Dysfagia u dzieci i osób starszych: przyczyny, rodzaje, leczenie

Dysfagia, czyli trudność w połykaniu, jest problemem dość często występującym zarówno u dzieci, jak i u osób starszych. W artykule znajdziesz przyczyny, rodzaje i metody leczenia dysfagii w obu tych grupach wiekowych. Dowiedz się, dlaczego pojawia się dysfagia, jakie są jej rodzaje i dostępne metody terapeutyczne.

Dysfagia – co to takiego?

Dysfagia to medyczny termin, który odnosi się do trudności w połykaniu. Jest to stan, w którym osoba doświadcza problemów z przesuwaniem pokarmu z ust do żołądka. Schorzenie to może mieć różne przyczyny i występować zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. Istnieją dwa główne rodzaje dysfagii: orofaryngealna i przełykowa. Dysfagia orofaryngealna dotyczy trudności z połykaniem wynikających z problemów w obrębie jamy ustnej i gardła. Może być spowodowana osłabieniem mięśni, uszkodzeniem nerwów, zapaleniem błony śluzowej lub obecnością przeszkody fizycznej. Z kolei dysfagia przełykowa związana jest z zaburzeniami w samej przełykowej fazie połykania. Może być spowodowana zwężeniem przełyku, obecnością guza, refluksem żołądkowymLink otwiera się w nowej karcie lub innymi schorzeniami.

Objawy dysfagii różnią się w zależności od przyczyny i stopnia zaawansowania. Osoba z dysfagią może doświadczać uczucia zatrzymania się pokarmu w gardle, duszności, kaszlu lub zachłyśnięcia podczas jedzenia czy picia. Często występuje również utrata masy ciała, brak apetytu, osłabienie i niedożywienie z powodu trudności w spożywaniu wystarczającej ilości pokarmu.

Rodzaje dysfagii

Istnieją różne rodzaje dysfagii, które można podzielić ze względu na miejsce występowania przeszkody utrudniającej połykanie. Wyróżnia się przyczyny związane z przełykiem oraz z obszarem ustno-gardłowym.

Przyczyny dysfagii związanej z przełykiem obejmują różne patologie, takie jak:

• achalazja przełyku (choroba mięśni przełyku, której efektem jest utrudnione przesuwanie się pokarmu na drodze z jamy ustnej do żołądka),

• rozlane skurcze przełyku,

• obecność ciała obcego,

• guz przełyku,

• choroba refluksowa oraz stany zapalne i włóknienie przełyku, które mogą pojawić się na przykład w przebiegu twardziny układowej lub po radioterapii.

Rzadką przyczyną zaburzeń połykania jest zespół Plummera-Vinsona, znany również jako dysfagia syderopeniczna. Charakteryzuje się on skurczem przełyku utrudniającym połykanie oraz niedokrwistością z niedoboru żelaza.

Natomiast przyczyny dysfagii ustno-gardłowej obejmują zaburzenia neurologiczne i inne, takie jak:

• stwardnienie rozsiane,

• choroba Parkinsona i mózgowe porażenie dziecięce,

• uszkodzenia układu nerwowego, które mogą wystąpić w wyniku udaru mózgu lub urazu,

• obecność uchyłka Zenkera na granicy gardła i przełyku,

• nowotwory jamy ustnej,

• procesy zapalne, np. angina lub ropień okołomigdałkowy.

Przeczytaj także na temat innych form uchyłków przełykuLink otwiera się w nowej karcie.

Dysfagia neurogenna to trudności w przełykaniuLink otwiera się w nowej karcie związane z chorobami neurologicznymi. Problemy z połykaniem są częstsze u osób starszych, przede wszystkim ze względu na wzrastające ryzyko chorób neurologicznych i naczyniowych, takich jak udary niedokrwienne. W niektórych przypadkach dysfagia może mieć również podłoże psychiczne. Osoby cierpiące na nerwicę czasami doświadczają uczucia przeszkody w gardle, utrudniającego połykanie.

Przeczytaj także na temat nerwicy przełykuLink otwiera się w nowej karcie i pierścienia SchatzkiegoLink otwiera się w nowej karcie.

Dysfagia u niemowląt i dzieci

Czy wiesz, że dysfagia może dotyczyć również niemowląt i dzieci? To stan, który może być bardzo stresujący zarówno dla malucha, jak i dla rodziców. Jeśli zauważasz, że Twoje dziecko ma trudności z jedzeniem lub piciem, może to być oznaka właśnie dysfagii.

Dysfagia u niemowląt i dzieci może mieć różne przyczyny, takie jak: wrodzone wady anatomiczne, opóźnienie rozwoju, uszkodzenia nerwów, choroby autoimmunologiczne, zaburzenia mięśniowe czy infekcje. Objawy różnią się w zależności od indywidualnej sytuacji, ale warto zwracać uwagę na pewne sygnały.

Jeśli Twoje dziecko często odrzuca pokarm, ma trudności z przełykaniem, dusi się, ma problemy z oddychaniem podczas jedzenia lub picia, kaszle lub dochodzi u niego do częstego zachłyśnięcia, może to wskazywać na dysfagię. Inne objawy obejmują problemy z przybieraniem na wadze, niechęć do jedzenia, zmęczenie podczas karmienia lub wydłużony czas posiłku.

