Czym charakteryzują się aminokwasy endogenne?

Aminokwasy są grupą związków chemicznych niezbędnych do życia człowieka. To z nich powstają białka, bez których niemożliwe byłyby prawidłowy rozwój, wzrost i funkcjonowanie organizmu każdego z nas. Aminokwasy dzieli się umownie na dwie grupy – endogenne i egzogenne. Pierwsza z nich obejmuje związki, które są syntetyzowane w ustroju w dostatecznej ilości i nie muszą być dostarczane z dietą. Informacje na temat aminokwasów endogennych i ich roli w organizmie człowieka znajdziesz w poniższym artykule!

Czym są aminokwasy?

Aminokwasy są związkami organicznymi znajdującymi się w ciele każdego z nas. Są składnikiem budulcowym białek budujących tkanki, wchodzących w skład enzymów, hormonów, immunoglobulin (przeciwciał) czy krwinek czerwonych (erytrocytów). Naukowcy odkryli jak dotąd 20 aminokwasów, które umownie podzielono na trzy podstawowe grupy:

1. endogenne – są wytwarzane w ustroju człowieka; należą do nich: alanina, arginina, glicyna, kwas asparaginowy, kwas glutaminowy, prolinaLink otwiera się w nowej karcie, hydroksyprolina i seryna;

2. półegzogenne, zaliczane czasem do grupy aminokwasów endogennych – są wytwarzane w organizmie człowieka z aminokwasów egzogennych; należą do nich tyrozyna i cysteina;

3. egzogenne, nazywane również aminokwasami niezbędnymi – muszą być dostarczane z pożywieniem; zalicza się do nich lizynę, metioninę, treoninę, leucynę, izoleucynę, walinę, tryptofan i fenyloalaninę, których organizm człowieka nie jest w stanie zsyntetyzować. Histydyna, również zaliczana do aminokwasów egzogennych, jest wytwarzana w ustroju, ale w niewystarczającej ilości.

Przeczytaj również, jaka jest rola asparaginy dla organizmuLink otwiera się w nowej karcie.

Jaką rolę odgrywają w organizmie aminokwasy endogenne?

Aminokwasy endogenne są nie tylko składnikiem budulcowym białek. Pełnią również liczne funkcje, w których nie mogą być zastąpione aminokwasami egzogennymi:

1. kwas glutaminowy i glicyna biorą udział w przekazywaniu impulsów nerwowych (neurotransmisji),

2. glutamina pełni istotną rolę w regulowaniu równowagi kwasowo-zasadowej w nerkach oraz w syntezie aminocukrów (są one m.in. składnikami tkanki łącznej),

3. glicyna odgrywa rolę w syntezie kwasów żółciowych,

4. są prekursorami takich związków jak nukleotydy, glutation, hem, cholina, karnityna, kreatyna, dopamina, melanina czy hormony tarczycy.

Jakie mogą być objawy niedoboru aminokwasów endogennych?

Mimo że aminokwasy endogenne są wytwarzane w ustroju człowieka, niekiedy dochodzi do ich niedoboru. Naukowcy odkryli, że zbyt niska zawartość tych związków w codziennej diecie może być przyczyną:

1. zmniejszenia ruchomości plemników w nasieniu (w przypadku stosowania diety ubogiej w argininę),

2. zaburzeń koncentracji, problemów z pamięcią,

3. osłabienia, zmęczenia,

4. zaburzeń nastroju,

5. słabej odporności i częstszego występowania infekcji,

6. zaburzeń metabolicznych i hormonalnych.

W przypadku wystąpienia niepokojących objawów koniecznie zgłoś się na wizytę do lekarza pierwszego kontaktu. W zależności od zgłaszanych przez Ciebie dolegliwości lekarz zleci Ci wykonanie badań lub skieruje Cię do innego specjalisty, np. neurologa lub endokrynologa.

1. Sprawdź również: Enterokinaza i jej funkcje w organizmie człowiekaLink otwiera się w nowej karcie

Źródła aminokwasów endogennych w diecie

Aminokwasy endogenne znajdują się we wszystkich świeżych produktach roślinnych i produktach zwierzęcych. Owoce, warzywa, nasiona, orzechy, mięso, ryby czy nabiał powinny być więc uwzględnione w diecie każdego człowieka. Osoby zmagające się z alergią pokarmową, np. uczuleniem na orzechy czy łososia atlantyckiego, powinny odpowiednio zmodyfikować codzienny jadłospis. Zawartość poszczególnych aminokwasów w produktach spożywczych może się różnić. Dla przykładu, mleko jest przede wszystkim bogatym źródłem kwasu glutaminowego i glutaminy, a arbuz – argininy.

1. Sprawdź: Homocysteina – czynnik rozwoju wielu chorób. Badania, normy i wynikiLink otwiera się w nowej karcie

Zastosowanie aminokwasów w medycynie

Aminokwasy endogenne są stosowane w leczeniu osób zmagających się z niedożywieniem, zanikiem mięśni i wrodzonymi zaburzeniami metabolicznymi. Doustne przyjmowanie argininy bywa także zalecane mężczyznom zmagającym się z niepłodnością. Przed włączeniem suplementacji skonsultuj się jednak z lekarzem!

lek. Agnieszka Żędzian

Lekarz, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Doświadczenie zdobywała, pracując w Klinice Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckiego Szpitalu Klinicznego w Białymstoku. W pracy z pacjentem stara się zawsze indywidualnie podejść do jego problemu oraz, korzystając ze swojej wiedzy i doświadczenia, postawić właściwą diagnozę. Aby skutecznie pomagać pacjentom, systematycznie podnosi swoje kwalifikacje, biorąc udział w licznych szkoleniach i konferencjach naukowych.

lek. Agnieszka ŻędzianZobacz artykuły tego autora

Podziel się z innymi

Udostępnij artykuł w social-mediach.

Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcie

Źródła:

1. Y. Hou, Y. Yin, G. Wu, Dietary essentiality of “nutritionally non-essential amino acids” for animals and humans, „Experimental Biology and Medicine” 2015, dostęp online: październik 2023, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4935284/.

2. Y. Hou, G. Wu, Nutritionally Nonessential Amino Acids: A Misnomer in Nutritional Sciences, „Advances in Nutrition” 2017, dostęp online: październik 2023, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5227973/.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.