Czym są hormony tropowe i za co odpowiadają?
Organizm człowieka wytwarza wiele hormonów. Szczególnym rodzajem są hormony tropowe, odpowiedzialne za poziom pozostałych hormonów. Wyróżnia się wśród nich m.in. hormon wzrostu, hormon luteinizujący czy hormon tyreotropowy. Dowiedz się więcej na temat hormonów tropowych i sprawdź, jakie funkcje pełnią one w organizmie.
Czym są hormony tropowe?
Układ hormonalnyLink otwiera się w nowej karcie, zwany również wewnątrzwydzielniczym, jest niezwykle złożony. Wyróżnia się w nim gruczoły dokrewne i wyspecjalizowane komórki zdolne do produkcji i wydzielania hormonów, czyli związków warunkujących funkcjonowanie całego organizmu. Wyodrębniono wiele rodzajów hormonów. Jednym z nich są tzw. hormony stymulujące, dla których stosowane jest też określenie „hormony tropowe”. Substancje te są wydzielane przez komórki przedniego płata przysadki mózgowej, która znajduje się u podstawy mózgu, poniżej podwzgórza.
Hormony tropowe mają za zadanie regulować wydzielanie innych hormonów. Ich poziom w organizmie kontrolowany jest przez podwzgórze. Wydzielanie hormonów tropowych zachodzi na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego; zostają uwolnione do krwi w odpowiedzi na sygnały z podwzgórza. Oznacza to, że hormony tropowe wydzielane przez przysadkę pobudzają narządy do produkcji hormonów, z kolei hormony te hamują wydzielanie przez przysadkę hormonów tropowych (również przez wywieranie hamującego wpływu na podwzgórze).
Jakie są rodzaje hormonów tropowych?
Do grupy hormonówLink otwiera się w nowej karcie tropowych należą:
hormon tyreotropowy (tyreotropina, TSH),
hormon folikulotropowy (folikulotropina, FSH),
hormon wzrostu (somatotropinaLink otwiera się w nowej karcie, GH),
hormon luteinizujący (luteina, LH),
hormon adrenokortykotropowy (kortykotropina, ACTH),
hormon lipotropowy (lipotropina, LPH),
prolaktyna (PRL),
melanotropina (MSH).
Kortykotropina
To hormon tropowy, który wpływa na gospodarkę mineralną, węglowodanową i białkową. Hamuje proliferację, czyli zdolność namnażania się komórek. Wykazano, że działa przeciwalergicznie i przeciwzapalnie. ACTH stosuje się w leczeniuchoroby Addisona, która jest formą niewydolności kory nadnerczy.
Hormon tyreotropowy
Tyreotropina pobudza tarczycę do wytwarzania tyroksyny i trijodotyroniny. W związku z tym wpływa na szereg procesów zachodzących w organizmie. Hormony tarczycyLink otwiera się w nowej karcie uczestniczą bowiem w metabolizmie białek, tłuszczów, węglowodanów. Dodatkowo regulują pracę układu nerwowego i rozrodczego. Hormony tarczycy oddziałują na proces termogenezy. Określa się tak ogół zjawisk, które mają zapewnić utrzymanie stałej temperatury ciała.
Lipotropina
Lipotropina znana jest głównie z nasilenia procesu trawienia tłuszczów, a tym samym kontrolowania masy ciała i uwalniania wolnych kwasów tłuszczowych do krwi. Wpływa również na wzrost masy mięśniowej.
Lutropina
Lutropina u mężczyzn oddziałuje na funkcjonowanie komórekjąder, a tym samym na wytwarzanie testosteronu. Typowe dla kobiet są znaczne zmiany w poziomie hormonu luteotropowego w zależności od etapu cyklu miesiączkowego. Podczas fazy pęcherzykowejhormon ten odpowiedzialny jest za owulację, czyli pęknięcie pęcherzyka jajnikowego. Kiedy komórka jajowa zostaje uwolniona do jajowodu, hormon lutropowy odpowiada za zmiany w budowie ciałka żółtego. Wśród pełnionych przez niego funkcji należy też wspomnieć o podtrzymywaniu wytwarzania estrogenów i progesteronu przez ciałko żółte.
