Odczyn Biernackiego – interpretacja wyników i znaczenie badania OB

Odczyn Biernackiego to marker stanu zapalnego w organizmie. Wskaźnik informuje, jaka jest prędkość opadania erytrocytów, czyli krwinek czerwonych, w ciągu 1 godziny. Wpływ na poziom OB ma wiele czynników. Podwyższony odczyn Biernackiego nie zawsze wynika ze stanu chorobowego.

Czym jest parametr OB i na co wskazuje?

Odczyn Biernackiego (OB) to parametr, który wskazuje szybkość sedymentacji erytrocytów, czyli czas opadania czerwonych krwinek w ciągu godziny. Elementy morfotyczne krwi (erytrocytyLink otwiera się w nowej karcie) opadają na dno nieruchomego roztworu (krwi) na skutek siły grawitacyjnej. Odczyn Biernackiego jest czuły na toczące się w organizmie stany zapalne, w których przebiegu dochodzi do zmian w objętości i liczebności krwinek, co skutkuje zwiększeniem szybkości opadania. Warto jednak wiedzieć, że poziom parametru OB nie jest stały, a wpływ na zmianę prędkości opadania erytrocytów nie zawsze ma stan chorobowy. Objętość, liczebność i ruchliwość krwinek czerwonych jest zmienna szczególnie u kobiet. Wynika to m.in. z naturalnych dla kobiecego organizmu zmian hormonalnych.

Wskazania do badania OB

Badanie OB ze względu na prostotę wykonania i w miarę wiarygodny wynik wchodzi w skład podstawowej diagnostyki. Zlecane jest przez lekarzy, szczególnie przy podejrzeniu stanów zapalnych. Szczególnym wskazaniem do OB są długotrwałe lub nawracające choroby infekcyjne. Wykonywane jest ono również w diagnostyce i monitorowaniu chorób zakaźnych, przewlekłych i autoimmunologicznych.

Jak się przygotować do badania OB?

Aby przystąpić do badania OB, musisz być na czczo. Ostatni posiłek zjedz nie później niż o godzinie 18 poprzedniego dnia. Dobę przed badaniem unikaj nadmiernego wysiłku fizycznego, treningu, picia alkoholu i palenia papierosów. 

Jaka jest norma OB?

Za normę parametru OB uznaje się wynik 1–10 mm/h dla kobiet oraz wynik 3–15 mm/h dla mężczyzn do 65 roku życia. Warto jednak wiedzieć, że wartości referencyjne mogą się różnić w zależności od laboratorium, w którym zostało wykonane badanie. Ponadto normy parametru OB są ustalane w zależności od wieku, płci i ogólnego stanu zdrowia pacjenta. 

Co oznacza podwyższone OB?

O podwyższonym parametrze OB mówimy wtedy, gdy została przekroczona dopuszczalna norma. Zawyżony wynik może mieć wiele przyczyn, a jego interpretacja zależy od tego, jak wysoki jest wskaźnik OB. 

Do niewielkiego podwyższenia OB dochodzi na skutek infekcji lub reakcji zapalnej, np. w przebiegu infekcji dróg oddechowych lub infekcji dróg moczowych. Dwucyfrowy wynik może wskazywać na: 

• ostre zapalenie trzustki;

• uogólniony stan zapalny; 

• uszkodzenie wielonarządowe; 

• zespół nerczycowy; 

• marskość wątroby; 

• zapalenie płuc;

• kolagenozy; 

• martwicę tkanek; 

• urazy i złamania; 

• gorączkę reumatyczną; 

• zapalenie wsierdzia; 

• białaczki i szpiczaki;

• kiłę.

Podwyższenie OB odnotowywane jest również w przypadku rozległego oparzenia ciała. Niewielkie przekroczenie normy OB wykrywa się również w okresie osłabienia organizmu po grypie lub po przebyciu innej uogólnionej infekcji. Stan ten jest naturalny i nie powinien wzbudzać niepokoju.

Trzycyfrowy wynik OB, np. na poziomie 110/111 mm/h, obserwowany jest u pacjentów w zaawansowanym stadium chorób zapalnych stawów, np. reumatoidalnego zapalenia stawów, w przebiegu ciężkiej anemii, chorób nowotworowych czy marskości wątroby z głęboką hipoalbuminemią [1].

Z jakim lekarzem skonsultować wyniki morfologii?

Sam parametr OB jest niewystarczający do określenia miejsca stanu chorobowego ani jego przyczyny. Analiza stanu chorego i diagnostyka powinny uwzględniać wyniki pełnej morfologiiLink otwiera się w nowej karcie i biochemii krwi. Wiedz, że pomimo przyjętych norm dla poszczególnych parametrów krwi ich interpretacja jest indywidualna dla każdego pacjenta i uwzględnia szereg czynników wpływających na wyniki badań, np.: wiek, płeć, styl życia, dietę, ogólny stan zdrowia, choroby przewlekłe.

Podstawowe badania krwiLink otwiera się w nowej karcie to część profilaktycznego przeglądu stanu zdrowia. Wykonywane corocznie, umożliwiają nie tylko ocenę Twojego zdrowia, ale przede wszystkim pozwalają na wczesnym etapie zdiagnozować niepokojące objawy i zapobiec rozwojowi wielu poważnych schorzeń. Badania powinna zawsze uzupełniać konsultacja z lekarzem, który omówi otrzymane wyniki.

Co wpływa na poziom OB?

Wpływ na poziom OB ma wiele czynników, są to m.in.:

• anemia występująca w przebiegu chorób przewlekłych;

• niedokrwistość aplastyczna i hemolityczna;

• miesiączka;

• ciąża od 2. tygodnia; 

• połóg (okres do 6. tygodnia po porodzie);

• niedoczynność i nadczynność tarczycyLink otwiera się w nowej karcie.

Ponadto duże znaczenie w procesie pomiaru szybkości opadania erytrocytów ma ich kształt i wielkość, co jest indywidualne dla każdej osoby. Na szybkość opadania krwinek wpływają też inne składniki krwi, w tym fibrynogen – białko biorące udział w procesie tworzenia skrzepu i przekładające się na krzepliwość krwi. Cecha ta również jest indywidualna.

Źródła:

1. Z. Dąbrowski, A. Skotnicki, Historia odkrycia znaczenia szybkości opadania erytrocytów OB w patologii człowieka (w 150 rocznicę urodzin polskiego lekarza i naukowca Edmunda Biernackiego), „Przegląd Lekarski”, 2016, 73(5), s. 343–348.

2. J. Kowalczyk, Professor Edmund Biernacki (1866-1911) and the discovery of the erythrocyte sedimentation rate, „South African Medical Journal”, 2006, 96(1), s. 40–41.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.