Hipotermia – jak wygląda pierwsza pomoc i leczenie skutków wychłodzenia?

Hipotermia – zwana też wychłodzeniem organizmu – to stan, w którym temperatura ciała spada poniżej normy. Jest to poważne zagrożenie dla zdrowia, a w skrajnych przypadkach również dla życia. Hipotermia najczęściej dotyka górskich turystów, którzy są ubrani nieadekwatnie do pogody i nie przestrzegają zasad bezpieczeństwa. Dowiedz się, jak rozpoznać hipotermię, jak udzielić pierwszej pomocy i jak leczyć skutki wychłodzenia.

Czym jest hipotermia?

Hipotermia to coś znacznie więcej niż uczucie zimnaLink otwiera się w nowej karcie czy uczulenie na zimno – to stan, w którym temperatura ciała spada poniżej normy. Norma dla człowieka wynosi około 36–37°C, a optymalna wartość to 36,6°C. Do hipotermii, czyli wychłodzenia organizmu, dochodzi w sytuacjach, gdy człowiek przez długi czas przebywa w niskiej temperaturze, jest narażony na działanie wiatru i nie ma odpowiedniej ochrony przed zimnem. Może to dotyczyć np. górskich turystów, którzy wybrali się na ośnieżony szczyt w zbyt lekkich strojach albo osób, które zbyt długo przebywały w zimnej wodzie, oczekując na pomoc po katastrofie promu. 

• Dowiedz się, kiedy temperatura ciała jest prawidłowaLink otwiera się w nowej karcie.

Poziom wychłodzenia organizmu może być różny, dlatego wyróżnia się 3 stopnie hipotermii:

1. lekka – temperatura ciała 32–35°C;

2. średnia – 28–32°C;

3. ciężka – poniżej 28°C.

Sprawdź również, co oznaczają zimne stopy i do jakiego lekarza zgłosić się z tym problememLink otwiera się w nowej karcie.

Jakie są objawy hipotermii?

Objawy hipotermii różnią się w zależności od stopnia wychłodzenia organizmu. Na początkowym etapie hipotermii mogą wystąpić drżenie mięśni, uczucie zimna, osłabienie, zmęczenie, płytki oddech i szybkie bicie serca. Jeśli temperatura ciała spadnie poniżej 32°C, dają o sobie znać takie objawy jak: sztywność mięśni, splątanie, zaburzenia koordynacji, niezgrabność i utrata pamięci. W przebiegu ciężkiej hipotermii człowiek jest przeważnie nieprzytomny, ma płytki oddech i rozszerzone źrenice, jego serce bije bardzo słabo, a tętno jest ledwo wyczuwalne.

Czy tylko niska temperatura? Inne przyczyny hipotermii

Hipotermia może być efektem innych czynników niż niekorzystne warunki atmosferyczne. Gdy doświadczasz urazu, Twój organizm jest bardziej narażony na wychłodzenie. Ryzyko zwiększa się również w przypadku chorób takich jak niedoczynność tarczycy, nadciśnienie tętnicze, problemy kardiologiczne, choroba Parkinsona, schizofrenia czy depresja. Temperatura ciała może spadać poniżej normy również u osób niedożywionych. 

Nie bez znaczenia są używki. Spożycie alkoholu może zwiększać ryzyko hipotermii, ponieważ etanol rozszerza naczynia krwionośne i powoduje, że organizm traci ciepło szybciej. Ponadto, alkohol może wpływać na zdolność organizmu do reagowania na niskie temperatury.

• Dowiedz się, jak się rozwija i do czego prowadzi gorączka mózgowaLink otwiera się w nowej karcie.

Pierwsza pomoc w przypadku hipotermii

Jeśli widzisz osobę, która wykazuje objawy hipotermii, nie czekaj, ale natychmiast udziel pierwszej pomocy. Sposób udzielania pomocy zależy od stopnia wychłodzenia organizmu.

W przypadku lekkiej hipotermii, gdy osoba poszkodowana jest przytomna i w dobrym kontakcie, przeprowadź ją w ciepłe miejsce i podejmij wszystkie czynności, aby ją ogrzać – pomóż zmienić ubranie na suche, podaj ciepłą herbatę;

Hipotermia średnia (umiarkowana) wymaga już wezwania karetki pogotowia. Przed przyjazdem służb medycznych, ułóż osobę wychłodzoną w pozycji leżącej i zminimalizuj jej ruchy. Szczelnie okryj ją kocem i, jeśli masz taką możliwość, zastosuj ogrzewanie zewnętrzne – są to środki tak skuteczne jak okłady chłodzące w przypadku oparzenia. Monitoruj czynności życiowe poszkodowanego aż do przyjazdu pogotowia. 

