Co to jest liszaj? Poznaj jego rodzaje, objawy i leczenie

Liszaj jest chorobą przewlekłą, która może pojawić się na skórze, błonach śluzowych czy paznokciach. Charakteryzuje się wysypką grudkową, świądem i niekiedy bólem. Przyczyny występowania tej choroby nie są znane, jednak istnieją czynniki, które mogą sprzyjać pojawieniu się liszaja. Najczęściej dolegliwości ustępują samoistnie, jednak, aby je złagodzić, można stosować leczenie miejscowe w postaci maści, kremów czy aerozoli. Warto pamiętać, że leczenie nie jest łatwe, a bardzo ważną rolę odgrywa prawidłowa higiena.

Co to jest liszaj?

Istnieje wiele rodzajów liszaja, jednak najpopularniejszy jest liszaj płaskiLink otwiera się w nowej karcie. To choroba, która charakteryzuje się zmianami grudkowymi w obrębie błon śluzowych oraz na skórze. Rzadziej pojawia się na paznokciach. W zależności od rodzaju liszaja zmiany różnią się między sobą wyglądem oraz miejscem występowania. Charakterystyczne dla tej choroby są grudki. Skóra objęta liszajem może być zgrubiała. Kolor zmian jest mlecznobiały, czerwony czy siny. 

Przyczyny występowania liszaja nie zostały do końca poznane, jednak istnieje kilka czynników, które sprzyjają jego pojawieniu się. Należą do nich:

1. stres,

2. uwarunkowania genetyczne,

3. zmiany hormonalne,

4. zaburzenia autoimmunologiczne (choroby tarczycy, cukrzyca, łysienie plackowate),

5. choroby o podłożu wirusowym.

Liszaj płaski najczęściej pojawia się u osób między 30. a 60. rokiem życia.

Jakie są rodzaje liszaja?

Liszaje mogą występować w różnych formach i w różnych miejscach na skórze. Najpopularniejszy jest liszaj płaski o charakterystycznych, grudkowych zmianach. Atakuje skórę lub błony śluzowe, jednak może się pojawić w obu tych miejscach jednocześnie. Najczęściej występuje na nadgarstkach, kostkach, łokciach i na udach. W miejscu pojawienia się zmian na skórze występuje swędzenie, natomiast w przypadku liszaja w jamie ustnej pojawia się pieczenie i bolesność, a grudki przyjmują biały kolor. Jest to zmiana, która ustępuje samoistnie w ciągu do ok. dwóch lat, jednak najczęściej znika po kilku miesiącach. Warto pamiętać, że liszaj nie jest chorobą zakaźną i nie przenosi się z osoby na osobę. 

Liszaje mogą występować w wielu odmianach. Jedną z nich jest liszaj obrączkowatyLink otwiera się w nowej karcie, który mylnie bywa określany jako liszaj obrączkowy. Może być zlokalizowany na kończynach dolnych i górnych, na torsie, w jamie ustnej, a także w miejscach intymnych. Na skórze głowy najczęściej pojawia się liszaj mieszkowy, który występuje w miejscach owłosionych.

Powszechnym rodzajem jest liszaj rumieniowaty, który dotyka głowy, a także twarzy czy dłoni. Charakteryzuje się rumieniem w kształcie motyla, obejmującym policzki i skrzydełka nosa. Liszaj na twarzyLink otwiera się w nowej karcie jest widoczny, ponieważ bardzo odgranicza się od skóry nieobjętej zmianą. 

Kolejnym rodzajem jest liszaj twardzinowyLink otwiera się w nowej karcie, który może występować także w okolicach intymnych i w sąsiedztwie odbytu. Czasem jest zlokalizowany na piersiach. Częściej pojawia się u kobiet niż u mężczyzn. Charakteryzuje się płaskimi plamami, które występują pojedynczo lub są rozsiane na skórze. Towarzyszy im świąd. Na ogół występuje objaw Koebnera, który charakteryzuje się pojawieniem się grudek w miejscu zadrapania zmiany. Skóra jest tam delikatniejsza, występuje atrofia, a także mogą towarzyszyć jej nadżerki czy rumień. 

Jak można rozpoznać liszaj?

Liszaj na skórze może przypominać inne choroby, dlatego w celu jego rozpoznania konieczna jest wizyta u dermatologa. Do specjalisty należy się wybrać, jeśli na skórze, włosach, paznokciach czy błonach śluzowych pojawią się grudkowate zmiany. Mogą być one bolesne i swędzące, ale nie jest to koniecznością. Na podstawie wywiadu, oględzin zmian i badań dermatolog będzie mógł określić rodzaj zmiany i dobrać skuteczne leczenie. Często konieczne jest pobranie fragmentów zmiany, np. w postaci zeskrobiny.

Domowe sposoby na leczenie liszaja

Liszaje w wielu przypadkach nie wymagają leczenia, ponieważ samoistnie zanikają po kilku miesiącach. Natomiast leczenie domowymi sposobami może przynieść zadowalające efekty, ale jeśli jest praktykowane regularnie. Skóra objęta zmianami chorobowymi powinna być codziennie myta i pielęgnowana odpowiednimi środkami. Podczas leczenia ważne jest miejscowe działanie, które złagodzi objawy. W przypadku swędzenia należy stosować produkty łagodzące, takie jak pantenol. Sprawdzą się również kosmetyki nawilżające czy zawierające aloes. 

