Zespół ogona końskiego – co warto wiedzieć o tej chorobie?

Zespół ogona końskiego jest dość rzadko występującym zespołem objawów, spowodowanym najczęściej przez przepuklinę krążka międzykręgowego w odcinku lędźwiowym kręgosłupa. Charakteryzuje się gwałtownym początkiem objawów, które mogą obejmować utratę zdolności chodzenia, brak kontroli oddawania moczu i stolca czy zaburzenia seksualne. Zespół ogona końskiego wymaga szybkiej diagnostyki i leczenia. Dowiedz się więcej na ten temat!

Zespół ogona końskiego – co to jest?

Zespół ogona końskiego (ang. cauda equina syndrome, CES) to dość rzadko występujący zespół objawów, wywołany uciskiem części lub wszystkich nerwów rdzeniowych ogona końskiego (L2–L5, S1–S5) i rdzeniowego nerwu guzicznego. Choć najczęściej spowodowany jest przepukliną krążka międzykręgowego, to potencjalnych przyczyn zespołu ogona końskiego jest o wiele więcej. Wystąpienie symptomów CES jest wskazaniem do niezwłocznej diagnostyki i leczenia, najlepiej w ciągu 48 godzin od początku objawów. Zbyt późne wdrożenie leczenia zwiększa ryzyko trwałego uszkodzenia nerwów, a tym samym zmniejsza szanse na ustąpienie zaburzeń neurologicznych.

Przeczytaj, czym jest wypuklina krążka międzykręgowego, co ją powoduje i jak ją leczyćLink otwiera się w nowej karcie.

Rdzeń kręgowy człowieka jest krótszy od kręgosłupa i kończy się na wysokości pierwszego lub drugiego kręgu lędźwiowego (L1 lub L2). Ogon koński jest zbiorem nerwów, które odchodzą od końcowego odcinka rdzenia kręgowego. Swoją nazwę struktura ta zawdzięcza charakterystycznemu wyglądowi, przypominającemu koński ogon. Termin ten został po raz pierwszy użyty przez francuskiego naukowca, Andre du Laurens, już w 1595 roku.

Zespół ogona końskiego występuje dość rzadko – u około 1 na 30–100 tysięcy osób. Najczęściej dotyczy młodych mężczyzn.

Jakie mogą być przyczyny zespołu ogona końskiego?

Najczęściej, bo aż w 45% przypadków, zespół ogona końskiego jest spowodowany przepukliną lędźwiowego krążka międzykręgowego. Do jego innych przyczyn należą:

• ropień nadtwardówkowy,

• krwiak nadtwardówkowy,

• zapalenie krążka międzykręgowego,

• uraz kręgosłupa,

• guz (zarówno pierwotny nowotwór ośrodkowego układu nerwowego, jak i przerzuty z innych narządów),

• stenoza (zwężenie) kanału kręgowego.

W bardzo rzadkich przypadkach zespół ogona końskiego może być też konsekwencją zakrzepicy żyły głównej dolnej lub przebytej operacji w obrębie dolnej części kręgosłupa.

Dowiedz się więcej: Oponiak kręgosłupa – co to za choroba? Jak ją się leczy?Link otwiera się w nowej karcie

Jakie objawy mogą świadczyć o zespole ogona końskiego?

Do objawów zespołu ogona końskiego należą:

• ból pleców,

• osłabienie i zaburzenia czucia w obrębie kończyn dolnych,

• zaburzenia oddawania moczu (nietrzymanie lub zatrzymanie moczu),

• zaburzenia defekacji (nietrzymanie lub brak oddawania stolca),

• zaburzenia czucia w okolicy krocza,

• zaburzenia erekcji.

