Badanie ALT – na czym polega? Normy ALT i możliwe przyczyny nieprawidłowych wyników

Badanie ALT polega na oznaczeniu aktywności aminotransferazy alaninowej. To jeden z głównych enzymów wątrobowych. Badanie to jest więc stosowane do rozpoznawania i różnicowania schorzeń wątroby oraz oceny efektywności ich leczenia. Poznaj wskazania do wykonania badania ALT oraz możliwe przyczyny nieprawidłowych wyników.

Co to jest aminotransferaza alaninowa?

Pod skrótem ALT kryje się aminotransferaza alaninowa. Dla jej określenia stosowane są również skróty ALAT i GPT. To narządowo niespecyficzny enzym. Występuje w komórkach nerkowych (tzw. nefronach), komórkach mięśnia sercowego, mięśni szkieletowych. Jednak największe ilości ALT znajdują się w komórkach wątroby (tzw. hepatocytach). W związku z tym aminotransferaza alaninowa to jeden z enzymów składających się na tzw. próby wątroboweLink otwiera się w nowej karcie. Do głównych zadań ALT należy udział w przemianach białek. 

Przeczytaj również: Hepatologia – co to? Jak dbać o wątrobę?Link otwiera się w nowej karcie

Aminotransferaza alaninowa – wskazania do badania

Badanie aminotransferazy alaninowej jest wykorzystywane przede wszystkim w diagnostyce chorób wątroby i dróg żółciowych. Wskazaniami do oznaczenia poziomu ALT są następujące objawy:

• zaburzenia ze strony układu pokarmowego, takie jak: wzdęcia, wymioty, nudności, brak apetytu, biegunki, utrata masy ciała,

• przewlekłe zmęczenie, osłabienie, 

• żółtawe białka oczu, 

• zażółcenie i świąd skóry,

• zmiana zabarwienia moczu i/lub stolca,

• zwiększenie obwodu brzucha,

• łatwe powstawanie siniaków i wybroczyn, 

• częste krwawienie z nosa i dziąseł,

• uwidocznienie naczyń krwionośnych przy powiększonym obwodzie brzucha,

• ból po prawej stronie nadbrzusza, pod żebrami,

• zaburzenia miesiączkowania i cyklu menstruacyjnego.

Badanie ALT przeprowadza się także w celu monitorowania prowadzonego leczenia, progresji (postępowania) rozpoznanych wcześniej chorób wątroby oraz dróg żółciowych. Ma ono znaczenie profilaktyczne – pozwala ocenić stan wątroby. Zaleca się, by osoby dorosłe wykonywały je mniej więcej raz na rok. Lekarz może zlecić oznaczenie poziomu ALT razem z AST – aminotransferazą asparaginianowąLink otwiera się w nowej karcie – aby wyliczyć wskaźnik de Ritisa, wykorzystywany w diagnostyce chorób wątroby. Zestawienie ich wartości ze sobą dostarcza bardziej kompleksowych informacji na temat stanu wątroby. W większości chorób wątroby aktywność ALT jest wyższa niż AST, a stosunek AST do ALAT jest niski. Aminotransferaza alaninowa jest badana u osób długotrwale przyjmujących leki, które mogą uszkodzić wątrobę (wymienia się wśród nich m.in. NLPZ – niesteroidowe leki przeciwzapalne, leki przeciwdrgawkowe, przeciwgrzybicze, przeciwpsychotyczne, niektóre antybiotyki, antykoncepcję hormonalną).

Na czym polega badanie aminotransferazy alaninowej?

Badanie aminotransferazy alaninowej przebiega tak samo, jak morfologia krwi. Materiałem do analizy jest krew żylna. Najczęściej jest pobierana z żyły w zgięciu łokciowym. 

Jak przygotować się do badania ALT?

