Zonulina – co to jest? Badanie i przyczyny podwyższonego poziomu
Zonulina odkryta została stosunkowo niedawno, bo w 2000 r., przez Alessio Fasano. Służy do oceny szczelności bariery jelitowej. Dowiedz się, na czym polega badanie poziomu zonuliny i czy wymaga ono specjalnego przygotowania. Przeczytaj, w jakich chorobach obserwuje się podniesiony poziom zonuliny.
Co to jest zonulina?
Zonulina to jedno z białek uwalnianych przez komórki nabłonka jelit i wątroby. Jej zadaniem jest kontrolowanie połączeń międzykomórkowych, które regulują przepuszczalność jelit. Odpowiedni poziom zonuliny pozwala zachować prawidłowy transport elektrolitów, płynów, makromolekuł i leukocytów przez nabłonek przewodu pokarmowego do krwiobiegu. Nadmierne przyłączanie zonuliny do enterocytów, czyli komórek jelita cienkiego, aktywuje procesy, które skutkują otwarciem tzw. ścisłych połączeń, a w konsekwencji tego dochodzi do zaburzenia pracy bariery jelitowej.
Bariera jelitowa złożona jest z warstwy śluzu, nabłonka jelitowego, mikroorganizmów jelitowych, komórek układu immunologicznego, nerwowego, krwionośnego, chłonnego. Jej głównym zadaniem jest zapobieganie wnikaniu do krwiobiegu szkodliwych związków z przewodu pokarmowego. Przy zbyt wysokim poziomie tego białka dochodzi do rozszczelnienia bariery jelitowej. W efekcie tego do krwi przenikają niezdegradowane ostatecznie, za duże i zbyt silne immunogennie cząsteczki rozkładu toksyn, antygenów bakteryjnych, białek pokarmowych itd. Następstwem tego jest aktywacja układu odpornościowego, który reaguje pojawieniem się dolegliwości.
Badanie poziomu zonuliny
Stężenie zonuliny oznacza się przy użyciu testów immunoenzymatycznych (ELISA), wykrywających przeciwciała przeciw zonulinie. Lekarz zlecić może w tym celu badanie kału. Materiał do analizy wymaga odpowiedniego sposobu pobrania, aby nie został zanieczyszczony, co wpłynęłoby na wiarygodność wyników. Próbka kału do badania nie powinna mieć styczności z wodą z muszli klozetowej i z moczem. Dlatego też przed oddaniem stolca należy opróżnić pęcherz moczowy. Kał możesz oddać na specjalną nakładkę, którą umieszcza się na toalecie, lub na papier toaletowy.
Alternatywą jest oddanie kału do uprzednio wyparzonego i wysuszonego naczynia. Następnie niewielką ilość kału umieszcza się w specjalnym pojemniku na kał. Zazwyczaj ma on 18 ml pojemności. Pojemnik powinien być wypełniony do 1/2 wysokości. Kał nabierasz do pojemnika dołączoną do niego szpatułką. Na koniec zamknij szczelnie pojemnik i opisz go, podając imię, nazwisko, datę i godzinę pobrania próbki. Alternatywą do badania zonuliny z kału jest badanie z krwi. Jednakże eksperci podkreślają, że badanie to ma pewne ograniczenia. Stężenie zonuliny w organizmie jest zmienne, co utrudnia pomiary. Przez to też poziom zonuliny będzie się różnić w próbkach krwi pobranych w różnym czasie.
Wskazania do badania zonuliny
Zonulina jest markerem pozwalającym ocenić sprawność funkcjonowania bariery jelitowej, ale i nasilenie stanów zapalnych w jelitach. Głównym wskazaniem do badania poziomu zonuliny jest ocena przepuszczalności jelit, czyli diagnostyka zespołu nieszczelnego jelita, zwanego również zespołem cieknącego jelita. Eksperci zwracają uwagę na wiele czynników predysponujących do uszkodzenia bariery jelitowej.
