Kwasica mleczanowa – co to takiego? Jak można ją leczyć?
Kwas mlekowy jest substancją powstającą naturalnie w organizmie. Bywa jednak, iż w przebiegu różnych schorzeń dochodzi do zwiększenia jego produkcji lub zmniejszenia jego usuwania przez wątrobę i nerki. Dochodzi wówczas do kwasicy mleczanowej – choroby, która prowadzi do zaburzenia równowagi organizmu, a nawet do śmierci. Jakie są objawy kwasicy mleczanowej? Dowiedz się, jak rozpoznać tę chorobę i na czym polega jej leczenie.
Co to jest kwasica mleczanowa?
Do zrozumienia, na czym polega kwasica mleczanowa, niezbędna jest wiedza, czym jest kwas mlekowy. Substancja ta stanowi produkt przemian metabolicznych, zachodzących przez cały czas w organizmie. Powstaje m.in. w skórze, mózgu, mięśniach i w przewodzie pokarmowym. Kwas mlekowy przedostaje się wraz z krwią do nerek i wątroby, gdzie jest metabolizowany i wydalany z organizmu. W warunkach prawidłowych stężenie kwasu mlekowego w krwi nie przekracza 2 mmol/L [1]. Gdy poziom ten jest wyższy, mówi się o hiperlaktatemii, a jeśli towarzyszy mu obniżenie pH krwi poniżej 7,35 – rozpoznaje się kwasicę mleczanową.
Kwasica mleczanowa prowadzi do zaburzenia homeostazy, czyli stanu równowagi organizmu. Wpływa negatywnie m.in. na funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego i oddechowego. Zbyt późno rozpoznana lub nieleczona może być nawet przyczyną śmierci.
Przyczyny kwasicy mleczanowej
Kwasica mleczanowa może wystąpić, jeżeli w organizmie ilość kwasu mlekowego przewyższa możliwości jego usuwania. Naukowcy podzielili kwasicę mleczanową na dwa rodzaje – kwasicę mleczanową typu A i typu B.
Kwasica mleczanowa typu A rozwija się w wyniku zmniejszenia przepływu krwi w tkankach i ich niedotlenienia. Może do tego dojść m.in. w przebiegu niedokrwienia kończyny, drgawek czy wstrząsu. Wstrząs jest stanem zagrożenia życia i może być spowodowany np.: utratą krwi (wstrząs hipowolemiczny), niewydolnością serca (wstrząs kardiogenny), reakcją anafilaktyczną (wstrząs anafilaktycznyLink otwiera się w nowej karcie) czy sepsą (wstrząs septyczny).
Kwasica mleczanowa typu B nie ma związku ze zmniejszeniem przepływu krwi i niedotlenieniem tkanek. Wysoki poziom kwasu mlekowego może być spowodowany chorobą nowotworową, chorobą wątroby, stosowaniem niektórych leków (w tym metforminy), urazem, nadmiernym wysiłkiem fizycznym czy zatruciem alkoholem etylowym.
Sprawdź również: Badanie LDH – co to jest? Normy i przyczyny podwyższonego poziomu LDH we krwiLink otwiera się w nowej karcie
Kwasica mleczanowa – objawy
Kwasica mleczanowa może przebiegać gwałtownie lub rozwijać się powoli nawet przez kilka dni. W jej przebiegu mogą wystąpić:
nudności i wymioty,
ból brzucha,
biegunka,
zawroty głowy,
duszność,
osłabienie,
bezmocz,
obniżenie ciśnienia tętniczego,
zaburzenia świadomości,
śpiączka.
W przypadku nasilonych objawów, które mogą zagrażać Twojemu życiu lub życiu bliskiej Ci osoby (np. zaburzeń świadomości, duszności), niezwłocznie zadzwoń po pogotowie ratunkowe pod numer 999 lub 112.
Diagnostyka kwasicy mleczanowej – jakie badania wykonać?
