Nużyca - co to jest? Jakie są objawy? Jak leczyć?

Nużeniec ludzki należy do roztoczy żyjących na skórze. O ile sam jest niegroźny i infekcja nim często przebiega bezobjawowo, to u niektórych osób jego odchody wywołują zapalenie mieszków włosowych i gruczołów łojowych. Leczenie nużycy polega na łagodzeniu stanów zapalnych, stosuje się też preparaty z metronidazolem i kwasem siarkowym.

Co to jest nużeniec?

Pajęczak nużeniec ludzki wywołuje chorobę pasożytniczą nazywaną nużycą, w języku fachowym określaną jako demodekoza. Na skórze człowieka występują dwa gatunki nużeńca ludzkiego: Demodex folliculorum oraz Demodex brevis. Ich odchody mają działanie drażniące na mieszki włosowe oraz brzegi powiek. Roztoczak ten w warunkach normalnych bytuje na skórze i nie powoduje stanów chorobowych. W niektórych sytuacjach, na przykład przy obniżeniu odporności, infekcja nużeńcem prowadzi do powstania charakterystycznych objawów. Pasożyt najczęściej zwiększa swoją aktywność życiową w nocy. Z tego powodu objawy wywoływane przez niego nasilają się wieczorem.

1. Dowiedz się więcej: Problemy hormonalne – przyczyny, objawy i leczenieLink otwiera się w nowej karcie

Jak można zarazić się nużeńcem?

Nużeńcem najczęściej zarażamy się poprzez bezpośredni kontakt z nosicielem lub w wyniku używania wspólnych przedmiotów, np. grzebieni. Jaja mogą unosić się w powietrzu, znajdować się na ręcznikach, materacach, pościeli. Do zakażenia rzęs i oka dochodzi podczas kontaktu z osobą zarażoną oraz poprzez dotykanie dłońmi twarzy i okolic oczu. Pamiętaj, że większość dorosłych osób jest nosicielami nużeńca ludzkiego, ale infekcja przebiega u nich bezobjawowo.

Kogo atakuje nużeniec?

Nużeniec najczęściej wywołuje stany zapalne u osób starszych, po 70. roku życia. Szczególnie narażeni są ci z zaburzeniami układu odpornościowego i współistniejącymi chorobami ogólnoustrojowymi lub alergicznymi. Objawowej infekcji nużeńcem sprzyjają też stres, nieprawidłowa dieta uboga w mikro- i makroelementy oraz niewłaściwa higiena skóry. Zapalenie skóry twarzy często ma miejsce u osób z trądzikiem różowatym, łojotokowym zapaleniem skóry, z cukrzycą czy z chorobą nowotworowąLink otwiera się w nowej karcie. U dzieci nużeniec występuje stosunkowo rzadko.

Rodzaje nużeńca

Nużyca obejmuje różne części ciała. Chociaż najczęściej nużeniec atakuje okolice twarzy, może zająć też oczy, uszy czy okolice narządów płciowych.

1. Nużyca na twarzy - objawia się nawracającymi stanami zapalnymi skóry twarzy oraz rozszerzonymi porami i zaskórnikami.

2. Nużyca rzęs - może prowadzić do wypadania rzęs i sprzyja częstemu występowaniu zapalenia brzegów powiek, gradówkom i jęczmieniom.

3. Nużyca oczu - może wywoływać zapalenie spojówek.

4. Nużyca uszna - objawia się świądem wewnątrz kanału usznego. Jest też przyczyną nieprzyjemnego zapachu z uszu.

5. Nużyca na całym ciele - nużeniec przy braku szybkiego leczenia może rozprzestrzeniać się na całe ciało.

Jakie są objawy nużycy?

Nużyca u ludzi często wywołuje niespecyficzne objawy, które mogą być mylone z alergicznym zapaleniem skóry lub z trądzikiem różowatym. Dla nużycy charakterystyczne są następujące objawy:

1. zaskórniki przypominające trądzik i otwarte pory skóry,

2. niewielkie, czerwone krostki z sączącą się z nich surowiczą wydzieliną,

3. zaczerwienienie i podrażnienie skóry,

4. zlewające się czerwone plamy w nużeńcu twarzy,

5. łuszczenie się naskórka i swędzenie skóry,

6. nużeniec oka wywołuje zapalenie brzegów powiek (łac. blepharitis),

7. zapalenie spojówek w nużycy oka,

8. w zaawansowanym stadium nużeniec powoduje wypadanie brwi i rzęs,

9. nużeniec na głowie może być przyczyną wypadania włosówLink otwiera się w nowej karcie.