Jeżeli obserwujesz u swojego malucha powyższe symptomy, niezwłocznie skonsultuj się z lekarzem pediatrą. Wczesne rozpoznanie i interwencja są kluczowe w leczeniu dysfagii u niemowląt i dzieci. Lekarz przeprowadzi odpowiednie badania, może skierować Cię do specjalisty od połykania lub zalecić zmiany w diecie czy w sposobie karmienia.

Pamiętaj, że nie jesteś sam/a w tej sytuacji. Istnieje wiele profesjonalnych zasobów i specjalistów, którzy mogą pomóc zarówno Tobie, jak i Twojemu dziecku. Ważne jest, aby być czujnym i podejmować odpowiednie kroki, by zapewnić najlepszą opiekę i wsparcie Twojemu maluchowi.

Dysfagia u osób starszych

Dysfagia jest szczególnie powszechna u osób starszych. Wraz z upływem czasu i procesem starzenia się organizmu istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia zaburzeń połykania. Powody tego mogą być różnorodne.

Jednym z głównych czynników jest osłabienie mięśni odpowiedzialnych za kontrolowanie połykania. Starzenie się prowadzi do utraty masy mięśniowej, w tym również mięśni odpowiedzialnych za funkcjonowanie układu pokarmowego. Zmniejszenie siły i elastyczności tych mięśni może prowadzić do problemów z przesuwaniem pokarmu przez przełyk.

Ponadto osoby starsze są bardziej podatne na różne schorzenia, które mogą wpływać na funkcjonowanie układu pokarmowego i prowadzić do dysfagii. Przykładowo udary mózgu, choroba Parkinsona, stwardnienie rozsiane, choroby układu nerwowego czy guzy oddziałują na odpowiednie działanie mięśni kontrolujących połykanie.

Dysfagia u osób starszych może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, takich jak: niedożywienie, odwodnienie, aspiracja (zachłyśnięcie) pokarmu do dróg oddechowych czy infekcje płuc. Dlatego niezwykle ważne jest wczesne rozpoznanie i odpowiednie leczenie dysfagii u tej grupy ludzi.

Jeśli jesteś osobą starszą lub opiekunem starszej osoby i zauważasz trudności w połykaniu, warto jak najszybciej skonsultować się z lekarzem. Profesjonalna ocena i diagnoza mogą pomóc w ustaleniu przyczyny dysfagii oraz we wdrożeniu odpowiednich strategii leczenia i zarządzania tym schorzeniem.

• Dowiedz się, na czym polega manometria przełykuLink otwiera się w nowej karcie.

Dysfagia – leczenie zaburzeń połykania

Leczenie dysfagii zależy od przyczyny i nasilenia objawów. Istnieje kilka podejść terapeutycznych, które mogą być stosowane:

1. Modyfikacja diety: w niektórych przypadkach zmiana konsystencji pokarmów może ułatwić połykanie. Może to obejmować zmniejszenie konsystencji do płynnej lub półpłynnej, unikanie pokarmów twardych, a także dostosowanie rozmiaru porcji.

2. Ćwiczenia: specjalne ćwiczenia mające na celu wzmocnienie mięśni odpowiedzialnych za połykanie mogą być zalecone przez terapeutę zajmującego się zaburzeniami połykania. Te ćwiczenia poprawią kontrolę mięśni i zwiększą sprawność połykania.

3. Terapia logopedyczna: logopeda specjalizujący się w zaburzeniach połykania może przeprowadzić ocenę i terapię indywidualnie dostosowaną do pacjenta. Mogą to być: techniki oddechowe, manipulacje ruchowe, trening koordynacji mięśniowej czy techniki pozycjonowania.

4. Interwencja farmakologiczna: w niektórych przypadkach lekarz może zalecić stosowanie leków, takich jak leki zmniejszające zgagę lub leki stymulujące motorykę przełyku, które pomogą w złagodzeniu objawów dysfagii.

5. Procedury medyczne: jeśli przyczyną dysfagii są anatomiczne zmiany, mogą być konieczne interwencje chirurgiczne lub inne procedury medyczne. Na przykład w przypadku zwężenia przełyku może być wymagane rozszerzenie endoskopowe.

Koniecznie skonsultuj się z lekarzem w celu oceny i ustalenia najlepszego planu leczenia. Profesjonalna diagnoza i współpraca z zespołem medycznym, w tym z logopedą, dietetykiem i specjalistą od przełykania, są kluczowe w skutecznym zarządzaniu dysfagią i dla poprawy jakości życia.

lek. Agnieszka Żędzian

Lekarz, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Doświadczenie zdobywała, pracując w Klinice Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckiego Szpitalu Klinicznego w Białymstoku. W pracy z pacjentem stara się zawsze indywidualnie podejść do jego problemu oraz, korzystając ze swojej wiedzy i doświadczenia, postawić właściwą diagnozę. Aby skutecznie pomagać pacjentom, systematycznie podnosi swoje kwalifikacje, biorąc udział w licznych szkoleniach i konferencjach naukowych.

lek. Agnieszka ŻędzianZobacz artykuły tego autora

Podziel się z innymi

Udostępnij artykuł w social-mediach.

Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcie

Źródła:

1. A. Dziki, A. Dąbrowski, G. Wallner, Zaburzenia czynnościowe układu pokarmowego, Wydawnictwo Czelej, Lublin 2018.

2. D.M. Suiter, M.M. Gosa, Assessing and Treating Dysphagia, Thieme Medical Publishers Inc., 2019.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.