Na czym polega diagnostyka profilu tarczycowego?

Zaburzenia pracy tarczycy są coraz częściej diagnozowane, w szczególności u kobiet. Problemy z przybieraniem lub utratą wagi, wypadaniem włosów czy nadmiernym zmęczeniem mogą świadczyć o tym, że ten gruczoł nie działa prawidłowo. Kluczowym sposobem na zdiagnozowanie zaburzeń pracy tarczycy jest wykonanie profilu tarczycowego. Na czym polega to badanie?

Co to jest profil tarczycowy?

Profil tarczycowy to badanie, które wykonuje się w celu diagnozowania chorób tarczycy, a także kontrolowania jej pracy w przypadku leczenia tego gruczołu. Za pracę tarczycy odpowiedzialny jest hormon tyreotropowy TSH, który reguluje jej pracę. Dodatkowo w celu diagnozowania tarczycy oznacza się T3 (trijodotyroninę) i T4 (tyroksynę). Badając profil tarczycowy, poza oznaczeniem stężenia hormonów wykonuje się poziom przeciwciał anty-TPO i anty-TG. Wykonanie wszystkich badań daje całkowity pogląd na pracę gruczołu tarczycy, a także pomaga wykryć inne choroby. 

Skierowanie na badania najczęściej jest wystawiane przez lekarza endokrynologa, który zajmuje się układem dokrewnym. Diagnozuje on choroby związane z nieprawidłową pracą hormonów, które mogą utrudniać zmniejszenie lub zwiększenie masy ciała, zajście w ciążę czy poprawę wyglądu skóry.

Kiedy należy wykonać profil tarczycowy?

Nieprawidłowa praca tarczycy może dawać szereg objawów, które wpływają na organizm. Brak leczenia powoduje nasilenie dolegliwości, w szczególności:

• nagłe przybieranie na wadze i chudnięcie,

• uczucie zmęczenia,

• nerwowość i rozdrażnienie,

• przyspieszoną pracę serca,

• wypadanie włosów,

• pogorszenie wyglądu włosów, skóry i paznokci,

• pogorszenie koncentracji i pamięci,

• zaparcia i biegunkę.

Objawy chorej tarczycy u każdego mogą być inne, dlatego w przypadku zauważenia pierwszych nieprawidłowości warto skonsultować się z lekarzem. Badania tarczycy powinny regularnie wykonywać kobiety, które bezskutecznie próbują zajść w ciążę lub planują macierzyństwo w najbliższym czasie. Jest to również ważne badanie dla osób, które mają trudności z utrzymaniem prawidłowej masy ciała. Podstawowe badania tarczycy warto wykonywać profilaktycznie raz w roku. Profil tarczycowy powinny także oznaczyć kobiety chorujące na zespół policystycznych jajników (PCOS), osoby z podejrzeniem reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS) czy z niedokrwistością złośliwą. 

• Przeczytaj na temat przełomu tarczycowegoLink otwiera się w nowej karcie.

Badania w profilu tarczycowym

TSH

Hormon tyreotropowy powstaje w przysadce mózgowej i pobudza działanie hormonów T3 i T4. Wynik poniżej lub powyżej normy laboratoryjnej daje szereg informacji na temat pracy tego gruczołu, jednak należy pamiętać, że aby mieć pełen obraz, należy wykonać także oznaczenie innych hormonów. Zbyt wysoki poziom TSH może świadczyć o niedoczynności tarczycyLink otwiera się w nowej karcie, chorobie Hashimoto, niedoczynności kory nadnerczy czy guzie przysadki mózgowej. Natomiast zbyt niskie TSH występuje w chorobie Gravesa-Basedova, w nadczynności tarczycyLink otwiera się w nowej karcie czy przy wolach guzkowatych. 

FT3

Trijodotyronina (T3) jest produkowana w komórkach tarczycy. Ma wiele ważnych funkcji w organizmie, takich jak: regulowanie funkcjonowania układu rozrodczego, pokarmowego czy metabolizm tłuszczów, białek i węglowodanów. Wysokie stężenie FT3 może świadczyć o nadczynności tarczycy, niskie natomiast o jej niedoczynności. 

FT4

Tyroksyna (T4) jest wytwarzana przez tarczycę. Odpowiada za tempo przemian metabolicznych w organizmie, w szczególności za cykl menstruacyjny u kobiet, przemianę materii, parametry ciśnienia tętniczego krwi, pracę gruczołów rozrodczych, a także rozwój psychiczny i fizyczny. Wysokie stężenie wolnego poziomu tyroksyny (FT4) może być związane z nadczynnością tarczycy.

Anty-TPO

Anty-TPO jest antygenem w komórkach tarczycy, kluczowym w wykrywaniu chorób o podłożu autoimmunologicznym, m.in. choroby Gravesa-Basedova czy choroby HashimotoLink otwiera się w nowej karcie. Zwiększony poziom przeciwciał może świadczyć o zapaleniu tarczycy, dlatego warto wykonać ich oznaczenie podczas kontroli leczenia tych chorób. 

Anty-TG

Przeciwciała anty-TGLink otwiera się w nowej karcie pozwalają określić, ile przeciwciał skierowanych przeciwko tyreoglobulinie znajduje się we krwi. Podwyższone stężenie występuje w chorobie Hashimoto, w chorobie Gravesa-Basedova oraz w raku tarczycy.

Pamiętaj: nie powinno się samodzielnie interpretować tych badań, ponieważ w diagnostyce chorób tarczycy ważny jest całościowy pogląd na wyniki, a nie interpretacja każdego z osobna. 

Jak przygotować się do badania?

Badania profilu tarczycowego wykonywane są z krwi łokciowej. Hormony tarczycyLink otwiera się w nowej karcie są wrażliwe na zmiany dobowe, dlatego zaleca się, aby krew została pobrana w godzinach porannych na czczo. Oznacza to, że ostatni posiłek powinien być zjedzony przynajmniej 10–12 godzin wcześniej. Dzień przed badaniem należy również zrezygnować z picia alkoholu i nadmiernego wysiłku fizycznego. Jeśli to możliwe, warto wystrzegać się stresu, ponieważ wszystkie te czynniki mogą wpłynąć na wynik badania. 

• Dowiedz się, dlaczego warto wykonywać badanie USG tarczycyLink otwiera się w nowej karcie.

W przypadku wykonywania badania w celu monitorowania leczenia chorób tarczycy należy rano zażyć odpowiednie leki, a następnie iść oddać krew. Profil tarczycowy najczęściej jest zalecany kobietom, ponieważ to one zwykle chorują na schorzenia związane z nieprawidłową pracą tarczycy. Mimo to należy pamiętać też o profilaktyce mężczyzn i dzieci.

• Dowiedz się na temat roli tarczycy u mężczyznLink otwiera się w nowej karcie.

Źródła:

1. T. Bednarczuk, Podstawy endokrynologii, Wydawnictwo ITEM Publishing, Warszawa 2017. 

2. Zygmunt, A. Lewiński, Diagnostyka czynnościowa zaburzeń hormonalnych z elementami diagnostyki różnicowej, Wydawnictwo Czelej, Lublin 2011.

3. W. Noszczyk, Chirurgia: repetytorium, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.

4. A. Barić i in., Thyroglobulin Antibodies are Associated with Symptom Burden in Patients with Hashimoto’s Thyroiditis: A Cross-Sectional Study, „Immunological Investigations”, nr 48 (2) 2019, s. 198–209.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.