Enterokinaza i jej funkcje w organizmie człowieka

Trawienie jest złożonym procesem, zależnym od działania licznych enzymów. Jednym z nich jest enterokinaza, znana również pod nazwą enteropeptydazy. Zlokalizowana w błonie śluzowej dwunastnicy i początkowej części jelita czczego enterokinaza umożliwia rozpoczęcie procesu trawienia białek w jelicie cienkim. Sprawdź, jak działa i dlaczego nieleczony niedobór tego enzymu niesie ze sobą groźne konsekwencje.

Gdzie się znajduje enterokinaza?

Enterokinaza (enteropeptydaza) jest enzymem znajdującym się w błonie śluzowej dwunastnicy i początkowej części jelita czczego. Jest syntetyzowana w postaci nieaktywnej (proenteropeptydazy) i wymaga aktywacji przez inny enzym – trypsynę lub duodenazę.

Rola enterokinazy w procesie trawienia

Zanim wyjaśnimy, jaka jest rola enterokinazy w organizmie człowieka, warto przypomnieć, na czym polega zewnątrzwydzielnicza czynność trzustki. Ten stosunkowo niewielki narząd zlokalizowany w jamie brzusznej wytwarza szereg enzymów, które są następnie wydzielane do światła dwunastnicy (początkowej części jelita cienkiego). Co istotne, enzymy te znajdują się w trzustce w formie nieaktywnej, tzw. zymogenów. W przeciwnym razie mogłoby dojść do uszkodzenia (samostrawienia) narządu.

Do enzymów trawiennych wydzielanych przez trzustkę należą m.in.:

• amylaza – odpowiada za trawienie skrobi i innych węglowodanów;

• lipazaLink otwiera się w nowej karcie – bierze udział w trawieniu tłuszczów;

• karboksypeptydazy – egzopeptydazy (rozkładają białka odłączając od ich końcowych fragmentów aminokwasy);

• chymotrypsyna i trypsyna – endopeptydazy (enzymy rozkładające wiązania we wnętrzu białka);

• nukleazy – odpowiadają za rozkład kwasów nukleinowych (DNA i RNA);

• elastaza – rozkłada elastynę;

• fosfolipaza – rozkłada fosfolipidy.

Enterokinaza aktywuje wydzielany przez trzustkę trypsynogen do formy biologicznie aktywnej – trypsyny. Rozpoczyna to kaskadę trawienia – trypsyna aktywuje bowiem w świetle jelita kolejne zymogeny wydzielane przez trzustkę, m.in. lipazę, elastazę i chymotrypsynę. W wyniku działania enzymów składniki pokarmu są rozkładane na mniejsze cząsteczki, które są następnie wchłaniane w dalszej części jelita do krwi.

Jakie objawy mogą wskazywać na niedobór enterokinazy?

Skoro wiesz już, jak ważną rolę w procesie trawienia odgrywa enterokinaza, wyobraź sobie, jakie konsekwencje może mieć niedobór tego enzymu. Brak aktywacji trypsynogenu w jelicie cienkim uniemożliwia nie tylko trawienie białek, ale także wielu innych substancji odżywczych. W efekcie niemożliwe jest ich wchłanianie, a przedostający się do dalszych części jelit niewchłonięty pokarm ulega fermentacji. 

Wrodzony niedobór enterokinazy u noworodka może objawiać się więc ciężką biegunką, wzdęciem brzuszka i obrzękami. Chory maluch nie przybiera również na wadze, a w badaniach laboratoryjnych stwierdza się obniżony poziom białka i cechy anemii (niedokrwistości). Rozpoznanie wrodzonego niedoboru lub braku enterokinazy wymaga potwierdzenia badaniami materiału pobranego podczas biopsji dwunastnicy. W przypadku nasilonych dolegliwości konieczne bywa wykonanie badania TKLink otwiera się w nowej karcie (tomografii komputerowej) jamy brzusznej. Leczenie niedoboru enterokinazy polega przede wszystkim na suplementacji enzymów trzustkowych.

• Dowiedz się również, kiedy warto wykonać badanie stężenia kreatyninyLink otwiera się w nowej karcie!

Enterokinaza a ostre zapalenie trzustki

Ostre zapalenie trzustki (OZT) jest złożoną chorobą zapalną tego narządu o różnorodnej etiologii. W przeciwieństwie do polipów żołądka, które często nie dają żadnych symptomów, OZT zwykle przebiega gwałtownie, z szeregiem objawów, które ciężko przeoczyć. Silny ból brzuchaLink otwiera się w nowej karcie promieniujący do pleców, nudności i wymioty są wskazaniem do natychmiastowej konsultacji z lekarzem. Jeśli objawom tym towarzyszy ciężki stan ogólny, zaburzenia świadomości czy spadek ciśnienia tętniczego, konieczne jest wezwanie pogotowia ratunkowego.

Do najczęstszych przyczyn ostrego zapalenia trzustki należą błąd dietetyczny (spożycie ciężkostrawnego posiłku), kamica dróg żółciowych i nadużywanie alkoholu. Choroba może być wywołana również hipertriglicerydemią (podwyższonym stężeniem trójglicerydów we krwi), urazem, infekcją wirusową lub stosowaniem niektórych leków (np. statyn). Według naukowców istnieje również inna przyczyna ostrego zapalenia trzustki, a mianowicie przedostanie się enterokinazy z jelita do przewodu trzustkowego (tzw. refluks). Obecność tej substancji w trzustce prowadzi do niekontrolowanej aktywacji trypsynogenu, a następnie innych enzymów trzustkowych. W konsekwencji dochodzi do ostrego martwiczego zapalenia trzustki.

lek. Agnieszka Żędzian

Lekarz, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Doświadczenie zdobywała, pracując w Klinice Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckiego Szpitalu Klinicznego w Białymstoku. W pracy z pacjentem stara się zawsze indywidualnie podejść do jego problemu oraz, korzystając ze swojej wiedzy i doświadczenia, postawić właściwą diagnozę. Aby skutecznie pomagać pacjentom, systematycznie podnosi swoje kwalifikacje, biorąc udział w licznych szkoleniach i konferencjach naukowych.

lek. Agnieszka ŻędzianZobacz artykuły tego autora

Podziel się z innymi

Udostępnij artykuł w social-mediach.

Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcie

Źródła:

1. X. Yang i in., The Global Status and Trends of Enteropeptidase: A Bibliometric Study, „Frontiers in Medicine” 2022, dostęp online: październik 2023, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8866687/.

2. X. Zheng, Y. Kitamoto, J. Sadler, Enteropeptidase, a type II transmembrane serine protease, „Frontiers in Bioscience-Elite” 2009, dostęp online: październik 2023, https://www.imrpress.com/journal/FBE/1/1/10.2741/E23.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.