Nerwica przełyku – co to za choroba? Przyczyny powstania i sposoby leczenia

Nerwica to zaburzenie psychiczne, które wiąże się z doświadczaniem cierpienia i lęku, które upośledzają codzienne funkcjonowanie. Może przybierać różne formy, a jedną z nich jest nerwica przełyku. Typowe dla niej objawy to ucisk lub wrażenie obecności ciała obcego w gardle. Jak lekarz rozpoznaje nerwicę przełyku i na czym polega jej leczenie?

Czym jest nerwica przełyku?

Nerwica to dość powszechnie występująca w społeczeństwie grupa zaburzeń lękowych o złożonym obrazie klinicznym. W ich przebiegu obserwuje się szereg objawów psychicznych oraz fizycznych. Są one przejawem doświadczanego przez chorego silnego lęku i niepokoju. Z uwagi na różnorodność dolegliwości towarzyszących nerwicy wyróżniono kilka jej rodzajów, a jednym z nich jest nerwica przełyku. Charakteryzuje się tym, że w odpowiedzi na doświadczanie stresu albo sytuację generującą lęk chory ma wrażenie guli w gardle i trudność w przełykaniu. Jednym z objawów nerwicy przełyku jest tzw. kula histeryczna, czyli globus histericus. Z tego powodu niekiedy określa się tymi słowami nerwicę przełyku.

Co może powodować nerwicę przełyku?

Nerwica przełyku to zaburzenie psychiczne o charakterze somatyzacji. Somatyzację można uznać za swego rodzaju mechanizm obronny, w którym organizm wypiera problem natury psychicznej na płaszczyznę fizyczną. Oznacza to, że problemy zdrowotne mają podłoże emocjonalne, ale przejawiają się w sposób fizyczny. Nerwica przełyku rozwija się w wyniku działania silnego bodźca stresowego. Narażone są na nią osoby długotrwale odczuwające lęk, niepokój. 

Część ludzi jest predysponowana do rozwoju zaburzeń nerwicowych, w tym nerwicy przełyku. Tego typu zaburzenia są częstsze wśród osób nastawionych pesymistycznie, perfekcjonistów lub egocentryków. Występują też u pacjentów nieumiejętnie lub nieprawidłowo rozładowujących stres oraz mających trudności z regulacją emocji. 

Na rozwój nerwicy przełyku i innych zaburzeń lękowych bardziej narażone są osoby, które:

1. przeżyły w przeszłości traumę;

2. zmagają się z zaburzeniami układu nerwowego (nieprawidłowe działanie neuroprzekaźników);

3. mają trudności w realizacji obowiązków wynikających z pełnionych przez nie ról społecznych, co prowadzi do powstania konfliktu wewnętrznego.

Nerwica przełyku – objawy

Typowym objawem nerwicy przełyku jest odczuwanie przeszkody, ucisku lub wrażenie występowania ciała obcego w gardle bądź górnej części przełyku. Temu schorzeniu towarzyszą:

1. dysfagiaLink otwiera się w nowej karcie, czyli niemożność lub trudność w połykaniu;

2. uczucie guli w gardle;

3. dławienie się, krztuszenie;

4. pieczenie gardła;

5. trudność w swobodnym oddychaniu, a nawet duszenie się. 

Niektórzy chorzy zgłaszają dodatkowo: 

1. chrypkę;

2. drętwienie i mrowienie twarzy;

3. trudności w odkaszlnięciu;

4. kłucie w klatce piersiowej;

5. podwyższone ciśnienie tętnicze krwi.

Ucisk w gardle bywa na tyle intensywny, że nasila istniejący już stres i może stać się przyczyną ataków paniki. Poza tym z obawy przed pojawieniem się czy nasileniem objawów pacjenci unikają jedzenia w miejscach publicznych, zmieniają sposób odżywiania, ograniczając udział pokarmów o twardej konsystencji lub jedzą je znacznie wolniej, małymi kęsami. 

