Krztusiec (koklusz) - jakie są objawy choroby?

Objawy krztuśca stanowią przede wszystkim nawracające napady uporczywego kaszlu, niekiedy z bezdechem i zaburzeniami oddechowymi. W zależności od intensywności objawy kokluszu podzielono na trzy fazy: kataralną, napadową, zdrowienia. Choroba jest najniebezpieczniejsza dla małych dzieci.

Czym jest krztusiec?

Krztusiec to ostra, bakteryjna choroba zakaźnaLink otwiera się w nowej karcie układu oddechowego. Za jej powstanie odpowiada Gram-ujemna bakteria - pałeczka krztuśca. Bakteria produkuje toksynę krztuścową, która prowadzi do obumierania nabłonka wyścielającego drogi oddechowe, w tym zwłaszcza w obrębie górnych dróg oddechowych. W wyniku tego dochodzi do zaburzenia produkcji śluzu, który staje się gęsty i lepki, oraz do nasilenia odruchu kaszlowego.

1. Dowiedz się więcej na temat infekcji górnych dróg oddechowychLink otwiera się w nowej karcie.

Zakazić się możesz na skutek inhalacji „zakaźnego aerozolu”. Krztusiec szerzy się głównie drogą kropelkową lub przez bezpośredni kontakt. Rezerwuarem choroby są chorzy ludzie. Czas wylęgania się krztuśca wynosi z reguły 1-2 tygodnie, lecz może zająć i 20 dni. Okres zakaźności to kilka dni przed wystąpieniem kaszlu i do 3 tygodni po pojawieniu się go. Przechorowanie krztuśca zapewnia długotrwałą odpornośćLink otwiera się w nowej karcie organizmu, niemniej możliwe jest ponowne zachorowanie.

Choroba dawniej określana była potocznie kokluszem. Dzięki wprowadzeniu do obowiązkowego kalendarza szczepień szczepionki przeciwko krztuścowi znacznie spadła zachorowalność na nią. W Polsce szczepienia przeciw krztuścowi podawane są jednocześnie ze szczepionką na tężecLink otwiera się w nowej karcie i błonicę. Stosuje się do tego szczepionki skojarzone Di-Per-Te.

W jaki sposób objawia się krztusiec?

Na obraz kliniczny krztuśca składają się trzy następujące po sobie fazy choroby. Oto jakie objawy ma krztusiec na poszczególnym etapie:

1. I faza choroby, nazywana również fazą kataralną - trwa średnio 2 tygodnie. W jej przebiegu obserwuje się znaczne osłabienie organizmuLink otwiera się w nowej karcie. Rozwija się nieżyt dróg oddechowych - pojawiają się: suchy kaszel, podwyższona temperatura ciała, katar, ból gardła, gorszy apetyt, rozdrażnienie, zmęczenie oraz zapalenie spojówek. W pierwszej fazie choroby objawy krztuśca są podobne do symptomów przeziębienia, co stanowi spore problemy diagnostyczne;

2. II faza choroby, nazywana również fazą napadowego kaszlu - trwa średnio 10 tygodni. Charakterystyczne objawy krztuśca na tym etapie stanowią napadowy kaszel, który z suchego zmienia się w produktywny. Pierwsze napady kaszlu występują głównie nocą. Atakom kaszlu towarzyszą bezdech i tzw. krztuścowe pianie. Po napadzie pobiera się głęboki wdech, który przypomina pianie, a odpowiada za to gwałtowny przepływu powietrza przez zwężoną krtań. Podczas ataku dochodzi nierzadko do zasinienia lub zaczerwienienia twarzy, pojawiają się wybroczyny na twarzy i wylewy do spojówek. W czasie trwania napadu mogą wystąpić wymioty, mimowolne oddanie moczu lub stolca. Pod koniec ataku zazwyczaj odkrztusza się gęstą plwocinę. Objawy krztuśca u dzieci na tym etapie mogą stanowić wyłącznie drgawki uogólnione i bezdechy, wywołane wpływem różnych bodźców słuchowych, świetlnych lub dotykowych;

3. III faza choroby, nazywana również fazą zdrowienia - trwa co najmniej 2 tygodnie, nawet do 4 miesięcy. W tym czasie obserwujemy stopniowe łagodzenie intensywności kaszlu, ale na skutek dodatkowych infekcji czy nadmiernego wysiłku fizycznego może pojawić się ponowne okresowe nasilenie objawów krztuśca.

