Przepuklina odbytu – jakie objawy mogą wskazywać na tę uciążliwą chorobę?

Pod nazwą „przepuklina odbytu” kryją się dwie odmienne jednostki chorobowe – uchyłek odbytniczo-pochwowy i wypadanie odbytnicy. W ich przebiegu dochodzi do przemieszczenia się ścian odbytnicy i pojawienia się uciążliwych dolegliwości. Dowiedz się, jakie są przyczyny i objawy tych schorzeń oraz na czym polega ich leczenie.

Przepuklina odbytu – przyczyny i rodzaje

Przepuklina odbytu to określenie odnoszące się do dwóch jednostek chorobowych – uchyłka odbytniczo-pochwowego i wypadania odbytnicy. Oba te schorzenia mogą być przyczyną przykrych dolegliwości, dlatego wymagają diagnostyki i leczenia.

1. Dowiedz się, czym jest guzek wartowniczy, Objawy i metody leczeniaLink otwiera się w nowej karcie

Uchyłek odbytniczo-pochwowy (rectocele) powstaje w wyniku uszkodzenia lub nadmiernego rozciągnięcia przegrody odbytniczo-pochwowej. W efekcie część odbytnicy przemieszcza się i tworzy workowate uwypuklenie w tylnej części pochwy. Zmiany w obrębie przegrody odbytniczo-pochwowej mogą mieć związek z przebytym porodem, zabiegiem ginekologicznym, zaparciami, przewlekłym kaszlem (np. w przebiegu przewlekłej obturacyjnej choroby płuc) czy otyłością. Osłabienie jej tkanek bywa także związane z podeszłym wiekiem. Uchyłek odbytniczo-pochwowy dotyczy nawet ⅔ kobiet, które urodziły dzieci. Często jednak nie daje żadnych objawów, przez co choroba pozostaje niezdiagnozowana.

Wypadanie odbytnicy to przemieszczenie się odbytnicy przez kanał odbytu i odbyt. Jest więc widoczne gołym okiem. Niekiedy bywa błędnie uznawane za guzki krwawnicze i niewłaściwie leczone, dlatego tak ważna jest wizyta u doświadczonego specjalisty (proktologa lub chirurga). Choroba występuje głównie u osób ze zmniejszonym napięciem zwieraczy odbytu lub po przebytym urazie tych mięśni. Zwykle są to wieloródki w podeszłym wieku. Zwiększone ryzyko zachorowania dotyczy też osób zmagających się z otyłością, przewlekłym kaszlem, zaburzeniami psychicznymi i chorobami tkanki łącznej. 

Objawy przepukliny odbytu

Uchyłek odbytniczo-pochwowy może nie dawać żadnych objawów. Rozważ jednak diagnostykę w kierunku tej choroby, jeśli wystąpią u Ciebie:

1. uczucie bólu lub ucisku w podbrzuszu;

2. wyczuwalne palpacyjnie uwypuklenie na tylnej ścianie pochwy;

3. trudności w defekacji (oddawaniu stolca);

4. uczucie niepełnej defekacji;

5. zaparcia;

6. dyspareunia (ból podczas stosunków płciowych).

Symptomy wypadania odbytnicy zwykle trudno przegapić – zwykle dochodzi do tego w wyniku parcia na stolec (np. podczas defekacji). Pacjenci opisują wypadanie odbytnicy jako wysunięcie się różnej długości masy z odbytu, którą muszą odprowadzić ręcznie. Niekiedy dochodzi do niego spontanicznie, podczas przebywania w pozycji stojącej czy kaszlu. Mogą towarzyszyć mu inne objawy, takie jak krwawienie lub wyciek śluzowej wydzieliny z odbytu.

1. Przeczytaj też: Zakrzepica odbytu – objawy i leczenie. Jak jej zapobiegać?Link otwiera się w nowej karcie

Do kogo zgłosić się z objawami przepukliny odbytu?

Jeżeli zauważysz u siebie objawy przepukliny odbytu, zgłoś się do lekarza pierwszego kontaktu. W przypadku podejrzenia wypadania odbytnicy skieruje Cię on do chirurga lub proktologa. Objawy rectocele są natomiast wskazaniem przede wszystkim do konsultacji ginekologicznej. Aby umówić się do ginekologa, nie potrzebujesz skierowania.

1. Zyskaj również kompleksową wiedzę na temat przepukliny żołądkaLink otwiera się w nowej karcie i przepukliny udowejLink otwiera się w nowej karcie.

