Jaka jest rola asparaginy dla organizmu?

Asparagina jest jednym z dwudziestu podstawowych aminokwasów, czyli cząsteczek budujących białka (zarówno te zwierzęce, jak i roślinne). Nie jest to aminokwas, który musisz dostarczać wraz z pożywieniem – organizm może go samodzielnie wytworzyć, aby zaspokoić zapotrzebowania. Wyjaśniamy, jaka jest rola asparaginy i kiedy jest endogenne źródło może nie być wystarczające.

Jakie są funkcje asparaginy w organizmie?

Asparagina (kwas 2,4-diaminobursztynowy) pełni wiele istotnych funkcji w organizmie, dlatego utrzymanie jej prawidłowego poziomu jest bardzo ważne. Aminokwas ten ma znaczenie m.in. dla:

• Syntezy białek – asparagina jest niezbędna do budowy białek, które stanowią podstawowy budulec komórek i tkanek w organizmie. Odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu struktury i funkcji mięśni, skóry, kości, włosów i innych tkanek.

• Produkcji energii – w sytuacjach stresowych lub niedoboru pożywienia, asparagina może być rozkładana na glukozę, która stanowi źródło energii dla organizmu (jest podstawowym paliwem).

• Przebiegu cyklu mocznikowego – asparagina uczestniczy w cyklu mocznikowym, który jest procesem detoksykacji organizmu z amoniaku, będącego produktem ubocznym metabolizmu białek.

• Funkcjonowania układu nerwowego – asparagina odgrywa ważną rolę w syntezie niektórych neuroprzekaźników, takich jak kwas asparaginowy i glutaminian, które są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego.

• Wzmacniania układu odpornościowego – asparagina jest prekursorem do produkcji glutationu, który jest silnym antyoksydantem chroniącym komórki przed uszkodzeniami oksydacyjnymi. Wspomaga również funkcjonowanie układu odpornościowego poprzez stymulację produkcji białych krwinek.

• Regulacji ciśnienia krwi – asparagina wspomaga utrzymanie ciśnienia tętniczego na prawidłowym poziomie.

Jakie są przyczyny i objawy niedoboru asparaginy?

Niedobór asparaginy jest rzadki, co ma związek ze zdolnością organizmu do samodzielnego wytwarzania związku. Jednak proces ten nie przebiega sprawnie np. gdy dochodzi do zaburzeń metabolicznych lub enzymatycznych, a także u osób z poważnymi chorobami, takimi jak rak lub niewydolność nerek. 

• Przeczytaj: Układ przywspółczulny – za jakie zadania odpowiada i jak jest zbudowany?Link otwiera się w nowej karcie

Objawy niedoboru asparaginy mogą obejmować:

• zmęczenie,

• osłabienie mięśni i zmniejszenie ich masy,

• problemy z koncentracją,

• zmiany nastroju,

• trudności w gojeniu się ran,

• zaburzenia w procesie wzrostu i regeneracji tkanek,

• zmniejszoną odporność organizmu na infekcje,

• zaburzenia w funkcjonowaniu układu nerwowego (drażliwość, zmiany nastroju).

Jakie są przyczyny i objawy nadmiaru asparaginy?

Nadmiar asparaginy nie występuje zbyt często, ponieważ z reguły szybko usuwana jest przez organizm lub przekształcana w inne związki dzięki AST (aminotransferazie asparaginianowej), która obok ALT (aminotransferaza alaninowa) bierze udział w metabolizmie aminokwasów. 

• Dowiedz się więcej: Prolina – co to jest? Właściwości, zastosowanie i źródła prolinyLink otwiera się w nowej karcie

Może jednak kumulować się w organizmie u osób z zaburzeniami metabolizmu aminokwasów. Jedną z przyczyn jest niedobór enzymów metabolizujących asparaginę. Wówczas dochodzi do nadmiernego gromadzenia się tego aminokwasu np. przy asparaginemii.

Objawy nadmiaru asparaginy mogą obejmować:

• zaburzenia trawienia,

• nietolerancje pokarmowe,

• nudności i wymioty,

• ból głowy,

• dezorientację,

• drgawki,

• spowolnienie umysłowe i koncentracji,

• zaburzenia zachowania,

• zmęczenie.

Jakie są źródła asparaginy w diecie?

Asparagina jest aminokwasem endogennymLink otwiera się w nowej karcie. To znaczy, że organizm sam go wytwarza z aminokwasu asparaginowego w procesie reakcji transaminacji albo amidacji, w której grupa aminowa jest przenoszona z glutaminianu na kwas asparaginowy.

Jednak asparagina występuje też naturalnie w wielu produktach spożywczych (w białku zwierzęcym i roślinnym). Są to m.in.:

• mięso: kurczak, indyk, wołowina, wieprzowina,

• ryby i owoce morza: łosoś, tuńczyk, krewetki,

• jaja,

• produkty mleczne: mleko, jogurt, ser,

• rośliny strączkowe: fasola, ciecierzyca, soczewica,

• orzechy i nasiona: migdały, orzechy włoskie, pestki słonecznika,

• zboża: owies, brązowy ryż, komosa ryżowa,

• warzywa: szparagi, brokuły, szpinak,

• batoniki proteinowe zawierające białka pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego. 

Kiedy suplementacja asparaginy może być konieczna?

Suplementacja asparaginą nie jest zazwyczaj konieczna u osób zdrowych, które stosują dobrze zbilansowaną dietę (nie mają ani za dużo białka w diecie, ani za mało). Jednakże, w niektórych przypadkach, lekarz może zalecić suplementację formy stabilnej soli asparaginy (asparaginiamu). Mowa tu o osobach z:

• zaburzeniami metabolicznymi (np. asparaginemia),

• poważnym niedożywieniem,

• chorobami nowotworowymi,

• gwałtowną i znaczną utratą masy ciała i osłabieniem organizmu,

• potrzebą poprawy wydolności organizmu i przyspieszenia regeneracji mięśni po treningu (np. sportowcy).

Pamiętaj jednak, że niedobór asparaginy jest rzadkością, ponieważ organizm jest w stanie syntetyzować ten aminokwas w wystarczających ilościach, o ile dostarczy mu się odpowiednią ilość substratów potrzebnych do jego produkcji. W przypadku jakichkolwiek objawów niedoboru asparaginy lub innych aminokwasów – skonsultuj się lekarzem lub dietetykiem.

Źródła:

1. https://edraurban.pl/ssl/book-sample-file/biochemia-wyd7/pdf/biochemia.pdf, [dostęp: 16.04.2024 r.]

2. R. Jeanmonod, E. Asuka, D. Jeanmonod, Inborn Errors of Metabolism, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459183/, [dostęp: 16.04.2024 r.]

3. J. Walenciak, B. Zalewska-Szewczyk, Czynniki warunkujące aktywność terapeutyczną L-asparaginazy, „Acta Haematologica Polonica” 2014, nr 45, s. 35–40.

4. M. Owińska, Skręty zwrotne w peptydach i białkach. mimetyki skrętów zwrotnych. część 1, „Wiadomości Chemiczne” 2016, nr 70, s. 9–10.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.