Cukrzyca to nie tylko typ 1. i 2. Poznaj rodzaje cukrzycy i ich przyczyny

Najczęstszymi rodzajami cukrzycy są typy 1. i 2. Na tym jednak lista przejawów tego zaburzenia metabolicznego się nie kończy. Jest jeszcze cukrzyca ciężarnych, czy też będąc następstwem obciążeń genetycznych… Wszystkie dają podobne objawy, choć inne są ich przyczyny. Dowiedz się, co wywołuje różne typy tej choroby.

Jakie są przyczyny cukrzycy?

Cukrzyca jest zaburzeniem metabolicznym, czyli szeregiem nieprawidłowości w przebiegu procesów biochemicznych, których celem jest dostarczenie organizmowi energii i podtrzymanie jego funkcji życiowych.

W przypadku cukrzycy ma miejsce zaburzenie glikemii, czyli stężenia glukozy we krwiLink otwiera się w nowej karcie. Jej poziom ma nienaturalnie wysoką wartość (hiperglikemia) na skutek zaburzeń w wydzielaniu insulinyLink otwiera się w nowej karcie przez trzustkę lub wadliwe działaniu tego hormonu (a niekiedy współwystępowania zarówno zaburzenia wydzielania insuliny, jak i wadliwego jej działania).

Rozpoznanie przyczyny i okoliczności powstania cukrzycy pozwala zakwalifikować zaburzenie do określonego typu i ułatwia monitorowanie oraz leczenie. Nie zawsze jest to jednak łatwe. Przyczyny mogą się bowiem na siebie nakładać np. kobiety, u których rozwinie się cukrzyca w ciąży (cukrzyca ciążowa), problem wysokiego poziomu glukozy we krwiLink otwiera się w nowej karcie może nadal występować już po porodzie w związku z cukrzycą typu 2.

Testem służącym do oceny średniego poziomu glukozy we krwi (glikemii) z ostatnich 3 miesięcy jest badanie hemoglobiny A1c, czyli hemoglobiny glikowanejLink otwiera się w nowej karcie (HbA1c).

Jakie są przyczyny cukrzycy typu 1?

Cukrzyca typu 1. występuje u ok. 10% osób z zaburzeniem metabolizmu glukozy. Nazywana jest również cukrzycą młodocianych. To dlatego, że wykrywana jest już u dzieci, u których może rozwinąć się zagrażająca życiu kwasica ketonowa.

Jest to przeważnie zaburzenie autoimmunologiczne (choć niekiedy nie daje się określić przyczyn choroby) – układ odpornościowy atakuje zdrowe tkanki. W tym wypadku za cel obiera komórki beta trzustki, które odpowiadają za uwalnianie insuliny.

U nawet 90% chorych na cukrzycę typu 1. stwierdzana jest obecność co najmniej jednego z poniższych przeciwciał (w badaniu na czczo):

• przeciwciała przeciwko komórkom wyspowym,

• przeciwciała przeciwko insulinie,

• przeciwciała przeciwko dekarboksylazie kwasu glutaminowego,

• przeciwciała przeciwko fosfatazom tyrozynowym.

W przypadku tej choroby konieczne jest wdrożenie insulinoterapii (nawet jeśli szczątkowe funkcje komórek beta trzustki zostały utrzymane). W przeciwnym razie, prędzej czy później, rozwinie się kwasica ketonowa.

Jakie są przyczyny cukrzycy typu 2?

Cukrzyca typu 2. występuje u ok. 90% osób z zaburzeniem metabolizmu glukozy. Nazywana bywa też cukrzycą dorosłych, ponieważ przeważnie diagnozowana jest w późniejszych dekadach życia. Wiąże się z insulinoopornością i niedoborem insuliny.

W przeciwieństwie do cukrzycy typu 1. – w cukrzycy typu 2. nie dochodzi do autoimmunologicznego niszczenia komórek beta trzustki. Nie zawsze udaje się tu wskazać przyczynę zaburzenia. Niemniej predysponowane do jego wystąpienia są osoby:

• z nadwagą i otyłością (doprowadza to do insulinooporności tkanek),

• z nadmiernie nagromadzoną tkanką tłuszczowa w obrębie brzucha (otyłość brzuszna),

• unikające aktywności fizycznej,

• w podeszłym wieku.

• z nadciśnieniem tętniczym,

• z zaburzeniem poziomu lipidów we krwi.

Ponadto cukrzyca typu 2. częściej diagnozowana jest u kobiet, które w okresie ciąży zmagały się z cukrzycą ciążową.

Jakie są przyczyny cukrzycy ciążowej?

Cukrzyca ciążowa, występująca u ok. 3–5% kobiet spodziewających się dziecka, to zaburzenie metabolizmu glukozy, które po raz pierwszy zdiagnozowane zostaje w okresie trzech trymestrów lub wówczas się rozwija.

Jakie mogą być skutki nieleczonej cukrzycy?

Następstwem cukrzycy jest zaburzenie w przebiegu procesów metabolicznych węglowodanów, tłuszczów i białek na skutek ograniczonego oddziaływania insuliny na tkanki.

