Wazokonstrykcja – co to znaczy? Przyczyny powstania i objawy
Wazokonstrykcja to zjawisko polegające na zwężeniu mięśni gładkich w naczyniach krwionośnych. Prowadzi to do wzrostu naczyniowego oporu obwodowego i wzrostu ciśnienia tętniczego. Wazokonstrykcja może mieć charakter fizjologiczny i wówczas jest pożądanym zjawiskiem, ale i być wynikiem narażenia na stres czy skutkiem niepożądanego działania leków i mieć negatywny wpływ na organizm. Sprawdź, do czego doprowadzić może długotrwały skurcz mięśni naczyń krwionośnych.
Czym jest wazokonstrykcja?
Wazokonstrykcją określa się skurcz tkanki mięśniowej gładkiej, z której zbudowana jest ściana naczyń krwionośnych. Konsekwencją tego stanu jest zwężenie światła naczyń, czyli zmniejszenie jego średnicy, co zaburza przepływ krwi w organizmie. Wazokonstrykcja zachodzi w związku ze zwiększeniem stężenia jonów wapnia we wnętrzu tkanki mięśniowej gładkiej. Wazokonstrykcja może być stanem pożądanym, ale i szkodliwym dla organizmu. Ma również pewne wykorzystanie w praktyce klinicznej. Lekarze mogą zastosować kontrolowany skurcz mięśni gładkich naczyń krwionośnych do podniesienia ciśnienia tętniczego lub zmniejszenia miejscowego przepływu krwi.
Przeczytaj też: Czym jest koło tętnicze mózgu? Budowa i zadania koła WillisaLink otwiera się w nowej karcie
Jakie są przyczyny wazokonstrykcji?
Do wazokonstrykcji może dojść w wyniku działania wielu różnych czynników – zarówno pochodzenia endogennego, czyli z wewnątrz organizmu, jak i pochodzenia egzogennego, czyli z zewnątrz. Jedną z częstszych przyczyn wazokonstrykcji jest narażenie na stres. W wyniku ekspozycji na czynniki stresujące organizm wytwarza zwiększone ilości adrenaliny i noradrenaliny, które zwężają naczynia.
Przeczytaj też: Jak należy dbać o układ krwionośny? Zasady profilaktykiLink otwiera się w nowej karcie
Czynnikami stymulującymi do skurczu mięśni gładkich w naczyniach krwionośnych są: palenie tytoniu, otyłość, nadmierne spożycie soli, uraz mechaniczny, dieta bogata w tłuszcze. Skurcz mięśni gładkich w świetle naczynia krwionośnego może być konsekwencją przyjęcia niektórych leków czy substancji psychoaktywnych. Mediatorami wazokonstrykcji są m.in.: kofeina, tromboksany, efedryna i pseudoefedryna, dopamina, endotelina, hormon antydiuretyczny (wazopresyna), angiotensyna II, trombina. Wazokonstrykcja rozwinąć się może w wyniku przewlekłego nadciśnienia tętniczego krwi, które podnosi wrażliwość naczyń krwionośnych na czynniki o działaniu wazokonstrykcyjnym.
Dowiedz się więcej: Skurcz oskrzeli – przyczyny, objawy i metody leczeniaLink otwiera się w nowej karcie
Wazokonstrykcja – skutki niepożądane
Do skurczu mięśni w świetle naczyń krwionośnych dochodzi przeważnie w tętnicach i tętniczkach. Konsekwencją wazokonstrykcji jest podniesienie poziomu ciśnienia tętniczego krwi. To z kolei wymieniane jest jako główny czynnik ryzyka chorób układu krążenia, w tym m.in.: zawału mięśnia sercowego, udaru mózgu, choroby niedokrwiennej serca, miażdżycy, niewydolności serca, ale i uszkodzenia siatkówki, zaburzenia pracy nerek, rozwoju tętniaków.
Wazokonstrykcji towarzyszyć mogą bóle głowy o różnym natężeniu. Co ciekawe, w przypadku migren ma miejsce zupełnie inna sytuacja. Dochodzi do wzmożonego rozszerzenia światła naczyń krwionośnych. Stąd też niektóre leki przeznaczone do leczenia migrenowego bólu głowy mają w swoim składzie substancje obkurczające naczynia krwionośne.
Przejawem wazokonstrykcji jest objaw RaynaudaLink otwiera się w nowej karcie. To skurcz tętnic w obrębie dłoni i stóp, który przebiega w trzech etapach:
zblednięcia – skóra staje się zimna i przyjmuje kredowobiały kolor, pojawiają się zaburzenia czucia,
zasinienia – w zajętych przez objaw Raynauda obszarach pojawia się ból i drętwienie,
przekrwienia – skóra staje się czerwona, pojawia się obrzęk i pieczenie.
