Torbiele na trzustce – etiologia i rozpoznanie

Torbiele trzustki to zmiany o postaci zbiornika wypełnionego płynem. Najczęściej są bezobjawowe, przez co ich wykrycie jest przypadkowe w rutynowym badaniu USG. Przyczyny torbieli trzustki są różne. W większości przypadków mamy do czynienia ze zmianami, które powstały jako powikłanie po zapaleniu trzustki. U niektórych osób torbiele trzustki są fizjologiczne. Bywają one jednak również zmianami o charakterze nowotworowym, dlatego nie wolno ich bagatelizować.

Torbiele trzustki 

TorbielLink otwiera się w nowej karcie na trzustce to zmiana dość rzadko występująca. Ma postać guza, który wypełnia płyn, najczęściej wydzielina trzustkowa. Szacuje się, że torbiele na trzustce wykrywane są u mniej niż 1% populacji [1]. Najczęściej rozwijają się u osób starszych. Ze względu na etiologię specjaliści wyróżniają kilka rodzajów torbieli. 

Torbiele zastoinowe

Torbiele zastoinowe, nazywane też retencyjnymi, to zmiany, które powstają na skutek niedrożności przewodu trzustkowego. Przyczyną tego stanu może być stan zapalny. 

Torbiele zejściowe 

Torbiele zejściowe, określane też prawdziwymi, to zmiany wrodzone, wynikające z fizjologii trzustki. Nie dają żadnych objawów i są wykrywane przypadkowo, najczęściej podczas rutynowego badania USG jamy brzucha. Torbiele zejściowe nie wymagają leczenia i nie są obarczone ryzykiem potencjalnej złośliwości.

Pseudotorbiele

Pseudotorbiele to zmiany, które powstały na skutek ostrego zapalenia trzustki (30–50% przypadków), przewlekłego zapalenia trzustki, martwicy, a także urazów, do których zaliczane są również zabiegi operacyjne na trzustce. Pseudotorbiele mają różną wielkość i mogą występować zarówno pojedynczo, jak i mnogo. Charakterystyczne dla tego typu zmian jest umiejscowienie okołotrzustkowe. Tkanki torbieli na trzustce mogą obejmować przyległe narządy i również na nich tworzyć torbiele (np. torbiel na wątrobieLink otwiera się w nowej karcie, torbiele żołądka, torbiel jelita). Pseudotorbiele powodują objawy, które utrzymują się ponad 6 tygodni. Ponadto u prawie 50% pacjentów zwiększają ryzyko wystąpienia powikłań, np. niedrożności dwunastnicy lub dróg żółciowych [1]. 

Torbiele nowotworowe

WHO wyróżnia trzy rodzaje torbieli nowotworowych:

• nowotwory surowicze torbielowate;

• nowotwory śluzowe torbielowate;

• wewnątrzprzewodowy brodawkowo-śluzowy nowotwór trzustkiLink otwiera się w nowej karcie.

Torbiele nowotworowe mają różny przebieg, a ich etiologia nie jest do końca jasna. Jako główne przyczyny eksperci wskazują uwarunkowania genetyczne [1].

• Dowiedz się, czym jest torbiel celomatycznaLink otwiera się w nowej karcie.

W niektórych przypadkach wykryte torbiele na trzustce mają zupełnie inne pochodzenie i nie ograniczają się jedynie do trzustki. Guzki mogą być torbielami endometrialnymi i powstać na skutek zaawansowanej endometriozy, która oprócz macicy zajmuje również narządy okoliczne, takie jak trzustka, nerki. 

Jakie są objawy torbieli na trzustce?

Torbiele trzustki najczęściej są bezobjawowe i wykrywane przypadkowo podczas badania USG jamy brzusznej. Niektóre zmiany mogą jednak dawać charakterystyczne objawy w postaci nawracającego, ostrego bólu brzucha, wymiotów, nudności, gorączki.