Jeśli istnieje podejrzenie, że wystąpiła kwasica mleczanowa, diagnostykę i ewentualne leczenie trzeba przeprowadzić w szpitalu. W zależności od objawów lekarz może wystawić i dać Ci skierowanie do szpitala, wysłać Cię do niego transportem z zabezpieczeniem medycznym lub wezwać do przychodni pogotowie ratunkowe.
W szpitalu lekarz zbierze wywiad z Tobą. Zapyta m.in. o objawy, choroby przewlekłe i stosowane przez Ciebie leki i używki. Podczas badania fizykalnego oceni również Twój aktualny stan zdrowia. Z pewnością zmierzy ciśnienie tętnicze, czynność serca, saturację (wysycenie krwi tlenem) pulsoksymetrem i wykona EKG (badanie czynności elektrycznej serca). Zleci także badania dodatkowe:
gazometrię krwiLink otwiera się w nowej karcie tętniczej z oceną równowagi kwasowo-zasadowej – umożliwi ona m.in. ocenę pH Twojej krwi i luki anionowej (jej podwyższenie przemawia za możliwą obecnością kwasicy mleczanowej),
stężenie mleczanów we krwi,
poziom elektrolitów we krwi,
stężenie glukozy,
poziom kreatyniny i mocznika we krwi,
próby wątrobowe (stężenie bilirubiny, aktywność aminotransferaz, fosfatazy zasadowej i gamma-glutamylotranspeptydazy),
stężenie troponiny i NT-pro-BNP.
W zależności od całokształtu obrazu klinicznego lekarz może zadecydować o konieczności wykonania także innych badań – posiewu krwi czy badań obrazowych.
Metody leczenia kwasicy mleczanowej
Leczenie kwasicy mleczanowej polega przede wszystkim na rozpoznaniu i leczeniu przyczyny jej wystąpienia, np. wstrząsu czy drgawek. Jeżeli lekarz podejrzewa sepsę, zleci podawanie antybiotyków. W leczeniu kwasicy mleczanowej stosuje się również dożylne nawodnienie i leki obkurczające naczynia krwionośne. Niekiedy konieczna jest hemodializa (oczyszczanie krwi za pomocą specjalnego aparatu), szczególnie u osób z niewydolnością nerek.
Kwasica mleczanowa w cukrzycy
Na wystąpienie kwasicy mleczanowej są szczególnie narażone osoby chorujące na cukrzycę, przyjmujące powszechnie stosowany w tym schorzeniu lek – metforminę. Lek ten jest także często przyjmowany przez kobiety z zespołem policystycznych jajników i osoby zmagające się z otyłością. Kwasica mleczanowa związana ze stosowaniem metforminy (MALA) jest zwykle konsekwencją przedawkowania tej substancji. Jeżeli przyjmujesz metforminę i wystąpią u Ciebie objawy kwasicy mleczanowej – niezwłocznie odstaw lek i skonsultuj się z lekarzem.
Lekarz, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Doświadczenie zdobywała, pracując w Klinice Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckiego Szpitalu Klinicznego w Białymstoku. W pracy z pacjentem stara się zawsze indywidualnie podejść do jego problemu oraz, korzystając ze swojej wiedzy i doświadczenia, postawić właściwą diagnozę. Aby skutecznie pomagać pacjentom, systematycznie podnosi swoje kwalifikacje, biorąc udział w licznych szkoleniach i konferencjach naukowych.
lek. Agnieszka ŻędzianZobacz artykuły tego autoraPodziel się z innymi
Udostępnij artykuł w social-mediach.
Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcieŹródła:
Foucher C., Tubben R., Lactic Acidosis, “StatPearls”, 2023, dostęp online: czerwiec 2023, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470202/.
Dyatlova N. i in., Metformin-Associated Lactic Acidosis (MALA), “StatPearls”, 2023, dostęp online: czerwiec 2023, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK580485/.
Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.