Wraz z nasileniem się hiperglikemii zaczynają pojawiać się charakterystyczne objawy stanu przedcukrzycowegoLink otwiera się w nowej karcie, a potem cukrzycy:

• częste wydalanie moczu (poliuria),

• nadmierne pragnienie (polidypsja),

• spadek masy ciała,

• pogorszenie ostrości widzenia,

• zwiększona podatność na infekcje.

W razie zauważenia tych objawów warto wykonać podstawowe badania laboratoryjne (poziom glukozy, test obciążenia glukoząLink otwiera się w nowej karcie (doustny test tolerancji glukozy, OGTT), morfologia, badanie ogólne moczu). To pozwoli lekarzowi ocenić Twój stan zdrowia i w razie zdiagnozowania cukrzycy – rozpocząć leczenie. To ważne, ponieważ powikłaniami nieleczonej hiperglikemii są:

• retinopatia cukrzycowa (uszkodzenia naczyń krwionośnych w siatkówce oka na skutek stale wysokiego poziomu glukozy w organizmie),

• nefropatia cukrzycowa (zmiany w nerkach na skutek stale wysokiego poziomu glukozy w organizmie),

• niewydolność nerek,

• polineuropatia obwodowa (uszkodzenie nerwów obwodowych),

• stopa cukrzycowa (owrzodzenia, infekcje i uszkodzenia tkanek głębokich),

• stawy Charcota (uszkodzenie nerwów, które doprowadzające do zaburzeń czucia).

Warto również dodać, że osoby chorujące na cukrzycę częściej zmagają się z miażdżycą, nadciśnieniem tętniczym i zaburzeniami lipidowymi.

Do poważnych i zagrażających życiu skutków cukrzycy należy natomiast kwasica ketonowa, a także nieketonowy stan hiperosmolarny, w którym dochodzi do odwodnienia i utrzymywania się wysokiego poziomu glukozy.

Jak zapobiegać cukrzycy i jej skutkom?

Nie każdej cukrzycy da się zapobiec. Te, które wynikają z autoagresji, wad genetycznych czy zaburzeń endokrynnych można monitorować i kontrolować, aby nie dopuścić do groźnych następstw zaburzenia.

W dużym stopniu można natomiast zapobiegać rozwojowi cukrzycy typu 2. poprzez zwiększoną aktywność fizyczną, redukcję masy ciała i stosowanie dobrze zbilansowanej diety (wolnej od nadmiernej ilości węglowodanów). Istotne jest też regularne wykonywanie badań profilaktycznych, które są w stanie wykryć zaburzenie gospodarki glukozy już na wczesnym etapie.

Wystąpienie objawów cukrzycyLink otwiera się w nowej karcie bądź jeszcze stanu przedcukrzycowego jest już sygnałem alarmowym. Wówczas warto (poza diagnostyką i konsultacją z diabetologiem i dietetykiem) przyjrzeć się swojej diecie i ją zmodyfikować, aby pozwoliła ustabilizować glikemię. Możesz przede wszystkim:

• zredukować kaloryczność posiłków,

• często jeść mniejsze porcje posiłków,

• włączyć do diety większe ilości warzyw i owoców,

• zamienić produkty mączne (np. makarony) na pełnoziarniste,

• sięgać po produkty z niskim indeksem glikemicznym,

• unikać cukrów prostych (słodkie przekąski),

• ograniczyć lub zrezygnowanie z alkoholu.

Katarzyna Grzyś-Kurka

Z wykształcenia jest socjologiem. Kreowaniem treści psychologicznych i medycznych zajmuje się od 2017 r. To nie tylko jej praca, ale przede wszystkim pasja, którą pragnie dzielić się z innymi. Kiedy nie pisze – czyta thrillery i horrory, zgłębia tajniki kuchni wegetariańskiej lub wylewa siódme poty podczas dynamicznego nordic walkingu.

Katarzyna Grzyś-KurkaZobacz artykuły tego autora

Podziel się z innymi

Udostępnij artykuł w social-mediach.

Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcie

Źródła:

1. P. Trzeciak, J. Foremny i in., Nowe wytyczne Amerykańskiego Towarzystwa Diabetologicznego (ADA) mocno stawiają na wartość diagnostyczną i prognostyczną hemoglobiny glikowanej, czyli powody do satysfakcji u kardiochirurgów i operowanych chorych, „Kardiochirurgia i Torakochirurgia Polska” 2010, nr 7 (2), s. 180–184.

2. Stanowisko American Diabetes Association, Rozpoznawanie i klasyfikacja cukrzycy, „Diabetologia Praktyczna” 2004, t. 5, supl. A, s. 9–17.

3. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych z cukrzycą 2021, „Diabetologia Praktyczna” 2021, t. 7, nr 1, s. 1–121.

4. M. Dąbrowski, Wytyczne Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego 2024, czyli ochrona sercowo-naczyniowo-nerkowa z metaboliką w tle, „Lekarz POZ” 2024, nr 1, s. 1–11.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.