Tężec - jakie są objawy? Po jakim czasie występują?

Do najpopularniejszych objawów tężca należą m.in.: ból głowy, osłabienie, bezsenność, nadmierna potliwość, bolesne skurcze mięśni. Sprawdź, jak dochodzi do zakażenia i jak rozwijają się objawy choroby.

Co to jest tężec?

Tężec jest dość powszechną chorobą zakaźnąLink otwiera się w nowej karcie, która rozwija się na skutek powikłań po zranieniu i złym gojeniu się rany. Szacuje się, że każdego roku na tężec choruje milion osób na świecie. Bakterie chorobotwórcze dostają się do układu nerwowego i prowadzą do jego uszkodzenia. Rozwój tężca powodowany jest zakażeniem rany, np. po kontakcie z glebą, brudnymi narzędziami czy w wyniku zbyt późnego jej oczyszczenia. Tężec nie jest chorobą zaraźliwą i nie przenosi się na innych (w przeciwieństwie do innych chorób zakaźnych, np. ospyLink otwiera się w nowej karcie, krztuścaLink otwiera się w nowej karcie czy mononukleozyLink otwiera się w nowej karcie). Za rozwój schorzenia odpowiedzialna jest beztlenowa bakteria Clostridum tetani, która produkuje szkodliwą i paraliżującą egzotoksynę. W kontakcie z zakończeniami nerwowymi zaburza ich pracę, powodując m.in. bolesne skurcze i drętwienie. Co więcej, bakteria rozmnaża się w ranie i rozprzestrzenia się po organizmie chorego.

Kliniczne objawy tężca

Nie ma jednego wspólnego dla wszystkich pacjentów schematu rozwoju choroby. Czas inkubacji bakterii Clostridum tetani wynosi od 3 do nawet 50 dni. W początkowym stadium u wielu osób choroba nie daje jednoznacznych objawów. Symptomy są bardzo zróżnicowane, a próba ustalenia czasu zakażenia w wielu przypadkach - niemożliwa. Według badań klinicznych im krótszy jest czas wylęgania bakterii i pojawienia się pierwszych objawów, tym gorszy będzie przebieg choroby i trudniejsze okaże się jej leczenie.

Początkowe objawy tężca mogą być mylone z przeziębieniem. Pojawiają się wówczas: gorączka, ból głowy, nadmierna potliwość i spadek energii. Objawy zależne są również od postaci tężca:

• postać uogólniona - występuje u 80% zakażonych. W jej przebiegu dochodzi do szczękościsku, ślinotoku, potliwości i porażenia nerwu twarzowego. Tężec uogólniony obarczony jest ryzykiem powikłań, które prowadzą do zapalenia płuc lub zaburzeń pracy mięśnia sercowego;

• postać miejscowa - charakteryzuje się łagodnym przebiegiem i objawami. Powoduje niewielkie napięcia i bolesność mięśni.

Klasyfikacja objawów tężca u człowieka

W diagnostyce klinicznej tężca określa się stopień przebiegu i nasilenia objawów choroby. Klasyfikacja obejmuje cztery rodzaje schorzenia.

1. Tężec lekki - ma bardzo łagodny przebieg. Wśród objawów wyróżnić możemy szczękościsk i krótkotrwałe dolegliwości bólowe mięśni. Czasami chorzy wskazują również na miejscowe odrętwienia. Postać lekka w początkowym stadium może być mylona z przeziębieniem. Wskazuje się wówczas na wystąpienie objawów, takich jak: niepokój, zapalenie gardła, brak energii i senność.

2. Tężec umiarkowany - charakteryzuje się silniejszymi i częstymi napadami szczękościsku. W tej postaci występują również drętwienia mięśni. Ponadto wskazuje się na przyspieszenie oddechu i akcji serca w odpowiedzi na wysiłek. U niektórych chorych dochodzi do łagodnego ślinotoku w chwili naprężania mięśni twarzy.