Folikulotropina
Folikulotropina to hormon tropowy, który razem z lutropiną pobudza produkcję estrogenów i dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych u kobiet. Z kolei u mężczyzn kontroluje funkcjonowanie jąder, a dokładnie zwiększa cewki nasienne, nasila proces wytwarzania plemników oraz białka wiążącego androgeny, które jest konieczne do prawidłowej pracy testosteronu.
Somatotropina
Hormon wzrostu stymuluje przyrost masy ciała i proces wzrastania. Zbyt wysoki poziom tego związku prowadzi do gigantyzmu – wówczas gdy nadmiar somatotropiny pojawił się przed zakończeniem wzrostu kośćca – bądź w przypadku osób dorosłych do akromegalii. Niekorzystny dla organizmu jest też niedobór hormonu wzrostu, co powoduje karłowatość. Somatotropina dodatkowo wpływa na gospodarkę węglowodanową, w tym m.in. na glikogenolizę, czyli rozkład glikogenu do glukozy, a tym samym na wydzielanie insuliny. Somatotropina oddziałuje również na tkankę tłuszczową, a dokładnie nasila jej rozkład i podnosi poziom wolnych kwasów tłuszczowych we krwi.
Prolaktyna
Prolaktyna to hormon tropowy kojarzony przede wszystkim z procesem laktacji, czyli wytwarzania pokarmu przez kobiety w ciąży i po urodzeniu dziecka. Prolaktyna hamuje wydzielanie hormonu folikulotropowego i luteiny, a tym samym wstrzymuje owulację imiesiączkowanie. Może to trwać przez kilka miesięcy po porodzie. Prolaktyna wpływa też na pracę gonad, czyli narządów płciowych, oraz układu odpornościowego.
Melanotropina
Melanotropina to hormon tropowy, który koncentruje swoje działanie na melanoforach. Określa się w ten sposób komórki barwnikowe, w których znajduje się melanina, czyli brunatny barwnik. Melanotropina pobudza komórki skóry do produkcji tego barwnika, a dokładnie aktywuje proces tworzenia melaniny w skórze (to tzw. melanogeneza). W związku z tym odpowiada za ciemnienie skóry i pojawienie się linea negra (linii od pępka do spojenia łonowego) u kobiet w ciąży. Melatonina uczestniczy też w procesie syntezy rodopsyny (barwnika w komórkach oczu), przez co wpływa na przystosowanie się wzroku do ciemności. Z uwagi na podobieństwo melanotropiny w budowie chemicznej doACTH hormon ten wykazuje niewielką zdolność do wydzielania kortykosteroidów.
Dbamy o Twoje zdrowie – także poprzez rzetelne informacje. Dlatego artykuły na naszej stronie są tworzone przez zespół specjalistów: lekarzy, fizjoterapeutów, dietetyków oraz doświadczonych redaktorów medycznych.
Nasi eksperci nie tylko dzielą się wiedzą teoretyczną – przekazują też praktyczne wskazówki oparte na swoim doświadczeniu zawodowym. Piszą o tym, co naprawdę ważne dla Twojego zdrowia: od profilaktyki, przez diagnostykę, po metody leczenia.
Stawiamy na przejrzystość, dlatego pod każdym artykułem znajdziesz bibliografię i źródła. W ten sposób wspieramy Cię w podejmowaniu świadomych decyzji dotyczących Twojego zdrowia.
Redakcja NNZobacz artykuły tego autoraPodziel się z innymi
Udostępnij artykuł w social-mediach.
Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcieŹródła:
S. Konturek, Fizjologia człowieka, Edra Urban & Partner, Wrocław 2012.
R. O’Neill, R. Murphy, Endokrynologia, Edra Urban & Partner, Wrocław 2019.
M. Pawlikowski, Zaburzenia hormonalne, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003.
W. Traczyk, Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.