Warto wiedzieć, że zarówno łagodne torbiele, jak i zmiany obarczone ryzykiem złośliwości mogą być bezobjawowe. Dlatego bardzo ważna jest profilaktyka. Obejmuje ona badanie USG jamy brzucha i badania krwi z uwzględnieniem enzymów trzustkowych i prób wątrobowych. Pakiet tych badań powinien być wykonywany minimum raz w roku. Pamiętaj, że wczesne wykrycie nieprawidłowości zwiększa szanse na powodzenie leczenia. 

Diagnostyka torbieli na trzustce

Torbiele na trzustce widoczne są zarówno w prostym badaniu USG brzucha, jak i w rezonansie magnetycznym i tomografii komputerowej. W przypadku wykrycia zmiany na trzustce konieczne jest wykonanie diagnostyki laboratoryjnej. Obejmuje ona: badanie aktywności lipazy i alfa-amylazy (enzymów trzustkowych), stężenie CRP, próby wątrobowe, pełną morfologię krwi i badanie moczu. Na podstawie wyników tych badań lekarz podejmuje decyzję o konieczności endoskopowej ultrasonografii z nakłuciem torbieli. Ma ona na celu pobranie próbki płynu wypełniającego torbiel. Materiał przekazywany jest do analizy laboratoryjnej. 

Torbiel trzustki – leczenie zabiegowe

Leczenie zabiegowe torbieli trzustki to najczęściej stosowana metoda w terapii tego schorzenia. W zależności od rodzaju i wielkości zmiany lekarz decyduje, czy wystarczający jest drenaż torbieli, czy zachodzi konieczność leczenia operacyjnego i wycięcia zmiany. Odprowadzanie płynu stosowane jest w przypadku torbieli pozapalnych, które uciskają okoliczne tkanki, powodując nieprzyjemne objawy. Do zabiegu drenowania kwalifikowane są również „młode”, kilkutygodniowe torbiele. Natomiast operacja torbieli trzustki stosowana jest w przypadku zmian, których nie można wykonać drenażu, np. z powodu dużego rozmiaru. W niektórych przypadkach stosowane jest leczenie łączące zabieg operacyjny i zabieg drenażu. Ten sposób daje największe szanse na skuteczność leczenia. 

Torbiel trzustki – leczenie farmakologiczne

Leczenie farmakologiczne stosowane jest w przypadku, kiedy przyczyną powstania torbieli jest np. stan zapalny trzustki. Wówczas w pierwszym etapie terapii konieczne jest leczenie choroby podstawowej. Następnie lekarz podejmuje decyzję, czy zmiana na trzustce powinna być poddana drenażowi, czy jednak konieczny jest zabieg operacyjny. 

Czy torbiel trzustki może się wchłonąć? 

Małe torbiele na trzustce mogą wchłonąć się samoistnie. Średni czas wynosi do 6 tygodni. Jest to okres, w którym zmianę monitoruje się za pomocą USG. Jeśli po upływie 6 tygodni torbiel nie ulegnie wchłonięciu, lekarz podejmuje decyzję o dalszym postępowaniu.

lek. Agnieszka Żędzian

Lekarz, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Doświadczenie zdobywała, pracując w Klinice Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckiego Szpitalu Klinicznego w Białymstoku. W pracy z pacjentem stara się zawsze indywidualnie podejść do jego problemu oraz, korzystając ze swojej wiedzy i doświadczenia, postawić właściwą diagnozę. Aby skutecznie pomagać pacjentom, systematycznie podnosi swoje kwalifikacje, biorąc udział w licznych szkoleniach i konferencjach naukowych.

lek. Agnieszka ŻędzianZobacz artykuły tego autora

Podziel się z innymi

Udostępnij artykuł w social-mediach.

Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcie

Źródła:

1. M. Lipiński, M. Degowska, G. Rydzewska, Zmiany torbielowate w trzustce, „Przegląd Gastroenterologiczny”, 2007, 2(6), s. 315–319.

2. M. Siepsiak, K. Adrych, Leczenie zachowawcze, endoskopowe i chirurgiczne chorych na przewlekłe zapalenie trzustki, „Farmacja Współczesna”, 2014, 7, s. 169–174.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.