3. Tężec ciężki - charakteryzuje się silnym szczękościskiem, przyspieszoną akcją serca (również w spoczynku) i płytkim oddechem. Występuje silny ślinotok. W niektórych przypadkach dochodzi do arytmii i ataku bezdechu.

4. Tężec bardzo ciężki - zazwyczaj jest powikłaniem ciężkich objawów, których leczenie wdrożono zbyt późno. Najcięższa postać prowadzi do rozległych zaburzeń układu sercowo-naczyniowego i oddechowego.

Objawy tężca u dziecka

Charakterystycznymi objawami tężca noworodkowego są gorączka i trudności w ssaniu pokarmu. Choroba ma bardzo ciężki przebieg i w większości przypadków prowadzi do zgonu dziecka. Zakażenia można jednak uniknąć, zachowując podstawowe zasady higieny podczas porodu.

Ochrona przed tężcem

Ochrona przed zakażeniem jest prosta i skupia się na przestrzeganiu zasad higieny i bezpieczeństwa pracy z narzędziami, a przede wszystkim na szczepieniach ochronnych. Jeśli dojdzie do skaleczenia, ugryzienia przez zwierzę lub przerwania ciągłości skóry, nawet w wyniku wbicia się drzazgi, pamiętaj o szybkim oczyszczeniu rany. Podstawowym warunkiem niedopuszczenia do rozwoju bakterii jest pozbycie się ciała obcego i wszelkich zanieczyszczeń. Ranę powinno się umyć czystą wodą. Możesz dodatkowo ją odkazić środkiem dezynfekującym. Jeśli w ranie utknęło ciało obce, natychmiast udaj się na pogotowie. Pomoc lekarska jest również niezbędna w przypadku rany głębokiej, wymagającej szycia. Jeśli istnieje ryzyko wdania się zakażenia, otrzymasz zastrzyk przeciwtężcowy. Zastosowanie szczepienia pełnego przeciw tężcowi, dawki przypominającej bądź antytoksyny zależy od czasu jaki upłynął od ostatniej dawki przyjętej szczepionki oraz stopnia ryzyka zakażenia.

To musisz wiedzieć o tężcu! Podsumowanie

Za rozwój tężca odpowiedzialne są bakterie beztlenowe. Do zakażenia dochodzi w wyniku zanieczyszczenia rany, np. poprzez kontakt z glebą lub brudnymi narzędziami ogrodowymi. Bakterie atakują układ nerwowy, powodując bolesne skurcze i chwilowy paraliż. Objawy są różne, zależą od przebiegu choroby i stopnia ciężkości tężca. Rozpoznanie następuje na podstawie wywiadu z pacjentem i badań diagnostycznych. Na zakażenie szczególnie narażone są osoby pracujące w ogrodzie, w gospodarstwie lub mające kontakt ze zwierzętami. Tężec może się rozwinąć również w wyniku nieprawidłowego oczyszczenia rany. Można się przed nim uchronić stosując odpowiednie szczepienia. Są one obowiązkowe w aktualnie obowiązującym kalendarzu szczepień. Leczenie opiera się na środkach farmakologicznych o działaniu przyczynowym i objawowym.

Źródła:

1. C. Mardarowicz, B. Tuczapska, B. Szyszko, Tężec u ludzi i jego profilaktyka, 1974.

2. K. Śmietańska, N. Rokosz-Chudziak, W. Rastawicki, Charakterystyka Clostridium tetani i laboratoryjna diagnostyka tężca, Zakład Bakteriologii, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - Państwowy Zakład Higieny w Warszawie.

3. T. Kłapec, M. Stroczyńska-Sikorska, Tężec – choroba wciąż aktualna w Polsce, Zakład Higieny i Parazytologii Środowiska Instytut Medycyny Wsi im. Witolda Chodźki w Lublinie, 2010.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.