Leptyna i grelina – hormony regulujące apetyt

Grelina i leptyna to hormony przeciwstawne. Grelina jest tzw. hormonem głodu, wpływającym na apetyt, natomiast leptyna określana jest hormonem sytości. Obie substancje są niezbędne do regulowania metabolizmu i kontrolowania masy ciała. W przypadku niekontrolowanego przybierania na wadze możesz mieć do czynienia z leptynoopornością.

Leptyna i grelina – co różni oba hormony?

Leptyna i grelina to hormonyLink otwiera się w nowej karcie przeciwstawne. Grelina określana jest hormonem głodu, gdyż wpływa na apetyt i kontroluje ilość spożywanego pokarmu. Leptynę natomiast nazywa się hormonem sytości, ponieważ wycisza uczucie głodu i apetytu. 

• Dowiedz się, czym są hormony tropowe i za co odpowiadająLink otwiera się w nowej karcie.

Czym jest leptyna i za co odpowiada?

Leptyna jest hormonem odpowiadającym za uczucie sytości i potrzebę uzupełnienia rezerwy energetycznej organizmu. Wpływa na metabolizm i odgrywa bardzo ważną rolę w kontrolowaniu masy ciała. Do jej funkcji należą również regulowanie metabolizmu glukozy, stabilizowanie ciśnienia tętniczego krwi i właściwe reakcje układu immunologicznego. Leptyna produkowana jest w tkance tłuszczowej, a jej wydzielanie warunkuje rytm dobowy. Największe stężenie hormonu odnotowuje się wczesnym rankiem i wieczorem. Poziom leptyny zależy zarówno od sytości posiłku, jak i od pory, w której został on spożyty. Jej stężenie w osoczu jest indywidualne. 

• Przeczytaj też: Co to jest hormon antydiuretyczny? Działanie i badanie poziomu wazopresynyLink otwiera się w nowej karcie.

Czym jest leptynooporność?

U osób z nadwagą i otyłością dochodzi do zjawiska nazywanego leptynoopornością, które oznacza przewlekłe podwyższone stężenie leptyny. Stan ten wynika z zaburzenia reakcji podwzgórza, które nie reaguje na wzrost poziomu leptyny. W konsekwencji dochodzi do zaniku uczucia zaspokojenia apetytu, nawet po spożyciu sytego posiłku. Osoba dotknięta leptynoopornością pomimo spożywania obfitych posiłków cały czas odczuwa głód. Leptynooporność prowadzi do rozwinięcia się przewlekłego uczucia głodu znacznie przewyższającego zapotrzebowanie kaloryczne. Konsekwencją tego jest nadmierne i niekontrolowane przybieranie na wadze, a w końcu otyłość. 

• Przeczytaj: Motylina – hormon przewodu pokarmowego. Jaką funkcję pełni?Link otwiera się w nowej karcie

Badanie poziomu leptyny

Leptyna to hormon, który zwykle nie jest brany pod uwagę w badaniach profilaktycznych układu hormonalnegoLink otwiera się w nowej karcie. Jej poziom powinien być jednak kontrolowany, szczególnie u pacjentów wymagających znalezienia przyczyny otyłości. Wskazaniem do wykonania badań z oznaczeniem leptyny są również dolegliwości w postaci: nieregularnych miesiączek lub zaniku krwawienia menstruacyjnego, zaburzeń płodności, problemów z ustabilizowaniem cukrzycy typu 2 i insulinooporności.

Poziom leptyny jest zmienny i zależy od wielu czynników, m.in. od pory dnia, posiłku, fazy cyklu miesiączkowego, ilości tkanki tłuszczowej, przyjmowanych leków (np. sterydów płciowych, glikokortykoidów). Do podwyższenia poziomu leptyny dochodzi również w ciąży. Ponadto wynik badania powinien być interpretowany razem z wynikami innych hormonów, np. stężenia hormonów tarczycy, testosteronuLink otwiera się w nowej karcie. Dlatego zarówno czas wykonania badań, jak i ich wynik analizuje lekarz, np. specjalista endokrynologii. 

