Promienica – przyczyny, objawy, leczenie

Promienica jest chorobą zakaźną wywoływaną przez Gram-dodatnie bakterie z rodzaju Actinomyces. Występuje zarówno u ludzi, jak i u zwierząt. Promienica u ludzi jest najczęściej konsekwencją nieprawidłowej higieny jamy ustnej lub przebytych zabiegów w jej obrębie. Jakie są jej objawy? Sprawdź, na czym polega leczenie choroby.

Promienica – co to jest?

Promienica jest chorobą bakteryjną o podostrym lub przewlekłym przebiegu. Wywołują ją Gram-dodatnie promieniowce z rodzaju Actinomyces. Za mniej więcej 70% przypadków zachorowań odpowiadają gatunki Actinomyces israelii i Actinomyces gerencseriae. W przebiegu choroby obserwuje się ropnieLink otwiera się w nowej karcie i przetoki, czyli nieprawidłowe połączenia między sąsiadującymi tkankami. Charakterystyczne dla promienicy jest wydzielanie żółtych ziarnistości (małych, twardych grudek) z przetok. Choroba występuje trzykrotnie częściej u mężczyzn niż u kobiet, głównie u osób między 20. a 60. rokiem życia.

• Przeczytaj także o tym, czym są choroby zakaźne i jakie są ich rodzajeLink otwiera się w nowej karcie. Dowiedz się, jakie choroby są wywoływane przez bakterieLink otwiera się w nowej karcie.

Przyczyny promienicy

Bakterie z rodzaju Actinomyces są częścią naturalnej flory bakteryjnej większości ludzi. Kolonizują jamę ustną, drogi moczowo-płciowe i przewód pokarmowy, z reguły nie wywołując żadnych dolegliwości. Dlaczego więc u niektórych osób dochodzi do wystąpienia objawów promienicy? Aby doszło do zakażenia, musi nastąpić przerwanie ciągłości błon śluzowych i wniknięcie bakterii w głąb tkanek. Dopiero wówczas układ immunologiczny rozpoznaje obce antygeny. W konsekwencji dochodzi do rozwoju silnej reakcji zapalnej. W przebiegu zakażenia powstają ropnie, przetoki i wydzielane z przetok żółte ziarnistości (małe, twarde grudki w kolorze żółtym lub żółtobrunatnym).

Jakie są przyczyny wystąpienia promienicy? Jak bakterie dostają się w głąb tkanek?

Zakażenie w obrębie twarzy i szyi jest najczęściej konsekwencją przebytego zabiegu w obrębie jamy ustnej u osoby z niskim poziomem higieny. Ryzyko infekcji jest też większe, jeżeli cierpisz na zapalenie przyzębia, nadużywasz alkoholu, zmagasz się z cukrzycą, niedożywieniem lub niedoborem odporności. Zakażenie w obrębie miednicy mniejszej dotyczy najczęściej kobiet z założoną wkładką wewnątrzmaciczną. Promienica brzuszna może wystąpić po przebytej operacji w obrębie jamy brzusznej. W większości przypadków do zakażenia dochodzi po appendektomii, czyli usunięciu wyrostka robaczkowego. Czynnikami ryzyka promienicy piersiowej są choroba alkoholowa i padaczka.

• Zobacz także: Czym jest przetoka okołoodbytnicza?Link otwiera się w nowej karcie

Jakie są objawy promienicy?