W sytuacji znacznego wychłodzenia (hipotermia ciężka), gdy poszkodowany jest nieprzytomny, trzeba ocenić funkcje oddechowe i w razie potrzeby rozpocząć czynności resuscytacyjne: 30 uciśnięć klatki piersiowej, 2 wdechy ratownicze, a następnie 30 uciśnięć i 2 wdechy naprzemiennie. Jeśli jest to konieczne i możliwe, użyj defibrylatora (AED) i zadbaj o jak najszybszy transport do szpitala. 

Leczenie skutków hipotermii

Hipotermia wymaga nie tylko pierwszej pomocy, ale odpowiedniej opieki medycznej i leczenia, które obejmuje w pierwszej kolejności: podawanie ciepłych płynów dożylnie; ogrzewanie ciała przy użyciu koców termicznych lub ciepłych poduszek; ciepłą kąpiel; monitorowanie temperatury ciała i innych wskaźników witalnych.

W niektórych przypadkach hipotermia może spowodować powikłania takie jak zespół odmrożeniowy lub zaburzenia rytmu serca. 

• Przeczytaj też: Odmrożenia – jakie są rodzaje? Jak je leczyć?Link otwiera się w nowej karcie

Hipotermia u dzieci

Dzieci są bardziej narażone na hipotermię niż dorośli ze względu na większą powierzchnię skóry w stosunku do masy ciała. Najmłodsi gorzej radzą sobie z regulacją temperatury ciała. Dlatego ważne jest, aby odpowiednio chronić dzieci przed zimnem i monitorować ciepłotę ich ciała. Jeśli podejrzewasz, że Twoje dziecko ma hipotermię, niezwłocznie udziel mu pierwszej pomocy i skonsultuj się z lekarzem.

Zapobieganie hipotermii

W przypadku hipotermii doskonale sprawdza się zasada „lepiej zapobiegać niż leczyć”. Aby zapobiec wychłodzeniu organizmu, przestrzegaj kilku ważnych zasad:

1. Ubieraj się odpowiednio do warunków atmosferycznych, szczególnie wtedy, gdy wybierasz się w góry;

2. Unikaj długotrwałego przebywania w niskich temperaturach – na powietrzu lub w wodzie;

3. W zimowych miesiącach pij ciepłe napoje, aby utrzymać ciepło wewnętrzne.

4. Przyjmuj regularne posiłki, bogate w kalorie, aby dostarczyć organizmowi wystarczającą ilość energii.

5. Unikaj alkoholu, który może prowadzić do utraty ciepła ciała.

6. Jeśli cierpisz na schorzenia, które zwiększają ryzyko wystąpienia hipotermii (np. niedoczynność tarczycy), stosuj leczenie przyczynowe i kontroluj swój stan zdrowia. 

lek. Agnieszka Żędzian

Lekarz, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Doświadczenie zdobywała, pracując w Klinice Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckiego Szpitalu Klinicznego w Białymstoku. W pracy z pacjentem stara się zawsze indywidualnie podejść do jego problemu oraz, korzystając ze swojej wiedzy i doświadczenia, postawić właściwą diagnozę. Aby skutecznie pomagać pacjentom, systematycznie podnosi swoje kwalifikacje, biorąc udział w licznych szkoleniach i konferencjach naukowych.

lek. Agnieszka ŻędzianZobacz artykuły tego autora

Podziel się z innymi

Udostępnij artykuł w social-mediach.

Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcie

Źródła:

1. S. Kosiński (red.), Hipotermia. Kliniczne aspekty wychłodzenia organizmu, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2015.

2. M.D. Cadogan, Medycyna ratunkowa – Diagnostyka i leczenie, Wydawnictwo Edra Urban&Partner, Wrocław 2023.

3. S. Keim, Medycyna ratunkowa na dyżurze, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2023.

4. L. Kleszczyński i in., Niezbędnik lekarza dyżurnego SOR, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2021.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.