Odmrożenia – jakie są rodzaje? Jak je leczyć?
Odmrożenie jest uszkodzeniem tkanek powstałym w wyniku działania temperatury poniżej 0°C. Najbardziej narażone na ich powstanie są dystalne części ciała, m.in. palce rąk, stóp i nos, ale odmrożenie może wystąpić w każdej okolicy. Jakie czynniki sprzyjają powstawaniu odmrożeń? Jakie są ich rodzaje? Co robić w przypadku ich pojawienia się? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań znajdziesz w poniższym artykule.
Co to jest odmrożenie?
Odmrożenie jest uszkodzeniem tkanek, które powstaje w wyniku działania temperatury poniżej 0°C. Może powstać w każdej okolicy ciała, ale najczęściej dotyczy dystalnych części ciała. Mówi się wówczas o odmrożeniu nosa, uszu, rąk czy stóp. Podobnie jak oparzenie, odmrożenie może prowadzić do wystąpienia martwicy tkanek, odwodnienia i nadkażenia bakteryjnego, dlatego nigdy go nie lekceważ. Nieleczone odmrożenie może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia, a nawet prowadzić do śmierci. W razie jego wystąpienia niezwłocznie zgłoś się do lekarza lub – w przypadku występowania innych niepokojących objawów – zadzwoń po pogotowie ratunkowe pod numerem 112 lub 999.
Niektóre osoby są bardziej narażone na odmrożenia od innych. Do czynników sprzyjających odmrożeniom zalicza się:
porę roku – najwięcej przypadków odmrożeń odnotowuje się zimą;
silny wiatr towarzyszący ujemnym temperaturom;
brak lub nieadekwatna ochrona przed zimnem – na odmrożenia bardziej narażone są osoby bezdomne;
długi czas ekspozycji na niską temperaturę;
niedożywienie;
bardzo młody lub podeszły wiek;
unieruchomienie;
bycie pod wpływem alkoholu lub innych substancji uzależniających;
niektóre choroby przewlekłe – cukrzycę, choroby naczyń obwodowych, niedoczynność tarczycy.
Stopnie odmrożeń
Jeżeli po narażeniu na działanie niskiej temperatury Twoja skóra ma nieprawidłową barwę, pojawiają się na niej pęcherze lub odczuwasz silny ból – prawdopodobnie zmagasz się z odmrożeniem. Wyróżnia się 4 stopnie odmrożeń:
Odmrożenie I stopnia objawia się zblednięciem skóry i przejściową miejscową utratą czucia. W wyniku ogrzania skóry zauważysz jej silne zaczerwienienie, któremu będzie towarzyszył ból. W przypadku odmrożenia I stopnia na skórze nie powstaną pęcherze, nie musisz też obawiać się amputacji.
Odmrożenie II stopnia wiąże się z niskim, wynoszącym 1% ryzykiem amputacji. Na skórze pojawiają się pęcherze wypełnione przezroczystym płynem.
Odmrożenie III stopnia oznacza wystąpienie powierzchownej martwicy. Na skórze możesz wówczas zaobserwować powstawanie pęcherzy wypełnionych krwią. W zależności od szybkości podjętego leczenia ryzyko amputacji wynosi od 23 do 83%.
Odmrożenie IV stopnia jest najcięższą postacią odmrożenia, wiążącą się z 99% ryzykiem amputacji. Martwica sięga wówczas głęboko położonych tkanek, a krwotoczne pęcherze możesz zauważyć na dużej powierzchni ciała.
W zależności od stopnia odmrożenia czas powrotu do zdrowia może być różny – od około 5 dni do nawet ponad miesiąca.
Dowiedz się: Czym jest hipotermiaLink otwiera się w nowej karcie?
Odmrożenia – pierwsza pomoc. Jak leczyć odmrożenia?
Jak wiadomo, lepiej zapobiegać, niż leczyć, dlatego w miarę możliwości unikaj długotrwałej ekspozycji na zimno. Jeżeli przebywasz w niskiej temperaturze, zadbaj o odpowiedni ubiór i pamiętaj, aby pozostawać w ruchu.
