauważono również związek między sarkopenią a wiekiem. Przypadłość ta – nie licząc rzadkich przypadków zachorowań u ludzi młodych – rozwija się wraz z wiekiem i dotyczy przede wszystkim seniorów po ukończeniu 60. roku życia. Od 2016 r. sarkopenia ma swoje miejsce w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10-MC.

• Dowiedz się: jak działa clenbuterolLink otwiera się w nowej karcie i kreatyninaLink otwiera się w nowej karcie?

Sarkopenia pierwotna i wtórna

W literaturze medycznej spotkasz podział sarkopenii na dwa główne rodzaje: pierwotną i wtórną.

1. Sarkopenia pierwotna występuje w przypadku utraty masy mięśniowej związaną jedynie z procesem starzenia się organizmu. Jest to naturalny proces, który występuje u większości osób w starszym wieku. 

2. Sarkopenia wtórna natomiast jest stwierdzana, gdy – oprócz wieku – istnieją jeszcze inne czynniki, które przyczyniają się do utraty masy mięśniowej. Mogą to być m.in. spadek aktywności fizycznej, niedożywienie, cukrzyca, niewydolność serca, przewlekła obturacyjna choroba płuc oraz wiele innych schorzeń.

W przypadku sarkopenii wtórnej często występują również inne stany, które są mocno skorelowane z tym schorzeniem. Należą do nich m.in. kacheksja, zespół słabości, niedożywienie w wieku podeszłym oraz otyłość sarkopeniczna. Kacheksja to stan wyniszczenia organizmu spowodowany chorobą lub zażywaniem szkodliwych substancji; zespół słabości objawia się pogorszeniem funkcjonowania narządów wewnętrznych oraz zmniejszeniem odporności na stres; niedożywienie w wieku podeszłym jest częstym zjawiskiem i może przyczyniać się do utraty masy mięśniowej; otyłość sarkopeniczna to stan, w którym mimo prawidłowej masy ciała występuje osłabienie mięśni.

Jakie są objawy sarkopenii?

Wśród głównych objawów sarkopenii występują:

• Słabość mięśni – osoby z sarkopenią mogą mieć trudności z wykonywaniem codziennych czynności, takich jak wchodzenie po schodach, noszenie siatek czy wstawanie z krzesła;

• Szybka męczliwość – nawet niewielki wysiłek fizyczny może powodować zmęczenie;

• Utrata masy mięśniowej – Mięśnie stają się mniejsze, a zamiast nich bardziej widoczne stają się kości.

• Trudności z utrzymaniem równowagi – zwiększone ryzyko wystąpienia zawrotów głowy i upadków;

• Zmniejszona wydolność fizyczna – osoby z sarkopenią mają mniej siły i wytrzymałości.

Sarkopenia – przyczyny

Głównym czynnikiem, który predysponuje do utraty masy mięśniowej jest wiek. Wraz z upływem lat organizm stopniowo traci zdolność do utrzymania masy mięśniowej, co prowadzi do rozwoju sarkopenii. Na rozwój schorzenia może wpływać również poziom aktywności fizycznej – u osób wysportowanych ryzyko jest znacznie mniejsze niż u ludzi, którzy nie zapewniają sobie regularnej dawki ruchu.

Do utraty masy mięśniowej i rozwoju sarkopenii mogą przyczyniać się również inne choroby. Należą do nich m.in. nowotwory, reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) oraz inne schorzenia przewlekłe. W przypadku chorób nowotworowych, proces starzenia organizmu może prowadzić do utraty beztłuszczowej masy ciała i zastąpienia jej tkanką tłuszczową. Taki stan nazywany jest otyłością sarkopeniczną.

Do osłabienia mięśni prowadzi również niedożywienie, wyniszczenie organizmu spowodowane np. zażywaniem leków lub innych substancji, które mają negatywny wpływ na organizm.

Choroba może dotyczyć także osób młodych, choć dzieje się to dość rzadko. W ich przypadku przyczyną są choroby ogólnoustrojowe (np. cukrzyca, choroby autoimmunologiczne), niedożywienie, zażywanie niektórych leków (np. sterydów) czy też nadużywanie alkoholu i papierosów. Oprócz tego do wcześniejszego rozwoju sarkopenii mogą predysponować czynniki genetyczne. 

