Czym jest retinopatia? Przyczyny, objawy i leczenie

Retinopatia jest poważnym schorzeniem oczu, które często występuje u osób z cukrzycą. Stanowi ona powikłanie związane z niewłaściwym funkcjonowaniem naczyń krwionośnych w siatkówce oka. Retinopatia cukrzycowa może prowadzić do pogorszenia widzenia i nawet utraty wzroku, dlatego ważne jest, aby rozpoznać ją wcześnie i podjąć odpowiednie leczenie. Poznaj przyczyny, objawy, metody leczenia oraz sposoby zapobiegania retinopatii.

Co to jest retinopatia?

Retinopatia to choroba oczu, która dotyczy siatkówki – warstwy komórek znajdującej się na tylnej ścianie oka. W przypadku retinopatii cukrzycowej, którą omawiamy w tym artykule, występują zmiany w naczyniach krwionośnych w siatkówce. W początkowej fazie choroby nie daje ona żadnych objawów, dlatego często pozostaje niezauważona. Jednak w miarę postępu choroby, mogą pojawić się różne objawy.

• Dowiedz się więcej: Palec cukrzycowy – jak go rozpoznać i leczyć?Link otwiera się w nowej karcie

Jakie są przyczyny retinopatii cukrzycowej?

Retinopatia cukrzycowa jest bezpośrednio związana z występowaniem cukrzycy. Główną przyczyną jej powstania jest niewłaściwe wyrównanie metaboliczne cukrzycy, czyli długotrwałe wysokie stężenie glukozy we krwi. Jest to poważne zagrożenie dla naczyń krwionośnych, w tym tych znajdujących się w siatkówce. Ponadto, istnieje wiele innych czynników ryzyka związanych z retinopatią cukrzycową, takich jak:

• długi czas trwania cukrzycy, 

• nadciśnienie tętnicze, 

• duże stężenia lipidów (cholesterol, triglicerydy) we krwi, 

• współistnienie nefropatii cukrzycowejLink otwiera się w nowej karcie, 

• okres ciąży u kobiet z cukrzycą, 

• uwarunkowania genetyczne, 

• palenie tytoniu,

• otyłość.

• Przeczytaj również: Stopa cukrzycowa – przyczyny, objawy, leczenieLink otwiera się w nowej karcie

Jakie są objawy retinopatii cukrzycowej?

Objawy retinopatii cukrzycowej mogą być różne i zależą od stopnia zaawansowania choroby. W początkowej fazie retinopatii objawy mogą być niewidoczne lub bardzo subtelne. Jednak w miarę postępu choroby, mogą pojawić się następujące dolegliwości:

• Pogorszenie wzrokuLink otwiera się w nowej karcie, które stopniowo się nasila.

• Zaburzenia ostrości widzenia, utrudnienia w czytaniu i rozpoznawaniu drobnych szczegółów.

• Utrudnienia w widzeniu w ciemności.

• Nagła, bezbolesna utrata wzroku, która może być spowodowana pęknięciem naczynia krwionośnego, krwotokiem lub odwarstwieniem siatkówki.

• Mroczki, firanki lub plamki przed oczami.

Diagnostyka retinopatii cukrzycowej

Diagnoza retinopatii cukrzycowej, jak każdego innego schorzenia rozpoczyna się od szczegółowego wywiadu medycznego i badania przedmiotowego. Pacjent z problemami ze strony wzroku powinien zgłosić się do okulisty. Specjalista ten wykonuje badania dna oka. W cukrzycy typu 2, badanie dna oka powinno być przeprowadzane już w momencie rozpoznania choroby. Natomiast w cukrzycy typu 1, badanie powinno być wykonane w ciągu pierwszych 5 lat trwania choroby. Badanie dna oka pozwala na ocenę stopnia zaawansowania retinopatii oraz identyfikację ewentualnych zmian w naczyniach krwionośnych i siatkówce. Dodatkowo, w diagnostyce retinopatii cukrzycowej mogą być stosowane specjalistyczne badania, takie jak optyczna koherencyjna tomografia (OCT) oraz angiografia fluoresceinowa (AF).

• Dowiedz się, gdzie się zbadać, aby wykryć cukrzycę i kto ją leczyLink otwiera się w nowej karcie.

