Czym charakteryzują się aminokwasy endogenne?

Aminokwasy są grupą związków chemicznych niezbędnych do życia człowieka. To z nich powstają białka, bez których niemożliwe byłyby prawidłowy rozwój, wzrost i funkcjonowanie organizmu każdego z nas. Aminokwasy dzieli się umownie na dwie grupy – endogenne i egzogenne. Pierwsza z nich obejmuje związki, które są syntetyzowane w ustroju w dostatecznej ilości i nie muszą być dostarczane z dietą. Informacje na temat aminokwasów endogennych i ich roli w organizmie człowieka znajdziesz w poniższym artykule!

Czym są aminokwasy?

Aminokwasy są związkami organicznymi znajdującymi się w ciele każdego z nas. Są składnikiem budulcowym białek budujących tkanki, wchodzących w skład enzymów, hormonów, immunoglobulin (przeciwciał) czy krwinek czerwonych (erytrocytów). Naukowcy odkryli jak dotąd 20 aminokwasów, które umownie podzielono na trzy podstawowe grupy:

• endogenne – są wytwarzane w ustroju człowieka; należą do nich: alanina, arginina, glicyna, kwas asparaginowy, kwas glutaminowy, prolinaLink otwiera się w nowej karcie, hydroksyprolina i seryna;

• półegzogenne, zaliczane czasem do grupy aminokwasów endogennych – są wytwarzane w organizmie człowieka z aminokwasów egzogennych; należą do nich tyrozyna i cysteina;

• egzogenne, nazywane również aminokwasami niezbędnymi – muszą być dostarczane z pożywieniem; zalicza się do nich lizynę, metioninę, treoninę, leucynę, izoleucynę, walinę, tryptofan i fenyloalaninę, których organizm człowieka nie jest w stanie zsyntetyzować. Histydyna, również zaliczana do aminokwasów egzogennych, jest wytwarzana w ustroju, ale w niewystarczającej ilości.

Przeczytaj również, jaka jest rola asparaginy dla organizmuLink otwiera się w nowej karcie.

Jaką rolę odgrywają w organizmie aminokwasy endogenne?

Aminokwasy endogenne są nie tylko składnikiem budulcowym białek. Pełnią również liczne funkcje, w których nie mogą być zastąpione aminokwasami egzogennymi:

• kwas glutaminowy i glicyna biorą udział w przekazywaniu impulsów nerwowych (neurotransmisji),

• glutamina pełni istotną rolę w regulowaniu równowagi kwasowo-zasadowej w nerkach oraz w syntezie aminocukrów (są one m.in. składnikami tkanki łącznej),

• glicyna odgrywa rolę w syntezie kwasów żółciowych,

• są prekursorami takich związków jak nukleotydy, glutation, hem, cholina, karnityna, kreatyna, dopamina, melanina czy hormony tarczycy.

Jakie mogą być objawy niedoboru aminokwasów endogennych?

Mimo że aminokwasy endogenne są wytwarzane w ustroju człowieka, niekiedy dochodzi do ich niedoboru. Naukowcy odkryli, że zbyt niska zawartość tych związków w codziennej diecie może być przyczyną:

• zmniejszenia ruchomości plemników w nasieniu (w przypadku stosowania diety ubogiej w argininę),

• zaburzeń koncentracji, problemów z pamięcią,

• osłabienia, zmęczenia,

• zaburzeń nastroju,

• słabej odporności i częstszego występowania infekcji,

• zaburzeń metabolicznych i hormonalnych.

W przypadku wystąpienia niepokojących objawów koniecznie zgłoś się na wizytę do lekarza pierwszego kontaktu. W zależności od zgłaszanych przez Ciebie dolegliwości lekarz zleci Ci wykonanie badań lub skieruje Cię do innego specjalisty, np. neurologa lub endokrynologa.

• Sprawdź również: Enterokinaza i jej funkcje w organizmie człowiekaLink otwiera się w nowej karcie

Źródła aminokwasów endogennych w diecie

Aminokwasy endogenne znajdują się we wszystkich świeżych produktach roślinnych i produktach zwierzęcych. Owoce, warzywa, nasiona, orzechy, mięso, ryby czy nabiał powinny być więc uwzględnione w diecie każdego człowieka. Osoby zmagające się z alergią pokarmową, np. uczuleniem na orzechy czy łososia atlantyckiego, powinny odpowiednio zmodyfikować codzienny jadłospis. Zawartość poszczególnych aminokwasów w produktach spożywczych może się różnić. Dla przykładu, mleko jest przede wszystkim bogatym źródłem kwasu glutaminowego i glutaminy, a arbuz – argininy.

• Sprawdź: Homocysteina – czynnik rozwoju wielu chorób. Badania, normy i wynikiLink otwiera się w nowej karcie

Zastosowanie aminokwasów w medycynie

Aminokwasy endogenne są stosowane w leczeniu osób zmagających się z niedożywieniem, zanikiem mięśni i wrodzonymi zaburzeniami metabolicznymi. Doustne przyjmowanie argininy bywa także zalecane mężczyznom zmagającym się z niepłodnością. Przed włączeniem suplementacji skonsultuj się jednak z lekarzem!

lek. Agnieszka Żędzian

Lekarz, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Doświadczenie zdobywała, pracując w Klinice Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckiego Szpitalu Klinicznego w Białymstoku. W pracy z pacjentem stara się zawsze indywidualnie podejść do jego problemu oraz, korzystając ze swojej wiedzy i doświadczenia, postawić właściwą diagnozę. Aby skutecznie pomagać pacjentom, systematycznie podnosi swoje kwalifikacje, biorąc udział w licznych szkoleniach i konferencjach naukowych.

lek. Agnieszka ŻędzianZobacz artykuły tego autora

Podziel się z innymi

Udostępnij artykuł w social-mediach.

Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcie

Źródła:

1. Y. Hou, Y. Yin, G. Wu, Dietary essentiality of “nutritionally non-essential amino acids” for animals and humans, „Experimental Biology and Medicine” 2015, dostęp online: październik 2023, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4935284/.

2. Y. Hou, G. Wu, Nutritionally Nonessential Amino Acids: A Misnomer in Nutritional Sciences, „Advances in Nutrition” 2017, dostęp online: październik 2023, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5227973/.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.