Czym jest i za co odpowiada grelina? 

Grelina to hormon peptydowy, który podobnie jak leptyna odpowiada za gospodarkę energetyczną organizmu. Cząsteczkę greliny tworzy 28 aminokwasów, a jej receptory zlokalizowane są m.in. w podwzgórzu, przysadce mózgowej, nerkach, trzustce, mięśniu sercowym, wątrobie, naczyniach krwionośnych, jajnikach i tkance tłuszczowej. Natomiast uwalnianie greliny w około 70% następuje w żołądku [1]. Pozostałe ilości znajdują się w innych narządach wewnętrznych. 

Poziom wydzielanej greliny i jej stężenie we krwi jest indywidualne. Wpływ na to ma przede wszystkim styl życia i sposób odżywiania. Do głównych właściwości greliny należy pobudzanie uczucia apetytu. Substancja reguluje ilość przyjmowanego pokarmu, przez co jej poziom jest zmienny. W momencie pojawienia się uczucia głodu stężenie greliny wzrasta, a po posiłku (w odpowiedzi na spożyte węglowodany, białko i tłuszcz) poziom hormonu zaczyna spadać. Ogromne znaczenie w poziomie greliny ma jakość posiłku. Stosowanie diety niskokalorycznej wiąże się np. z wyższym stężeniem greliny. 

Stężenie greliny ulega zmianom pod wpływem bezsenności. Naukowcy dowiedli, że niewystarczająca ilość snu zwiększa apetyt, destabilizuje poziom greliny i sprzyja tyciu. Na poziom greliny wpływa też aktywność fizyczna. Zaobserwowano, że intensywny wysiłek fizyczny, np. bieganie, obniża poziom substancji. Efekt ten nie jest jednak długotrwały, dlatego sama aktywność nie wystarcza do kontrolowania poziomu greliny. Zdecydowanie lepsze efekty daje połączenie aktywności fizycznej z dietą, wspomagającą utratę masy ciała. 

Skutki obniżonego poziomu greliny

Przewlekły obniżony poziom greliny przyczynia się do powstania wielu dolegliwości i zaburzeń. Należą do nich m.in.: wahania nastroju (np. zmęczenie, osłabienie, senność, brak energii, nerwowość), skłonność do rozwoju chorób zapalnych, gromadzenie się tkanki tłuszczowej na brzuchu, problemy z płodnością.

Czy można badać grelinę?

Badanie poziomu greliny nie jest popularne. Jego wykonania podejmują się tylko wybrane placówki, najczęściej w ramach testów klinicznych. Jeśli podejrzewasz u siebie nieprawidłowy poziom hormonów odpowiadających za zaburzenia uczucia głodu, zapytaj swojego lekarza o badania poziomu leptyny.

lek. Agnieszka Żędzian

Lekarz, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Doświadczenie zdobywała, pracując w Klinice Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckiego Szpitalu Klinicznego w Białymstoku. W pracy z pacjentem stara się zawsze indywidualnie podejść do jego problemu oraz, korzystając ze swojej wiedzy i doświadczenia, postawić właściwą diagnozę. Aby skutecznie pomagać pacjentom, systematycznie podnosi swoje kwalifikacje, biorąc udział w licznych szkoleniach i konferencjach naukowych.

lek. Agnieszka ŻędzianZobacz artykuły tego autora

Podziel się z innymi

Udostępnij artykuł w social-mediach.

Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcie

Źródła:

1. B. Polińska, J. Matowicka-Karna, H. Kemona, Rola greliny w organizmie, „Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej” 2011, nr 65, s. 1–7.

2. M. Kozyra i in., Wpływ snu na wydzielanie greliny, leptyny i insuliny w kontekście rozwoju chorób cywilizacyjnych, „Hygeia Public Health” 2020, nr 55(3), s. 99–106. 

3. E. Korek i in., Regulacja hormonalna łaknienia, „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu” 2013, nr 19(2), s. 211–217.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.