Jakie badania wykonać?

Diagnoza uchyłku odbytniczo-pochwowego jest stawiana najczęściej na podstawie badania fizykalnego (przezpochwowego). W przypadku wątpliwości co do rozpoznania lekarz może zlecić wykonanie defekografii – badania radiologicznego, które wymaga podania doodbytniczo środka kontrastowego. Podczas defekacji specjalista ocenia anatomię okolicy odbytu, ruchomość dna macicy oraz wielkość rectocele. Za nieprawidłowy uważa się uchyłek o rozmiarze większym niż 2 cm. Niekiedy wykonuje się także rezonans magnetyczny miednicy i badania czynnościowe (np. manometrię, która pozwala ocenić ciśnienie w odbytnicy i czynność zwieraczy odbytu).

Podejrzenie wypadania odbytnicy jest zwykle wysnuwane przez lekarza już na podstawie wywiadu (występowanie charakterystycznych dolegliwości) i badania fizykalnego. Konieczne jest jednak wykonanie szeregu badań dodatkowych. Należą do nich: badanie wziernikowe (rektoskopia), biopsja i badanie histopatologiczne pobranego materiału (w przypadku obecności stanu zapalnego lub owrzodzeń) oraz kolonoskopia. Przydatne w procesie diagnostycznym są badania czynnościowe (m.in. manometria) oraz ocena termowrażliwości ściany odbytnicy.

Metody leczenia przepukliny odbytu

W zależności od nasilenia objawów uchyłka odbytniczo-pochwowego lekarz może zalecić leczenie zachowawcze lub operacyjne. Postępowanie zachowawcze obejmuje:

1. modyfikację diety – zwiększenie zawartości błonnika w diecie i picie 2–3 l płynów dziennie ma na celu zapobieganie zaparciom i zmniejszenie nasilenia objawów towarzyszących defekacji. Pamiętaj, iż spożywane płyny nie powinny zawierać alkoholu i kofeiny;

2. wykonywanie ćwiczeń mięśni Kegla – przed ich rozpoczęciem dowiedz się, jak prawidłowo ćwiczyć;

3. stosowanie pessara, czyli specjalnej wkładki, która jest dopasowywana do indywidualnych potrzeb kobiety i umieszczana w pochwie.

Jeżeli leczenie zachowawcze nie przyniosło oczekiwanego efektu, konieczne jest leczenie operacyjne uchyłka odbytniczo-pochwowego. Ma ono na celu wzmocnienie tylnej ściany pochwy lub tkanki włóknisto-mięśniowej w jej okolicy. Zapobiegnie to uwypukleniu się odbytnicy do jej światła. Istnieje wiele metod leczenia operacyjnego, zarówno z dojścia przezbrzusznego, przezpochwowego, jak i przezodbytniczego. 

Jeżeli chcesz raz na zawsze pozbyć się problemu wypadania odbytnicy, niezbędne jest leczenie operacyjne. Istnieje wiele zabiegów chirurgicznych, które są stosowane u osób z tym schorzeniem. Operacja może zostać wykonana z tzw. dostępu kroczowego (np. wycięcie wypadającej odbytnicy z użyciem staplera, czyli „zszywacza” chirurgicznego) lub z dostępu przezbrzusznego (metodą klasyczną lub laparoskopową). Szczegóły proponowanych metod leczenia omówi z Tobą lekarz prowadzący.

1. Sprawdź też, co mogą oznaczać skurcze odbytuLink otwiera się w nowej karcie.

lek. Agnieszka Żędzian

Lekarz, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Doświadczenie zdobywała, pracując w Klinice Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckiego Szpitalu Klinicznego w Białymstoku. W pracy z pacjentem stara się zawsze indywidualnie podejść do jego problemu oraz, korzystając ze swojej wiedzy i doświadczenia, postawić właściwą diagnozę. Aby skutecznie pomagać pacjentom, systematycznie podnosi swoje kwalifikacje, biorąc udział w licznych szkoleniach i konferencjach naukowych.

lek. Agnieszka ŻędzianZobacz artykuły tego autora

Podziel się z innymi

Udostępnij artykuł w social-mediach.

Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcie

Źródła:

1. Ladd M., Tuma F., Rectocele, „StatPearls” 2023, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK546689/ [dostęp: styczeń 2024].

2. Goldstein S., Maxwell P., Rectal Prolapse, „Clinics in Colon and Rectal Surgery” 2011, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3140332/ [dostęp: styczeń 2024].

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.