4. Dowiedz się, kto leczy choroby zakaźne dzieci i dorosłychLink otwiera się w nowej karcie.

Jakie mogą być konsekwencje kokluszu?

Nie tylko objawy kokluszu stanowią zagrożenie dla organizmu. Choroba wiąże się z ryzykiem powikłań. W największym stopniu narażone są na nie niemowlęta do 6. miesiąca życia. Powikłania rozwinąć się mogą w obrębie:

1. układu oddechowego, m.in.:

   1. zapalenie płucLink otwiera się w nowej karcie;

   2. odma opłucnowa - to stan, w którym do jamy opłucnej dostaje się powietrze, podczas gdy w normalnych warunkach nie powinno go tam być. Dochodzi do niego w wyniku uszkodzenia miąższu płucnego. Objawia się m.in. kłującym bólem w klatce piersiowej, suchym kaszlem, dusznością;

   3. niedodma - to zaburzenie polegające na zlepianiu się ścian pęcherzyków płucnych, do czego prowadzi niedobór powietrza;

2. układu nerwowego, m.in.:

   1. krwawienia do ośrodkowego układu nerwowego;

   2. napady drgawkowe;

   3. encefalopatia, czyli uszkodzenie mózgowia z niedotlenienia.

Powikłania kokluszu mogą być wynikiem nadmiernego wysiłku podczas kaszlu. Zalicza się do nich m.in.: urazy mięśniowo-szkieletowe, przepukliny brzuszne i pachwinowe, wylewy spojówkowe, wypadanie odbytnicy.

Jak można łagodzić objawy krztuśca?

Objawy kokluszu mogą być łagodzone na kilka sposobów. Po pierwsze stosuje się leczenie objawowe, które obejmuje zwłaszcza nawadnianie, właściwe odżywianie, przyjmowanie leków rozrzedzających i ułatwiających odkrztuszanie wydzieliny z dróg oddechowych, zapewnienie stałego dostępu świeżego powietrza (wietrzenie pomieszczeń, nawilżanie powietrza).

Po drugie istotne jest leczenie przyczynowe. Leczenie farmakologiczne opiera się na antybiotykoterapii. Zastosowanie znajdują z reguły: azytromycyna, klarytromycyna, kotrimoksazol. Przy ciężkim przebiegu choroby konieczna okazuje się często wentylacja mechaniczna i pobyt w szpitalu. Hospitalizacji wymagają najczęściej najmłodsi chorzy. Przebieg choroby jest szczególnie ciężki u dzieci do 6. miesiąca życia. W tym okresie ryzyko powikłań i zgonu jest najwyższe.

Źródła:

1. A. Bednarek, Szczepienia ochronne w profilaktyce chorób zakaźnych u dzieci, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018, s. 120.

2. P. Gajewski, A. Szczeklik, Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2013, s. 2227–2228.

3. K. Rosłonkiewicz–Wiechowska, Krztusiec – stara choroba i nowe metody zapobiegania, „Forum Medycyny Rodzinnej” 2017, t. 11, nr 3, s. 107–113.

4. E. Szczeklik, A. Szczeklik, Diagnostyka chorób wewnętrznych, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1979, s. 123–124.

5. F. Versteegh, J. Schellekens, A. Fleer, J. Roord, Pertussis: a concise historical review including diagnosis, incidence, clinical manifestations and the role of treatment and vaccination in management, „Reviews in Medical Microbiology” 2005, t. 16, nr 3, s. 79–89.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.