Co powoduje nokardiozę? Objawy, diagnostyka i leczenie choroby

Nokardioza to bardzo rzadko występująca choroba zakaźna wywołana przez laseczki z rodzaju Nocardia. W Polsce jest rozpoznawana sporadycznie. Ma charakter oportunistyczny, co oznacza, że objawy zakażenia mogą wystąpić u Ciebie w przypadku obniżenia odporności, np. w przebiegu zakażenia HIV. Jakie są symptomy nokardiozy? Jak można rozpoznać i leczyć tę chorobę? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań znajdziesz w poniższym artykule.

Nokardioza – co to jest?

Nokardioza jest bardzo rzadko występującą chorobą zakaźną wywoływaną przez Gram-dodatnie laseczki z rodzaju Nocardia. Istnieje ponad 100 gatunków tych bakterii, z których około 30 może powodować wystąpienie symptomów choroby. Laseczki Nocardia znajdują się często w glebie, kompoście, zbiornikach słono- i słodkowodnych.

Nokardioza to choroba oportunistyczna, tzn. iż jej objawy występują w przypadku obniżenia odporności. Patogen może doprowadzić do uszkodzenia niemal każdej części organizmu, dlatego tak ważne jest szybkie rozpoznanie i leczenie choroby.

Nokardioza – przyczyny choroby

Jak dochodzi do zakażenia Nocardia? Bakterie dostają się do organizmu najczęściej poprzez uszkodzony naskórek. Wywołują miejscową infekcję bakteryjną, a w przypadku zmniejszonej odporności mogą rozprzestrzenić się po całym organizmie. Do zakażenia dochodzi również drogą kropelkową podczas wdychania aerozolu zawierającego laseczki Nocardia. Prowadzi to do nokardiozy płuc i opłucnej.

Do czynników ryzyka wystąpienia nokardiozy należą:

1. nadużywanie alkoholu,

2. przebyty przeszczep narządu,

3. stosowanie glikokortykosteroidów,

4. zakażenie wirusem HIV,

5. niewydolność nerek,

6. złośliwe nowotwory krwi (np. białaczka),

7. przewlekłe choroby płucLink otwiera się w nowej karcie,

8. choroby zapalne jelit (np. wrzodziejące zapalenie jelita grubego).

Objawy nokardiozy

Objawy nokardiozy mogą być bardzo zróżnicowane, w zależności od postaci zakażenia:

1. pierwotna skórna nokardioza – zmiany skórne powstają zwykle w miejscu, gdzie doszło do uszkodzenia naskórka. Oprócz zaczerwienienia, obrzęku, bólu i wzmożonego ucieplenia mogą pojawić się na skórze zmiany ropne,

2. nokardioza skórno-węzłowa – przebiega podobnie do postaci skórnej, ale towarzyszy jej powiększenie okolicznych węzłów chłonnych (limfadenopatia),

3. nokardioza płucna – może przyjąć postać zarówno ostrej, jak i przewlekłej infekcji. Do objawów nokardiozy płucnej należą: gorączka, mokry kaszelLink otwiera się w nowej karcie, ból w klatce piersiowej, duszność. Może także wystąpić u Ciebie nadmierna potliwość w nocyLink otwiera się w nowej karcie i w ciągu dnia. W przebiegu postaci płucnej dochodzi niekiedy do wytworzenia ropni,

4. postać rozsiana nokardiozy – prowadzi do wystąpienia ropni w wielu narządach, najczęściej w ośrodkowym układzie nerwowym, nerkach, stawach i kościach. Objawy zależą więc od umiejscowienia zmian. Mogą obejmować m.in. ból brzucha, głowy, kości i stawów, a także sztywność karku.

Jeśli podejrzewasz, że możesz zmagać się z nokardiozą, nie zwlekaj! Zgłoś się do lekarza celem wykonania badań. Pamiętaj, iż w przypadku wystąpienia zagrażających życiu objawów (np. silnej duszności) najlepiej wezwać pogotowie ratunkowe pod numerem telefonu 112 lub 999.