Jak diagnozuje się nużycę?

Nużycę identyfikuje dermatolog. Pasożyty mają około 0,3 mm długości i można zobaczyć je pod lupą. Badanie przeprowadza się na zeskrobinach naskórka, wydzielinach gruczołów łojowych, na podstawie biopsji z naskórka oraz z odcisków skórnych. Aby postawić diagnozę, musi dojść do masywnego zakażenia, należy wykluczyć inne przyczyny zgłaszanych dolegliwości.

Nużeniec - jak można go leczyć?

Leczenie nużycy polega na miejscowym łagodzeniu stanów zapalnych i na codziennej pielęgnacji zainfekowanych obszarów. Terapię należy rozpocząć jak najwcześniej, aby nie dopuścić do rozprzestrzeniania się infekcji na inne obszary ciała. Stosuje się preparaty łagodzące, takie jak olejek szałwiowy lub z drzewa herbacianego oraz kwas hialuronowy. W leczeniu nużeńca na twarzy często zaleca się środki z metronidazolem i kwasem siarkowym. Nużeniec oczny wywołuje infekcję brzegów powiek. W leczeniu zakażenia oka należy skupić się na pielęgnacji powiek, np. za pomocą chusteczek i wacików. Często łączy się ją ze stosowaniem kropli do oczu. Leczenie nużeńca ludzkiego na skórze głowy polega na używaniu szamponów z metronidazolem i substancjami łagodzącymi.

W przeciwdziałaniu infekcjom bardzo ważną rolę odgrywa profilaktyka. Należy przestrzegać zasad higieny, używać oddzielnych ubrań, ręczników i kosmetyków.

1. To ważne: Jak zapobiegać chorobom układu krążenia? Kiedy warto udać się do kardiologa?Link otwiera się w nowej karcie

Podsumowanie

Nużyca to choroba wywoływana przez niewielkiego pajęczaka, nazywanego nużeńcem. U osób starszych, narażonych na stres, z cerą łojotokową lub z obniżoną odpornością dochodzi do nadmiernego zwiększania się populacji nużeńca. Objawy nużycy to: krosty, zlewające się plamy na skórze twarzy, pękanie naczynek, wypadanie rzęs i brwi, a nużeniec oka powoduje stany zapalne powiek. Leczenie polega na stosowaniu środków łagodzących stany zapalne oraz preparatów z metronidazolem i kwasem siarkowym.

Źródła:

1. Niedźwiedź M., Skibińska M. Demodekoza – podział, leczenie i występowanie u pacjentów z obniżonym poziomem odporności. Forum Dermatologicum 2019, tom 5, nr 4, 117–120

2. Wesołowska M., Baran W., Szepietowski J., Hirschberg L., Jankowski S. Demodekoza u ludzi jako aktualny problem w dermatologii” Wiad. Parazytol. 2005; 51(3): 253–256.

3. Czepita D., Kuźna-Grygiel W., Czepita M., Grobelny A. Demodex folliculorum i Demodex brevis jako przyczyna przewlekłego zapalenia brzegów powiek. Roczniki Polskiej Akademii Medycznej w Szczecinie 2007; 53(1): 63–67.

4. Chen W., Plewig G. Human demodicosis: revisit and a proposed classification. Br J Dermatol. 2014 Jun;170(6):1219–25.

5. Moris García V., Valenzuela Vargas G., Marín Cornuy M., Aguila Torres P. Ocular demodicosis: A review. Arch Soc Esp Oftalmol. 2019 Jul;94(7):316–322.

6. Jacob S., VanDaele M.A., Brown J.N. Treatment of Demodex-associated inflammatory skin conditions: A systematic review. Dermatol Ther. 2019;32.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.