Liszaj, który występuje w jamie ustnej, wymaga innego leczenia. W takim przypadku sprawdzają się płukanki z malwy czy siemienia lnianego, który ma właściwości wyścielające śluzówkę, dzięki czemu jest ona chroniona przed podrażnieniami. Powinny być one stosowane regularnie, aby zmniejszyć dolegliwości, takie jak pieczenie. Dobrze sprawdza się także olej z czarnuszki, którym należy płukać jamę ustną.

Liszaj – leczenie farmakologiczne

Leczenie farmakologiczne przepisuje jedynie lekarz na podstawie wywiadu i wyników przeprowadzonych badań. Podczas leczenia liszaja zazwyczaj stosuje się działania zachowawcze, najczęściej miejscowo. W przypadku braku poprawy można wdrożyć leczenie ogólne. 

Podczas leczenia stosuje się maści, kremy i aerozole zawierające glikokortykosteroidy. Ich zadaniem jest zmniejszenie stanu zapalnego i towarzyszącego mu świądu skóry. Mogą być również zalecane produkty do smarowania o działaniu odkażającym. W przypadku braku poprawy lekarz przepisuje środki doustne, jednak terapia powinna być uzupełniona prawidłową higieną miejsc zmienionych chorobowo. Liszaj na ciele lub na ustach powoduje dyskomfort, dlatego warto zmniejszyć jego widoczność, stosując odpowiednie środki miejscowe.

Liszaj twardzinowy sromuLink otwiera się w nowej karcie leczy się miejscowo maściami łagodzącymi stan zapalny. Zaleca się stosowanie glikokortykosteroidów o silnym działaniu. Mają one działać przeciwświądowo, przeciwbólowo i zmniejszać nadżerki.

Do leczenia liszaja jamy ustnej, który powoduje owrzodzeniaLink otwiera się w nowej karcie, stosowane są również glikokortykosteroidy, których zadaniem jest zmniejszenie bólu i pieczenia, towarzyszącego tej chorobie. 

Liszaj u dziecka

Liszaj jest chorobą, która może pojawić się u dzieci. Liszaj u niemowlaka najczęściej występuje na twarzy, brzuchu, pośladkach lub w zgięciach kolan i łokci. Warto wiedzieć, że rozróżnia się dwa rodzaje liszaja, które są dwoma różnymi chorobami i nie należy ich ze sobą mylić. Liszaj zakaźny jest chorobą wywoływaną przez bakterie, a do jego leczenia wykorzystuje się antybiotyki.

Liszaj płaski ma nieznaną etiologię, jednak pojawia się w okresach zmniejszonej odporności. Występuje nagle wraz z charakterystyczną, swędzącą wysypką. Mogą jej towarzyszyć pęcherze. Początkowo pojawia się na skórze grudka, która z czasem przekształca się w nadżerkę. Po pewnym czasie staje się ona coraz bardziej sucha, aż zmienia się w strupek. Po kilku dniach całość zanika samoistnie. W przypadku zmiany z pęcherzami na skórze występują wypryski wypełnione żółtą ropą. Mogą one pękać, co zwiększa prawdopodobieństwo nadkażenia zmiany. Podczas leczenia konieczne jest zachowanie wysokiej higieny. 

Leczenie liszaja u dzieci

Leczenie liszaja u dzieci może odbywać się na kilka sposobów. W przypadku liszaja zakaźnego leczenie powinno się prowadzić w szpitalu w izolatce. Poza podawaniem odpowiednich antybiotyków należy pielęgnować miejsca pokryte zmianami. Liszaj płaski nadaje się do leczenia domowymi sposobami. Dzieci powinny dbać o skórę, stosować produkty nawilżające, a do mycia delikatne mydła. Ubranie musi być luźne, aby nie podrażniało zmian, najlepiej z oddychających materiałów, jak len czy bawełna. Skóry nie należy wystawiać na działanie promieni słonecznych. W przypadku wystąpienia świądu zaleca się stosowanie maści łagodzących, żeli z aloesem lub okładów ziołowych. Liszaj u dziecka jest łagodną zmianą, jednak warto go skonsultować z lekarzem. Może być niepokojący, ale zazwyczaj samoistnie znika.

Liszaj – dieta

Liszaj umiejscowiony w jamie ustnej wymaga stosowania odpowiedniej diety, która nie będzie dodatkowo podrażniała zmiany. Należy wykluczyć produkty, takie jak:

1. pikantne przyprawy,

2. owoce cytrusowe,

3. pomidory i przetwory pomidorowe,

4. soki owocowe,

5. chipsy i inne słone przekąski,

6. kawa,

7. alkohol.

Dieta powinna być lekkostrawna, potrawy nie mogą być gorące ani pikantne. Podczas nasilonych objawów warto sięgnąć po chłodniejsze lub zimne dania. Nie będą one podrażniać błon śluzowych. Należy także pamiętać o piciu odpowiedniej ilości wody.

Źródła:

1. D. Mikiel, Liszaj z perspektywy dermatologa, „Magazyn Pielęgniarki i Położnej” 2016, nr 10, s. 14–15.

2. J. Narbutt, Najczęstsze dermatozy w praktyce lekarza rodzinnego, Wydawnictwo Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2019.

3. S. Majewski, I. Rudnicka, T. Rudnicki, Dermatozy i zakażenia okolic zewnętrznych narządów płciowych, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.

4. Z. Adamski, Dermatologia dla kosmetologów, Wydawnictwo Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2013.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.