Korzystne działanie wazokonstrykcji
Wazokonstrykcja jest również zjawiskiem fizjologicznym, regulowanym przez autonomiczny układ nerwowy. W spoczynku ściany naczyń krwionośnych znajdują się w stanie pewnego napięcia, powodowanego przez układ nerwowy. Jeśli otrzymają od niego sygnał, kurczą się mocniej, aby spełniać w organizmie następujące zadania:
stabilizować ciśnienie tętnicze krwi – skurcz mięśni naczyń krwionośnych pozwala utrzymać ciśnienie tętnicze na prawidłowym poziomie w sytuacji obniżenia objętości krwi, do czego może dojść podczas krwotoku czy odwodnienia,
kontrolować dystrybucję krwi w organizmie – skurcz mięśni naczyń krwionośnych pozwala na ograniczenie dopływu krwi do organów w stanie spoczynku lub mniej istotnych w stanie zagrożenia życia, w ten celu zapewnia odpowiednie ukrwienie tkanek bardziej tego wymagających,
zmniejszyć utratę ciepła – organizm reaguje skurczem mięśni naczyń krwionośnych w wyniku narażenia na działanie niskich temperatur, w ten sposób stara się ograniczyć utratę ciepła przez skórę,
ochronić przed utratą krwi – skurcz mięśni naczyń krwionośnych pozwala na ograniczenie krwawienia w sytuacji uszkodzenia naczynia, czyli na tamowanie krwawienia.
Wazokonstrykcja jest zatem jednym z procesów, które pozwalają na utrzymanie homeostazy – wewnętrznej równowagi organizmu. Zjawisko to jest szczególnie ważne dla zachowania prawidłowej czynności układu krwionośnegoLink otwiera się w nowej karcie.
Zapewnij sobie wsparcie w powrocie do zdrowia
Wazodylatacja – przeciwieństwo wazokonstrykcji
Zjawiskiem przeciwnym do wazokonstrykcji jest poszerzenie światła naczyń krwionośnych, co w medycynie określa się jako wazodylatację. To rozkurcz mięśni gładkich w ścianie naczyń krwionośnych. W efekcie dochodzi do zwiększenia ich światła i obniżenia ciśnieniaLink otwiera się w nowej karcie tętniczego krwi. Zmiana poziomu ciśnienia jest wynikiem zwiększenia ogólnej objętości układu krwionośnego przy jednoczesnym zachowaniu stałej objętości krwi. Do wazodylatacji prowadzą środki wykorzystywane w leczeniu chorób obwodowych naczyń krwionośnych i nadciśnienia tętniczego. Nazywa się je zwyczajowo wazodylatatorami. Należą do nich m.in.: histamina, papaweryna, adenozyna, prostacyklina.
Dbamy o Twoje zdrowie – także poprzez rzetelne informacje. Dlatego artykuły na naszej stronie są tworzone przez zespół specjalistów: lekarzy, fizjoterapeutów, dietetyków oraz doświadczonych redaktorów medycznych.
Nasi eksperci nie tylko dzielą się wiedzą teoretyczną – przekazują też praktyczne wskazówki oparte na swoim doświadczeniu zawodowym. Piszą o tym, co naprawdę ważne dla Twojego zdrowia: od profilaktyki, przez diagnostykę, po metody leczenia.
Stawiamy na przejrzystość, dlatego pod każdym artykułem znajdziesz bibliografię i źródła. W ten sposób wspieramy Cię w podejmowaniu świadomych decyzji dotyczących Twojego zdrowia.
Redakcja NNZobacz artykuły tego autoraPodziel się z innymi
Udostępnij artykuł w social-mediach.
Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcieŹródła:
R. Korbut, Farmakologia, Wydawnictwo Lekarskie PWN, Warszawa 2017.
M. Kwaśnik, Niezbadany mózg. Możliwości i wyzwania, Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego – Departament Edukacji i Sportu, Gdańsk 2020.
D. McLaughlin, J. Stamford, D. White, Fizjologia człowieka. Krótkie wykłady, Wydawnictwo Lekarskie PWN, Warszawa 2008.
A. Szczeklik, P. Gajewski, Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków 2022.
P. Trojan, Śródbłonek – niedoceniany organ. Budowa i rola w procesach fizjologicznych, „Kosmos. Problemy Nauk Biologicznych” 2014, t. 63, nr 4, s. 555–568.
Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.