Chcesz wiedzieć, na czym polega pierwsza pomoc przy odmrożeniach? W pierwszej kolejności przerwij ekspozycję na zimno – udaj się do ciepłego pomieszczenia, zdejmij mokre ubranie i załóż suchą odzież. Nie pocieraj miejsca odmrożenia w celu jego ogrzania! Możesz owinąć je jałową gazą lub innym suchym, czystym materiałem. Następnie zgłoś się do szpitala, gdzie lekarz oceni stopień odmrożenia i podejmie odpowiednie leczenie. Może ono obejmować:
ciepłe kąpiele w temperaturze 40–42°C,
dożylne podawanie ogrzanych płynów,
podawanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych,
podawanie leków przeciwkrzepliwych,
zaopatrzenie chirurgiczne odmrożenia i założenie opatrunkówLink otwiera się w nowej karcie,
amputację.
Amputacja może być konieczna w trybie pilnym, jeżeli odmrożenie jest rozległe, doszło do silnego obrzęku i zaniku tętna w kończynie i towarzyszy mu bardzo silny ból. Amputacja może być też nieunikniona, jeśli odmrożenia nie reagują na leczenie zachowawcze.
Odmrożenia – jakie mogą być ich powikłania?
Dlaczego nie bagatelizować odmrożeń? Grożą one nie tylko amputacją, lecz także wystąpieniem innych powikłań, takich jak:
zaburzenia czucia,
zanik mięśni w okolicy odmrożenia,
przewlekły ból,
drżenie kończyny,
zaburzenia wydzielania potu w okolicy odmrożenia (zarówno brak, jak i nadmierne pocenie się),
sztywność stawów,
utrata paznokci.
Pamiętaj, że do odmrożenia może dojść nie tylko na zewnątrz. Może ono wystąpić w jakimkolwiek miejscu, w którym temperatura jest niższa niż 0°C. Choć stosunkowo rzadko, odmrożenie może być także konsekwencją krioterapii.
Odmrożenie skóry po krioterapii
Do niedawna krioterapia miała zastosowanie jedynie w dermatologii, głównie do miejscowego wymrażania brodawek. W ostatnich latach coraz większą popularnością cieszy się krioterapia całego ciała. Służy ona głównie jako zabieg mający na celu zmniejszenie napięcia mięśni i bólu kręgosłupa. Jeśli decydujesz się na krioterapię, musisz jednak liczyć się z możliwością powikłań. Mimo że nie zdarzają się one często, to istnieje ryzyko wystąpienia u Ciebie odmrożeń i uszkodzenia narządu wzroku po przebywaniu w kriokomorze.
Lekarz, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Doświadczenie zdobywała, pracując w Klinice Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckiego Szpitalu Klinicznego w Białymstoku. W pracy z pacjentem stara się zawsze indywidualnie podejść do jego problemu oraz, korzystając ze swojej wiedzy i doświadczenia, postawić właściwą diagnozę. Aby skutecznie pomagać pacjentom, systematycznie podnosi swoje kwalifikacje, biorąc udział w licznych szkoleniach i konferencjach naukowych.
lek. Agnieszka ŻędzianZobacz artykuły tego autoraPodziel się z innymi
Udostępnij artykuł w social-mediach.
Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcieŹródła:
H. Basit, T. Wallen, C. Dudley, Frostbite, „StatPearls”, 2022, dostęp online: czerwiec 2023, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK536914/.
T. Zaramo, J. Green, J. Janis, Practical Review of the Current Management of Frostbite Injuries, „Plastic and Reconstructive Surgery – Global Open”, 2022, dostęp online: czerwiec 2023, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9592504/.
M. O’Connor, J. Wang, A. Gaspari, Cold burn injury after treatment at whole-body cryotherapy facility, „JAAD Case Reports”, 2019, dostęp online: czerwiec 2023, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6280691/.
Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.