Leczenie retinopatii cukrzycowej

Leczenie retinopatii cukrzycowej ma na celu przede wszystkim poprawę wyrównania metabolicznego cukrzycy i normalizację ciśnienia tętniczego oraz stężenia lipidów we krwi. Kontrola poziomu glukozy we krwi jest kluczowa dla utrzymania zdrowia naczyń krwionośnych i zapobiegania postępowi retinopatii.

W przypadku retinopatii prostej, leczenie nie wymaga specjalnych interwencji. Natomiast w przypadku przedproliferacyjnej, proliferacyjnej oraz makulopatii cukrzycowej, zastosowanie fotokoagulacji siatkówki (laseroterapia) może być konieczne. Metoda ta polega na zniszczeniu obszarów niedokrwienia w siatkówce oraz twardych wysięków. Fotokoagulacja zapobiega również odwarstwieniu siatkówki.

Iniekcje leków przeciwwzrostowych naczyń krwionośnych, takie jak leki anti-VEGF, są stosowane w celu kontrolowania wzrostu patologicznych naczyń krwionośnych w siatkówce. Leki te są podawane za pomocą zastrzyków do oka i pomagają zapobiegać pogorszeniu widzenia. 

W zaawansowanych przypadkach retinopatii cukrzycowej może być konieczne przeprowadzenie witrektomii, czyli usunięcia ciała szklistego. Zabieg ten stosuje się w przypadku krwotoków do ciała szklistego, które nie wchłonęły się przez długi czas.

Zapobieganie retinopatii cukrzycowej

Zapobieganie retinopatii cukrzycowej zaczyna się od właściwej kontroli poziomu glukozy we krwi. Regularne monitorowanie stężenia glukozy oraz utrzymanie go na odpowiednim poziomie jest kluczowe dla zdrowia naczyń krwionośnych i zapobiegania postępowi retinopatii. Dodatkowo, ważne jest również utrzymanie prawidłowego ciśnienia tętniczego oraz stężenia lipidów we krwi. Kontrola tych czynników ryzyka może pomóc w zapobieganiu retinopatii cukrzycowej. Pamiętać trzeba również o kontrolach u okulisty. Bowiem wczesne rozpoznanie i odpowiednie leczenie mogą pomóc w zapobieganiu postępowi choroby oraz utracie wzroku. Regularne badania okulistyczne są niezbędne dla monitorowania stanu siatkówki i zapobiegania powikłaniom retinopatii cukrzycowej.

Nie tylko retinopatia cukrzycowa

W piśmiennictwie naukowym poza retinopatią cukrzycową znaleźć można informacje na temat innych rodzajów retinopatii. Jedną z nich jest retinopatia wcześniacza, która występuje u dzieci urodzonych przed planowanym terminem. Jest to spowodowane tym, że siatkówka oka nie zdążyła się jeszcze całkowicie ukształtować. Im wcześniej dziecko urodzi się przed terminem, tym większe jest ryzyko wystąpienia tej retinopatii. Wczesne wykrycie i leczenie są kluczowe dla zapobieżenia poważnym powikłaniom cukrzycyLink otwiera się w nowej karcie.

Innym rodzajem jest retinopatia barwnikowa, która jest rzadką chorobą oczu. Ma podłoże genetyczne. Rozwija się najczęściej między 18. a 30. rokiem życia, chociaż może również występować u osób, w których rodzinie nikt wcześniej nie chorował. Choroba prowadzi do zaniku nabłonka barwnikowego siatkówki i degeneracji fotoreceptorów, które odpowiadają za pochłanianie światła. W zaawansowanych przypadkach retinopatia barwnikowa może prowadzić do całkowitej utraty wzroku.

Źródła:

1. K. Cyganek, M. T. Malecki , B. Mirkiewicz-Sieradzka i wsp., Rola wybranych czynników klinicznych w patogenezie retinopatii cukrzycowej u chorych na cukrzycę typu 2 w populacji polskiej, „Diabetologia Praktyczna” 2007, t. 8, nr 6, s. 201–211.

2. I. Kazimierska, Retinopatia cukrzycowa – jak uchronić przed nią pacjentów, „Kurier Medyczny Menedżera Zdrowia” 2022, nr 4, s. 42–44.

3. M. Kupis, K. Samelska, A. Zaleska-Żmijewska i wsp., Wprowadzenie do patofizjologii retinopatii cukrzycowej, „KLINIKA OCZNA” 2021, t. 123, nr 2, s. 69–73.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.