O czym może świadczyć ostry brzuch? Jak się objawia?

Ostry brzuch jest terminem stosowanym do określenia ostrych chirurgicznych chorób jamy brzusznej. Ich objawy pojawiają się nagle i szybko ulegają nasileniu. Ostry brzuch może być spowodowany stanem zapalnym, zakażeniem, chorobą naczyniową lub krwawieniem w obrębie jamy brzusznej. W dużej części przypadków konieczne jest pilne leczenie operacyjne. O tym, jakie są objawy ostrego brzucha i jakie choroby są najczęstszą przyczyną tego stanu, dowiesz się z poniższego artykułu.

Co to jest ostry brzuch? Jak się objawia?

Ostry brzuch jest zespołem objawów, w którym dominuje bardzo silny ból brzuchaLink otwiera się w nowej karcie. Stan ten ma nagły początek, a symptomy nasilają się bardzo szybko. Do innych objawów ostrego brzucha, należą:

1. nudności i wymioty,

2. zatrzymanie gazów i stolca,

3. brak odgłosów perystaltyki podczas osłuchiwania jamy brzusznej,

4. tkliwość brzucha,

5. obrona mięśniowa, czyli napinanie się mięśni brzucha podczas palpacji,

6. dodatni objaw Blumberga, polegający na wystąpieniu silnego bólu brzucha podczas nagłego oderwania palców badającego od powłok brzusznych.

W zależności od przyczyny jego wystąpienia, ból brzucha może mieć różną lokalizację. Ból w nadbrzuszu bywa spowodowany chorobami żołądka, trzustki, pęcherzyka żółciowego lub wątroby. Dolegliwości bólowe zlokalizowane w śródbrzuszu mogą wynikać natomiast z chorób jelita cienkiego, grubego lub wyrostka robaczkowegoLink otwiera się w nowej karcie. Przyczyną ostrego bólu podbrzusza są często patologie dotyczące jelita grubego lub narządów moczowo-płciowych. Warto zaznaczyć, iż przypadłości mogą mieć charakter rozlany i dotyczyć całego brzucha.

Jakie są najczęstsze przyczyny ostrego brzucha?

Do najczęstszych przyczyn ostrego brzucha należą:

1. ostre zapalenie wyrostka robaczkowego, pęcherzyka żółciowego, uchyłków jelita grubego lub trzustki,

2. perforacja (przerwanie ciągłości) przewodu pokarmowego,

3. powikłania związane ze złośliwą chorobą nowotworową (np. niedrożność jelit),

4. powikłania zapalnej choroby jelitLink otwiera się w nowej karcie,

5. pęknięcie tętniaka aorty,

6. ostre niedokrwienie jelit,

7. pęknięcie ciąży pozamacicznej,

8. skręt jajnika,

9. ostre odmiedniczkowe zapalenie jelit.

U dzieci najczęstszą przyczyną ostrego brzucha jest ostre zapalenie wyrostka robaczkowego. U noworodków objawy mogą być spowodowane martwiczym zapaleniem jelit, a u niemowląt i małych dzieci – wgłobieniem jelita.

Do kogo zgłosić się z ostrym brzuchem? Jakie badania wykonać?

Jeśli pojawią się u Ciebie objawy ostrego brzucha, niezwłocznie zgłoś się do lekarza pierwszego kontaktu. Jeżeli jest to niemożliwe (np. z powodu nasilonych dolegliwości), wezwij pogotowie ratunkowe pod numerem 999 lub 112. 

W przypadku podejrzenia ostrego brzucha diagnostykę i leczenie przeprowadza się w warunkach szpitalnych. Najczęściej wykonuje się:

1. badanie EKG, czyli zapis czynności elektrycznej serca,

2. badania laboratoryjne krwi, w tym morfologię krwi, stężenie glukozy, kreatyniny, mocznika, mleczanów, CRP, aktywność enzymów trzustkowych (amylazy i lipazy) i próby wątrobowe (poziom ALT, AST, GGTP, ALP i bilirubiny),

3. badanie ogólne moczu,

4. USG brzucha lub tomografię komputerową jamy brzusznej i miednicy.

U kobiet w wieku rozrodczym niezbędne jest również wykonanie testu ciążowego, czyli badania stężenia podjednostki beta gonadotropiny kosmówkowej we krwi. Jeżeli ostry ból brzucha wystąpi przed porodem, konieczna jest niezwłoczna konsultacja ze specjalistą ginekologii i położnictwa.

Metody leczenia ostrego brzucha

U osób z rozpoznaną chorobą wymagającą leczenia chirurgicznego (np. ostrym zapaleniem wyrostka robaczkowegoLink otwiera się w nowej karcie czy perforacją przewodu pokarmowego) z objawami ostrego brzucha wykonuje się operację, najczęściej w trybie pilnym. Równolegle stosuje się nawodnienie i leczenie farmakologiczne (w przypadku podejrzenia zakażenia podaje się też leki przeciwbólowe i antybiotykoterapię). Jeśli jest to wskazane, wykonuje się przetoczenie krwi. Bardzo istotną częścią opieki nad pacjentem z ostrym brzuchem jest ścisła obserwacja. Ważne jest także monitorowanie funkcji życiowych, w tym ciśnienia tętniczego, tętna, natlenowania krwi i ilości oddawanego moczu.

Jakie są rokowania w przypadku ostrego brzucha?

Rokowanie u osób z ostrym brzuchem zależy przede wszystkim od przyczyny tego stanu i nie sposób omówić każdej z nich osobno. W przeszłości większość pacjentów z objawami ostrego brzucha była poddawana operacji. Dziś już wiemy, że wiele schorzeń (np. ostre zapalenie trzustki, cukrzycowa kwasica ketonowa czy ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek) wymaga przede wszystkim leczenia zachowawczego – farmakoterapii i ścisłej obserwacji pacjenta. Szybkie rozpoznanie choroby jest możliwe dzięki zaawansowanym metodom obrazowania, szerokiemu panelowi badań laboratoryjnych i przede wszystkim doświadczeniu personelu medycznego. Każdy chory z objawami ostrego brzucha musi zostać skonsultowany z chirurgiem. Opóźnienie leczenia chirurgicznego w stanach wymagających szybkiej operacji może skutkować groźnymi powikłaniami, w tym sepsą lub zgonem.

lek. Agnieszka Żędzian

Lekarz, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Doświadczenie zdobywała, pracując w Klinice Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckiego Szpitalu Klinicznego w Białymstoku. W pracy z pacjentem stara się zawsze indywidualnie podejść do jego problemu oraz, korzystając ze swojej wiedzy i doświadczenia, postawić właściwą diagnozę. Aby skutecznie pomagać pacjentom, systematycznie podnosi swoje kwalifikacje, biorąc udział w licznych szkoleniach i konferencjach naukowych.

lek. Agnieszka ŻędzianZobacz artykuły tego autora

Podziel się z innymi

Udostępnij artykuł w social-mediach.

Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcie

Źródła:

1. J. Patterson, S. Kashyap, E. Dominique, Acute Abdomen, „StatPearls” 2022, dostęp online: sierpień 2023, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459328/.

2. H. Mehta, Abdominal Pain, „Clinical Pathways in Emergency Medicine” 2016, dostęp online: sierpień 2023, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7121692/.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.