Sarkopenia – jak wygląda leczenie?

Sarkopenia nie jest na szczęście tak poważną chorobą jak rdzeniowy zanik mięśniLink otwiera się w nowej karcie, więc istnieje wiele sposobów, aby zahamować jej postęp. Leczenie sarkopenii polega głównie na przywracaniu funkcji tkanki mięśniowej. Jedną z najważniejszych metod jest regularna aktywność fizyczna, zwłaszcza trening siłowy i oporowy. Ćwiczenia te pomagają wzmocnić mięśnie, poprawić siłę oraz wytrzymałość organizmu. Ważne jest również odpowiednia dieta, bogata w białko, które buduje masę mięśniową oraz witaminy i minerały, które także są niezbędne do prawidłowego rozwoju mięśni.

Podobnie jak w przypadku terapii rozstępu mięśni prostych brzucha, ważne jest wypracowanie właściwych nawyków ruchowych. Największą rolę odgrywa tutaj regularne wykonywanie ćwiczeń oraz aktywność fizyczna, która jest traktowana jako konieczna rutyna prozdrowotna. 

W niektórych przypadkach – gdy utrata masy mięśniowej jest bardzo zaawansowana lub występują inne powikłania – może być konieczne zastosowanie farmakoterapii. Istnieją różne leki, które mogą pomóc w przywróceniu masy mięśniowej oraz poprawie funkcji mięśni szkieletowych. Warto jednak pamiętać, że każdy przypadek sarkopenii jest inny i o doborze najlepszych środków zaradczych zawsze powinien decydować lekarz. 

Zapobieganie utracie masy mięśniowej u osób starszych

Aby zapobiegać utracie masy mięśniowej u osób starszych, ważne są ćwiczenia siłowe i oporowe szczególnie. Pomagają one budować masę mięśniową i będą skuteczne tylko wtedy, gdy zostaną dostosowane do wieku. 

Ważnym elementem profilaktyki jest także unikanie czynników ryzyka, takich jak palenie papierosów, nadmierna konsumpcja alkoholu oraz niezdrowa dieta.

• Zobacz także, jakie są objawy tężyczkiLink otwiera się w nowej karcie.

Sarkopenia – do jakiego lekarza?

W celu zapobiegania dalszej utracie masy mięśniowej i rozwojowi sarkopenii, warto skonsultować się z lekarzem. W pierwszej kolejności udaj się do internisty. W diagnozowaniu i leczeniu schorzenia pomogą również inni specjaliści, a wśród nich: geriatra, fizjoterapeuta, dietetyk.

lek. Agnieszka Żędzian

Lekarz, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Doświadczenie zdobywała, pracując w Klinice Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckiego Szpitalu Klinicznego w Białymstoku. W pracy z pacjentem stara się zawsze indywidualnie podejść do jego problemu oraz, korzystając ze swojej wiedzy i doświadczenia, postawić właściwą diagnozę. Aby skutecznie pomagać pacjentom, systematycznie podnosi swoje kwalifikacje, biorąc udział w licznych szkoleniach i konferencjach naukowych.

lek. Agnieszka ŻędzianZobacz artykuły tego autora

Podziel się z innymi

Udostępnij artykuł w social-mediach.

Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcie

Źródła:

1. K. Pachołek, Sarkopenia u pacjentów geriatrycznych – epidemiologia, związek z zespołem słabości i niedożywieniem oraz sprawnością funkcjonalną, Wrocław 2020, https://bip.umw.edu.pl/attachments/download/7340 [dostęp 04.2024].

2. J. Mazurek, Atlas anatomiczny, Wydawnictwo SBM Renata Gmitrzak, 2019.

3. A. Michajlik, Anatomia i fizjologia człowieka, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 1990.

4. Z. Ignasiak, Anatomia układu ruchu, Wydawnictwo Edra Urban&Partner, 2008.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.