Stopa cukrzycowa – przyczyny, objawy, leczenie

Zespół stopy cukrzycowej – popularnie określany jako stopa cukrzycowa – to poważne powikłanie, które dotyczy diabetyków. Szczególnie narażone są na nie osoby, u których poziom glukozy we krwi wciąż nie jest wyrównany. Dolegliwość ta objawia się m.in. destrukcją tkanek, stawów i kości kończyny dolnej oraz zaburzeniem czucia w obrębie stopy. W przypadku poważnego zaniedbania mogą pojawić się bolesne rany i owrzodzenia. Przypadłość ta wymaga skoordynowanego leczenia, w które włączają się tacy specjaliści jak diabetyk, podolog, chirurg czy fizjoterapeuta. Ostatecznym rozwiązaniem okazuje się amputacja chorej kończyny. Aby tego uniknąć, warto skupić się przede wszystkim na działaniach profilaktycznych – stosować odpowiednią dietę i kontrolować poziom cukru we krwi.

Stopa cukrzycowa – co to takiego?

Zespół stopy cukrzycowej – popularnie zwany po prostu stopą cukrzycową – to poważna choroba dotycząca kończyny dolnej, która jest bezpośrednim powikłaniem cukrzycyLink otwiera się w nowej karcie, czyli zbyt wysokiego stężenia glukozy we krwi (hiperglikemii). Dolegliwość ta – podobnie jak np. nefropatia cukrzycowaLink otwiera się w nowej karcie – ma charakter przewlekły, a jej leczenie jest bardzo skomplikowane. Dochodzi tu do uszkodzenia tkanek głębokich, kości i stawów, a do tego zaburzone zostaje czucie w obrębie stopy. Z tego powodu chorzy nie reagują na oparzenia i często nie zwracają uwagi na zranienia w okolicy palców (tzw. palec cukrzycowyLink otwiera się w nowej karcie) czy pięty, ponieważ nie odczuwają bóluLink otwiera się w nowej karcie.

Przyczyny powstawania stopy cukrzycowej

Stopa cukrzycowa to przypadłość charakterystyczna dla diabetyków. Szacuje się, że powikłanie to dotyczy ok. 10–15% chorych. Problem dotyczy przede wszystkim tych osób, które zaniedbują leczenie, są leczone nieprawidłowo lub nie starają się o wyrównanie poziomu cukru we krwi. Zbyt wysoki poziom glukozy we krwi, który utrzymuje się przez długi czas, prowadzi do uszkodzenia nerwów i naczyń krwionośnych. Pod tym względem stopy cukrzycowe diagnozuje się jako neuropatyczne lub niedokrwienne.

W obrębie niedożywionych i niedotlenionych tkanek powstaje martwica. Co więcej rany nie goją się prawidłowo i bardzo często ulegają zakażeniu. Stopy są bardziej narażone na tego typu infekcje, ponieważ należą do najbardziej eksploatowanych części ciała. Mają stały kontakt z podłożem i dlatego ryzyko zranień jest większe.

Pierwsze objawy stopy cukrzycowej – na co zwrócić uwagę?

Stopa cukrzycowa ma charakterystyczne symptomy, które niestety są lekceważone przez wielu chorych. Podobnie jak w przypadku objawów cukrzycy liczy się szybka reakcja i wdrożenie odpowiedniego leczenia. Objawy stopy cukrzycowej to m.in.:

1. sucha i pękająca skóra na piętach i w przestrzeniach między palcami,

2. uczucie drętwienia, mrowienia i pieczenia w obrębie stóp,

3. zimne stopyLink otwiera się w nowej karcie,

4. zmiana koloru stóp na blady – to efekt zaburzonego krążenia,

5. deformacja paznokci,

6. zanik czucia występujący miejscowo,

7. zanik owłosienia na stopie,

8. nadmierne rogowacenie naskórka,

9. modzele (zgrubienie przypominające duży odcisk) na podeszwie stopy,

10. trudno gojące się skaleczenia i rany.