Jeżeli zauważysz u siebie któryś z wyżej wymienionych symptomów, nie zwlekaj i zgłoś się do lekarza rodzinnego lub neurologa. Przed przystąpieniem do badania fizykalnego specjalista porozmawia z Tobą m.in. na temat doświadczanych objawów, przebytych chorób, urazów i zabiegów oraz przyjmowanych leków. Jeśli masz taką możliwość, zabierz ze sobą na wizytę całą dotychczasową dokumentację medyczną. W trakcie badania lekarz zwróci szczególną uwagę na obecność zaburzeń neurologicznych, w tym osłabienia siły mięśniowej w obrębie kończyn, zaburzeń czucia czy obniżenia napięcia zwieraczy odbytu. W przypadku podejrzenia zespołu ogona końskiego otrzymasz skierowanie do szpitala.

Dowiedz się też: Zespół Hakima – diagnoza i terapiaLink otwiera się w nowej karcie

Jakie badania wykonać?

Złotym standardem diagnostyki pacjentów z objawami zespołu ogona końskiego jest rezonans magnetyczny kręgosłupa. U osób, u których istnieją przeciwwskazania do jego wykonania, należy wykonać tomografię komputerową z mielografią. To inwazyjne badanie, wymagające nakłucia lędźwiowego i podania do przestrzeni podpajęczynówkowej środka kontrastowego. Wynik badania powinien być niezwłocznie skonsultowany z neurochirurgiem lub ortopedą. W diagnostyce różnicowej uwzględnia się m.in. takie choroby, jak: niedokrwienie rdzenia kręgowego, mielopatię w przebiegu zakażenia HIV, poprzeczne zapalenie rdzenia kręgowego i stwardnienie rozsiane.

Przeczytaj: Tetraplegia – czym jest porażenie czterokończynowe?Link otwiera się w nowej karcie

Metody leczenia u osób z zespołem ogona końskiego

Leczenie osób z zespołem ogona końskiego polega na operacyjnym odbarczeniu nerwów. Najczęściej przeprowadza się laminektomię, czyli usunięcie krążka międzykręgowego będącego przyczyną ucisku. Pamiętaj jednak, że przebieg zabiegu chirurgicznego jest ściśle uzależniony od choroby podstawowej.

Dowiedz się też: Choroba kuru – czym jest „śmiejąca się śmierć”?Link otwiera się w nowej karcie

Zespół ogona końskiego – rokowanie

Rokowanie u pacjentów z zespołem ogona końskiego zależy przede wszystkim od czasu, który upłynął od wystąpienia pierwszych objawów do leczenia operacyjnego. Wczesne wdrożenie leczenia (do 48 godzin od pojawienia się symptomów) wiąże się z dobrym rokowaniem. Daje szansę na całkowite ustąpienie zaburzeń neurologicznych i pełen powrót do zdrowia. Im dłużej nerwy rdzeniowe są uciśnięte, tym większe jest ryzyko trwałych ubytków neurologicznych. Za niekorzystny czynnik rokowniczy uważa się także obecność zaburzeń w oddawaniu moczu.

lek. Agnieszka Żędzian

Lekarz, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Doświadczenie zdobywała, pracując w Klinice Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckiego Szpitalu Klinicznego w Białymstoku. W pracy z pacjentem stara się zawsze indywidualnie podejść do jego problemu oraz, korzystając ze swojej wiedzy i doświadczenia, postawić właściwą diagnozę. Aby skutecznie pomagać pacjentom, systematycznie podnosi swoje kwalifikacje, biorąc udział w licznych szkoleniach i konferencjach naukowych.

lek. Agnieszka ŻędzianZobacz artykuły tego autora

Podziel się z innymi

Udostępnij artykuł w social-mediach.

Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcie

Źródła:

1. Berg E., Ashurst J., Anatomy, Back, Cauda Equina, „StatPearls”, 2023, dostęp online: styczeń 2024, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK513251/.

2. Rider L., Marra E., Cauda Equina and Conus Medullaris Syndromes, „StatPearls”, 2023, dostęp online: styczeń 2024, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK537200/.

3. Lavy C. i in., Cauda equina syndrome—a practical guide to definition and classification, „International Orthopaedics”, 2022, dostęp online: styczeń 2024, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8782783/.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.