Diagnostyka nerwicy przełyku

Z uwagi na fizyczny charakter objawów w celu ustalenia ich podłoża skieruj się najpierw do lekarza rodzinnego lub internisty. Ci specjaliści z reguły zlecają konsultację u gastrologa i laryngologa. Pierwszy z nich to specjalista z zakresu chorób układu pokarmowego, a drugi – z zakresu chorób gardła, uszu, nosa i zatok. Aby stwierdzić nerwicę przełyku, konieczne jest bowiem wykluczenie organicznego podłoża dolegliwości, w tym m.in.:

1. uchyłków przełykuLink otwiera się w nowej karcie;

2. przepukliny przełyku;

3. przerostu migdałków;

4. powiększenia węzłów chłonnych;

5. zapalenia zatok;

6. mononukleozy;

7. wrzodów żołądka;

8. refluksu żołądkowo-przełykowegoLink otwiera się w nowej karcie;

9. choroby nowotworowej gardła;

10. opryszczki jamy ustnej i gardła.

Rozpoznanie rozpoczyna się od szczegółowo przeprowadzonego wywiadu medycznego i badania przedmiotowego. Uzyskane dzięki nim informacje mogą nakierować lekarza na dalszą diagnostykę. Lista badań, które specjalista zazwyczaj zleca w przypadku występowania guli w gardle lub trudności w przełykaniu, jest długa. Znajdują się na niej m.in.: laryngoskopia, gastroskopia (badanie endoskopowe górnej części przewodu pokarmowego), RTG lub USG szyi, manometria przełykuLink otwiera się w nowej karcie, badanie poziomu TSH, fT3, fT4 oraz przeciwciał przeciwko tyreoperoksydazie (anty-TPO) i przeciwko receptorowi dla TSH (anty-TSHR, TRAb). Dopiero wykluczenie na ich podstawie choroby somatycznej daje podejrzenie nerwicy przełyku. Pacjent zostaje wówczas skierowany do psychiatry lub psychologa.

Dowiedz się, w jaki sposób manometria pozwala diagnozować choroby przełykuLink otwiera się w nowej karcie

Pilnej diagnostyki wymagają chorzy, u których pojawią się tzw. red flags, czyli czerwone flagi. To objawy alarmowe, które mogą świadczyć o rozwijającej się chorobie nowotworowej. Należą do nich:

1. ciągła chrypka;

2. niezamierzony spadek masy ciała;

3. trudności w przełykaniu;

4. ból podczas przełykania (odynofagia);

5. krwioplucie.

Na czym polega leczenie nerwicy przełyku?

Leczenie nerwicy przełyku opiera się głównie na psychoterapii. Jej celem jest nauka radzenia sobie z lękiem, niepokojem i nerwami. Terapia musi być dopasowana do potrzeb danego pacjenta – może być indywidualna lub grupowa. Po rozpoznaniu problemu specjalista stara się wypracować z chorym inny sposób postrzegania trudności i reagowania na nie. Uczy się panowania nad stresem, podejmując różne techniki relaksacyjne. Jedne z popularniejszych i wykazujących wysoką skuteczność metod to: medytacja, joga, masaż, ćwiczenie oddechu, trening Jacobsona. W ciężkich przypadkach wprowadzona może zostać farmakoterapia z zastosowaniem środków antydepresyjnych, przeciwlękowych lub uspokajających.

Źródła:

1. R. Finkenbine, V. Miele, Globus hystericus: A brief review, „General Hospital Psychiatry” 2004, t. 26, nr 1, s. 78–82.

2. A. Kępiński, Psychopatologia nerwic, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2017.

3. B. E. Lee, G. H. Kim, Globus pharyngeus: A review of its etiology, diagnosis and treatment, „World Journal of Gastroenterology” 2012, t. 18, nr 20, s. 2462–2471.

4. S. Naskiewicz, K. Buczyłko, Ocena postępowania w kuli gardłowej rozumianej jako choroba psychosomatyczna albo jako zapalenie alergiczne, „Alergoprofil” 2010, t. 6, nr 4, s. 9–15.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.