W przypadku wystąpienia tego typu objawów nie warto czekać, aż pojawią się owrzodzenia. Zaniedbanie i brak leczenia może prowadzić do znacznej deformacji stopy, a w konsekwencji nawet do jej amputacji. Wczesne rozpoznanie problemu pozwala jedynie zahamować rozwój stopy cukrzycowej. W przeciwieństwie do stanu przedcukrzycowego nie da się cofnąć tego procesu. 

Jak wygląda stopa cukrzycowa?

Ze stopą cukrzycową wiąże się cały zespół dolegliwości, a do tego dochodzi jeszcze nieestetyczny wygląd. W zaawansowanym stadium cukrzycowego powikłania kończyna jest zdeformowana, pojawiają się na niej owrzodzenia oraz otwarte rany, które się nie goją. Naskórek jest zrogowaciały, pięty pękają, a oprócz tego dochodzi do znacznej deformacji paznokci. Wrzody w kolorze czarnym, żółtym lub ciemnobrązowym to oznaka martwicy tkanek i informacja dla chorego, że jedynym ratunkiem może okazać się amputacja.

Stopa cukrzycowa – leczenie 

Leczenie stopy cukrzycowej to skoordynowane działanie wielu specjalistów – diabetyka, podologa, chirurga, chirurga naczyniowego i fizjoterapeuty. Najważniejszym krokiem, aby zatrzymać rozwój tej przypadłości, jest ustabilizowanie poziomu glukozy we krwi. Pomoże w tym dieta cukrzycowa. Jadłospis na 7 dniLink otwiera się w nowej karcie nie tylko dostarczy organizmowi niezbędnych składników, ale pozwoli także cieszyć się doskonałym smakiem potraw.

W przypadku stwierdzenia martwicy tkanek konieczna jest interwencja chirurga, który oczyści rany i usunie martwe komórki. Zakażenie leczone jest antybiotykoterapią oraz stosowaniem specjalnych opatrunków. Gojeniu ran sprzyja także dostarczanie organizmowi odpowiednich składników odżywczych w postaci np. nutridrinków. Oprócz tego chory powinien oszczędzać stopę i stworzyć jej odpowiednie warunki do wygojenia się ran. W procesie leczenia ważną rolę może odegrać również szewc, ponieważ stopa cukrzycowa wymaga odpowiedniego obuwia.

Stopa cukrzycowa – profilaktyka

Aby zapobiec powstaniu stopy cukrzycowej, trzeba przede wszystkim kontrolować poziom cukru we krwi i dążyć do jego wyrównania. Pomogą w tym zalecone środki farmakologiczne i odpowiednio zbilansowana dieta. Dlatego warto wiedzieć, jakie owoce można jeść przy cukrzycy, aby nie dopuścić do powstawania groźnych powikłań. Trzeba wybierać przede wszystkim produkty o niskim indeksie glikemicznym, które powodują stopniowy wzrost cukru we krwi i dają poczucie sytości przez długi czas.

lek. Agnieszka Żędzian

Lekarz, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Doświadczenie zdobywała, pracując w Klinice Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckiego Szpitalu Klinicznego w Białymstoku. W pracy z pacjentem stara się zawsze indywidualnie podejść do jego problemu oraz, korzystając ze swojej wiedzy i doświadczenia, postawić właściwą diagnozę. Aby skutecznie pomagać pacjentom, systematycznie podnosi swoje kwalifikacje, biorąc udział w licznych szkoleniach i konferencjach naukowych.

lek. Agnieszka ŻędzianZobacz artykuły tego autora

Podziel się z innymi

Udostępnij artykuł w social-mediach.

Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcie

Źródła:

1. E. Dounis i in., Atlas stopy cukrzycowej, Wydawnictwo Medyczne Urban&Partner, Wrocław 2012.

2. W. Karnafel, Profilaktyka stopy cukrzycowej. Praktyczne rady, Oficyna Wydawnicza Medyk, Warszawa 2018.

3. E. Pańkowska, Cukrzyca Personalizacja terapii i opieki nad pacjentem, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2017.

4. I. Radecka i in., Cukrzyca. Wszystko, co musisz wiedzieć, żeby planować zdrowe życie, Wydawnictwo Harde, Warszawa 2022.

5. J. Tatoń, Stopa cukrzycowa, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 1987.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.