Objawy promienicy różnią się w zależności od miejsca, w którym występuje zakażenie:

• w promienicy szyjno-twarzowej, która stanowi 60% przypadków infekcji, najczęściej dochodzi do zajęcia tkanek w obrębie szczęki i żuchwy. Może to spowodować niebolesny obrzęk, a następnie twardy naciek, zwykle zlokalizowany na szyi. Skóra w okolicy zmiany jest zaczerwieniona lub zasiniona. Z czasem dochodzi do powstania licznych ropni i przetok, z których na powierzchnię skóry przedostają się żółte ziarnistości. Co istotne, w przebiegu promienicy szyjno-twarzowej węzły chłonne nie ulegają powiększeniu;

• u kobiet z promienicą miednicy mniejszej mogą wystąpić: bóle podbrzusza, zaparcia i upławy. Choroba wymaga różnicowania z rozrostem nowotworowym;

• promienica brzuszna może wywołać szereg symptomów – od trudności z przełykaniem (jeżeli zakażenie lokalizuje się w obrębie przełyku) po nudności, wymioty, zaparcia, biegunki i bóle brzucha (w przypadku promienicy żołądka lub jelit);

• promienica piersiowa daje niespecyficzne objawy i często diagnozowana jest bardzo późno. Mogą wystąpić: stany podgorączkowe, utrata masy ciała, produktywny kaszel, duszność lub ból w klatce piersiowej.

Jeżeli wystąpiły u Ciebie symptomy mogące wskazywać na promienicę, niezwłocznie zgłoś się do lekarza rodzinnego. Skieruje Cię on do specjalistów zajmujących się diagnostyką i leczeniem promienicy, w tym do specjalisty chorób zakaźnych i chirurga ogólnego.

Diagnostyka promienicy – jakie badania wykonać?

Złotym standardem diagnostyki promienicy jest badanie mikrobiologiczne materiału pobranego podczas biopsji. Dodatkowo lekarz zleca wykonanie podstawowych badań krwi, mających na celu ocenę parametrów stanu zapalnego. Na zakażenie bakteryjne mogą wskazywać podwyższona liczba leukocytów, wysoki poziom CRP i OB. Badania obrazowe (tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny) służą głównie do oceny rozległości zakażenia w organizmie.

Metody leczenia promienicy

Większość zakażeń udaje się skutecznie wyleczyć odpowiednimi antybiotykami – penicyliną, cefalosporyną, klindamycyną, klarytromycyną czy doksycykliną. Należy je jednak przyjmować aż przez 6–12 miesięcy. Skrócenie tego okresu jest możliwe, jeśli osoba chora zdecyduje się na nacięcie zmian i drenaż chirurgiczny. W razie choroby nie musisz zastanawiać się, na czym polega leczenie promienicy, bo najodpowiedniejsze postępowanie ustali lekarz prowadzący.

Rokowanie co do wyleczenia jest najczęściej bardzo dobre pod warunkiem stosowania się do zaleceń lekarskich. Pamiętaj jednak, iż zawsze istnieje ryzyko powikłań, szczególnie jeśli zakażenie jest rozległe. Szerzenie się infekcji może spowodować u Ciebie zapalenie kości i szpiku kostnego, najczęściej w obrębie żeber lub żuchwy. Może dojść również do zajęcia układu nerwowego (np. pod postacią ropnia mózgu), wątroby, a nawet serca. Promienica bywa także przyczyną zgonu.

lek. Agnieszka Żędzian

Lekarz, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Doświadczenie zdobywała, pracując w Klinice Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckiego Szpitalu Klinicznego w Białymstoku. W pracy z pacjentem stara się zawsze indywidualnie podejść do jego problemu oraz, korzystając ze swojej wiedzy i doświadczenia, postawić właściwą diagnozę. Aby skutecznie pomagać pacjentom, systematycznie podnosi swoje kwalifikacje, biorąc udział w licznych szkoleniach i konferencjach naukowych.

lek. Agnieszka ŻędzianZobacz artykuły tego autora

Podziel się z innymi

Udostępnij artykuł w social-mediach.

Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcie

Źródła:

1. Sharma S., Hashmi M., Valentino III D., Actinomycosis, “StatPearls”, 2023, dostęp online: czerwiec 2023, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482151/.

2. Valour F. I in., Actinomycosis: etiology, clinical features, diagnosis, treatment, and management, “Infection and Drug resistance”, 2014, dostęp online: czerwiec 2023, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4094581/.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.