Diagnostyka nokardiozy – jakie badania wykonać?

Diagnostyką i leczeniem nokardiozy zajmuje się lekarz specjalizujący się w dziedzinie chorób zakaźnych. Skierowanie do tego specjalisty możesz uzyskać w gabinecie lekarza rodzinnego. Jeżeli Twoje objawy są nasilone lub istnieje podejrzenie ropnia, proces diagnostyczno-terapeutyczny będzie prowadzony w szpitalu.

Podstawą rozpoznania nokardiozy jest dodatni wynik badania mikrobiologicznego w kierunku obecności laseczek Nocardia. Materiał do badania lekarz może pobrać ze zmian na skórze (za pomocą wymazówki lub biopsji). Jeśli jest to konieczne, posiew zostanie wykonany z innego materiału, np. z plwociny lub z wydzieliny z ropnia. Oprócz testów mikrobiologicznych lekarz zleci podstawowe badania laboratoryjne (m.in. morfologię krwi i stężenie CRP) oraz badania obrazowe. Diagnostyka obrazowa będzie zależała od Twoich objawów. Może obejmować m.in.: RTG, tomografię komputerową klatki piersiowej czy rezonans magnetyczny mózgu.

Jak leczyć nokardiozę?

Leczenie nokardiozy opiera się na wielomiesięcznej antybiotykoterapii. Leki są podawane przez co najmniej 6 miesięcy i mogą obejmować m.in.: amikacynę, trimetoprim z sulfametoksazolem, imipenem, meropenem, ceftriakson, moksyfloksacynę lub linezolid. W postaci rozsianej nokardiozy zwykle konieczne jest stosowanie 2–3 antybiotyków przez co najmniej 6 miesięcy. Jeśli zmagasz się z postacią skórną zakażenia, będziesz przyjmować co najmniej 1 antybiotyk przez pół roku. W przypadku stwierdzenia obecności ropnia w Twoim organizmie konieczne okaże się jego nacięcie i drenaż.

Leczenie nokardiozy wymaga współpracy wielu specjalistów. W zależności od lokalizacji zmian możesz wymagać konsultacji z pulmonologiem, chirurgiem ogólnym, chirurgiem klatki piersiowej czy neurochirurgiem.

Nokardioza – powikłania i rokowanie

Nokardioza może być przyczyną wystąpienia wielu powikłań. Niektóre z nich mogą być groźne dla Twojego życia, w tym: zapalenie płucLink otwiera się w nowej karcie, ropień płucLink otwiera się w nowej karcie lub mózgu, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych czy zapalenie szpiku kostnego. Z najlepszym rokowaniem wiąże się nokardioza skórna, która jest zwykle w pełni wyleczalna pod warunkiem szybkiego włączenia leczenia.

lek. Agnieszka Żędzian

Lekarz, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Doświadczenie zdobywała, pracując w Klinice Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckiego Szpitalu Klinicznego w Białymstoku. W pracy z pacjentem stara się zawsze indywidualnie podejść do jego problemu oraz, korzystając ze swojej wiedzy i doświadczenia, postawić właściwą diagnozę. Aby skutecznie pomagać pacjentom, systematycznie podnosi swoje kwalifikacje, biorąc udział w licznych szkoleniach i konferencjach naukowych.

lek. Agnieszka ŻędzianZobacz artykuły tego autora

Podziel się z innymi

Udostępnij artykuł w social-mediach.

Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcie

Źródła:

1. Rawat D. i in., Nocardiosis, “StatPearls”, 2022, dostęp online: czerwiec 2023, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK526075/.

2. Duggal S., Chugh T., Nocardiosis: A Neglected Disease, “Medical Principles and Practice”, 2020, dostęp online: czerwiec 2023, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7768126/. 

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.