Do badania ALT trzeba się odpowiednio przygotować. Pamiętaj, że oznaczenia poziomu aminotransferazy alaninowej dokonuje się na czczo. Wskazana jest 13–14-godzinna przerwa od jedzenia, zatem ostatni posiłek możesz zjeść do godziny 18 dzień przed badaniem. Na kilka dni wcześniej wyklucz z diety alkohol oraz ciężkostrawne i tłuste dania. Z uwagi na dobową zmienność współczynnika ALT zgłoś się na badanie z rana. Jeśli będziesz wykonywać badanie ALT kolejny raz, to staraj się, aby krew do analizy została pobrana o podobnych godzinach. Nie zapomnij powiedzieć lekarzowi, który zlecił wykonanie badania ALT, o przyjmowanych przez Ciebie lekach. Poinformuj go też, jeśli rozpoznano u Ciebie niedobór witaminy B6 lub hemolizę. Ta ostatnia to stan nieprawidłowego rozpadu erytrocytów.

Jaka jest norma aminotransferazy alaninowej?

Z wynikiem ALT zgłoś się do lekarza, który skierował Cię na badanie. Samodzielna interpretacja wyników badania ALT jest niewskazana. Po pierwsze, z uwagi na różnice w wartościach referencyjnych występujące w poszczególnych placówkach badawczych. Po drugie, z uwagi na konieczność holistycznego spojrzenia na poziom ALT. Lekarz przy analizie wyników badania ALT bierze pod uwagę informacje, jakie otrzymał od Ciebie podczas badania podmiotowego (wywiadu) oraz te uzyskane w ramach innych badań. Dopiero w ten sposób może postawić rozpoznanie. Niekiedy konieczne są dodatkowe testy. Dowiedz się, jakie badania na wątrobęLink otwiera się w nowej karcie może zlecić lekarz. Za prawidłową wartość aminotransferazy alaninowej uważa się < 38 j.m./dl [1]. W zdrowym organizmie w surowicy krwi widać jedynie śladowe ilości ALT.

• Sprawdź: Wątroba – co warto wiedzieć o tym narządzie? Jak dbać o wątrobę?Link otwiera się w nowej karcie

Aminotransferaza alaninowa – przyczyny odchyleń od normy

Specjaliści wymieniają liczne schorzenia, którym towarzyszy podwyższone ALT. Najistotniejszą przyczyną wzrostu tego wskaźnika są ostre choroby zapalne wątroby, takie jak np. WZW A, WZW B, a także wywoływane przez inne wirusy (np. EBV, CMV). Wysokie ALT jest obserwowane w przypadku toksycznego lub niedokrwiennego uszkodzenia wątroby. Mogą je powodować: niealkoholowe stłuszczenie wątroby, pierwotna marskość żółciowa, cholestaza, stwardniające zapalenie dróg żółciowych, wątrobowa postać niedoboru alfa-1-antytrypsyny, ostre niedokrwienie wątroby, zakrzepica żył wątrobowych.

Podwyższone ponad normę stężenie ALT stwierdza się nie tylko w chorobach wątroby. Obserwuje się je także w: zawale mięśnia sercowego, martwicy serca na skutek urazu lub zabiegów kardiochirurgicznych, chorobach mięśni (urazy, stany zapalne, zabiegi chirurgiczne, rabdomioliza – rozpad tkanki mięśniowej), pierwotnym niedoborze karnityny, nowotworach, chorobie alkoholowej, ostrym zapaleniu trzustki, chorobie Wilsona, zespole zmiażdżenia, po wstrząsie, w ciężkich oparzeniach. Z kolei niski ALT towarzyszyć może niedoborom witaminy z grupy B i niewydolności nerek.

Źródła:

1. A. Wontor-Buksińska, M. Waluga, Niealkoholowa choroba stłuszczeniowa wątroby – podstawowe informacje wraz z opisem typowych przypadków, „Lekarz POZ” 2018, nr 1, s. 67–71.

2. A. Szutowicz, A. Raszei-Specht, Diagnostyka laboratoryjna. Tom I, Gdański Uniwersytet Medyczny, Gdańsk 2009.

3. W. Baturo, Słownik tematyczny. Biologia, cz. 1, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011.

4. M. Piechota, Dysfunkcja wątroby. Przyczyny, rozpoznanie, kwalifikacja i intensywne leczenie, Wydawnictwo Makmed, Lublin 2016.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.