Oznaczenia zonuliny powinno się dokonać w przebiegu chorób zakaźnych jelitLink otwiera się w nowej karcie, przed zabiegami chirurgicznymi i po nich w celu monitorowania śluzówki jelita cienkiego podczas terapii. Do uszkodzenia bariery jelita cienkiego mogło dojść podczas farmakoterapii, w tym zwłaszcza przyjmowania antybiotyków, które wyjaławiają mikroflorę jelitową. Test warto wykonać w rozmaitych zaburzeniach jelitowo-żołądkowych i chorobach autoimmunologicznych, metabolicznych, nowotworowych. Sprawdzenie poziomu zonuliny zalecane jest w przypadku występowania takich objawów, jak: bóle brzucha, nudności, wymioty, wzdęcia, biegunki, zaparcia, zmiany skórne, niezamierzony spadek masy ciała, brak apetytu, osłabienie.
Oznaczenie poziomu zonuliny ma nie tylko znaczenie diagnostyczne. Pozwala ocenić stan przepuszczalności jelit, ale wykorzystywane jest też do opracowania odpowiedniego sposobu żywienia i probiotyków dla osób z tzw. przesiąkliwym jelitem.
O czym świadczy podwyższona zonulina?
Podwyższony poziom zonuliny nierzadko stwierdzany jest w przebiegu chorób autoimmunologicznych, takich jak: celiakia, cukrzyca typu pierwszego, reumatoidalne zapalenie stawów czy stwardnienie rozsiane. Zbyt wysokie stężenie zonuliny może być objawem nadmiaru toksyn w organizmie. Eksperci zwracają uwagę, że zonulina jest również czynnikiem nasilenia astmy. Badania wykazały, że poziom tego białka rośnie we krwi wraz ze wzrostem ciężkości astmy.
Nieprawidłowy poziom zonuliny, a tym samym nieszczelność jelit, obserwowany jest w przebiegu wrażliwości na gluten bez celiakii, chorób nowotworowych jelit czy zespołu jelita drażliwego. Przeczytaj, czym charakteryzuje się to zaburzenie. Zapoznaj się z przygotowanymi przez naszych ekspertów poradnikami na temat objawów zespół jelita drażliwegoLink otwiera się w nowej karcie i leczenia go. Do zaburzenia przepuszczalności jelit, czyli wzrostu poziomu zonuliny, doprowadzić może narażenie na długotrwały stres, infekcje wirusowe i bakteryjne przewodu pokarmowego.
Zobacz też: Jak zadbać o zdrowie jelit?Link otwiera się w nowej karcie
Do jakiego lekarza się zgłosić?
Z jakimikolwiek dolegliwościami ze strony przewodu pokarmowego zgłoś się do internisty lub gastrologa (gastroenterologa).
Dbamy o Twoje zdrowie – także poprzez rzetelne informacje. Dlatego artykuły na naszej stronie są tworzone przez zespół specjalistów: lekarzy, fizjoterapeutów, dietetyków oraz doświadczonych redaktorów medycznych.
Nasi eksperci nie tylko dzielą się wiedzą teoretyczną – przekazują też praktyczne wskazówki oparte na swoim doświadczeniu zawodowym. Piszą o tym, co naprawdę ważne dla Twojego zdrowia: od profilaktyki, przez diagnostykę, po metody leczenia.
Stawiamy na przejrzystość, dlatego pod każdym artykułem znajdziesz bibliografię i źródła. W ten sposób wspieramy Cię w podejmowaniu świadomych decyzji dotyczących Twojego zdrowia.
Redakcja NNZobacz artykuły tego autoraPodziel się z innymi
Udostępnij artykuł w social-mediach.
Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcieŹródła:
J. Drąg, A. Goździalska, M. Knapik-Czajka i wsp., Nieszczelność jelit w chorobach autoimmunologicznych, „Państwo i Społeczeństwo” 2017, nr 4, s. 133–146.
D. Węgrzyn, Metody diagnostyki funkcji bariery jelitowej, „Przegląd Lekarski” 2017, t. 74, nr 8, s. 393–398.
Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.
