Układ krwionośny – jak wygląda? Jakie ma funkcje?

W ciele dorosłego człowieka znajduje się ok. 5,5 l krwi, która krąży w zamkniętym obiegu, przepływając przez żyły, tętnice i naczynia włosowate. Centrum tego układu naczyń jest serce pompujące krew – w ciągu minuty przepływa przez nie ok. 5 l krwi, czyli podobna objętość, jaka znajduje się w ciele człowieka. Dzięki tej strukturze tkanki ciała otrzymują tlen i składniki odżywcze znajdujące się we krwi. Sprawdź, co jeszcze warto wiedzieć na temat układu krążenia.

Z czego składa się układ krwionośny?

Układ krwionośny zwany jest również układem sercowo-naczyniowym. Składa się z serca – jednego z najważniejszych narządów w całym organizmie – oraz sieci naczyń krwionośnych, w których krąży krew. Krążenie krwi odbywa się w obiegu małym (płucnym) i dużym (obwodowym lub systemowym). W tym pierwszym tlen jest transportowany do krwi, a ten drugi rozprowadza natlenioną krew po wszystkich komórkach ciała. Całość tworzy zamknięty obieg, a jego prawidłowe funkcjonowanie jest kluczowe dla zachowania funkcji życiowych organizmu człowieka. 

Oto krótka charakterystyka poszczególnych elementów układu:

• serce – najważniejszy element układu krwionośnego i jeden z najważniejszych organów dla człowieka. Serce człowieka ma charakterystyczny kształt i waży ok. 300–350 g. Składa się z czterech jam: 2 komór oraz 2 przedsionków. Pozostałe elementy jego budowy to: 4 zastawki (dwudzielna, trójdzielna, aortalna i pnia płucnego) i przegroda międzykomorowa. Z serca uchodzą również duże naczynia - aorta i pień płucny.  Narząd ten można porównać do pompy – bez odpoczynku przetacza krew w całym organizmie. W ciągu minuty przez serce przepływa aż 5 litrów krwi;

• tętnice – wyprowadzają krew z serca i są odpowiedzialne za przenoszenie jej dalej, do wszystkich tkanek ciała;

• żyły – naczynia krwionośne doprowadzające krew z powrotem do serca. Osobne funkcje mają żyły główne: górna odprowadza krew z głowy, ramion i górnych partii ciała, natomiast dolna przenosi krew z dolnych części ciała, w tym kończyn; 

• naczynia włosowate – dzięki nim odbywa się wymiana ważnych substancji krążących we krwi – np. tlenu – z tkankami ciała. 

Przeczytaj: Budowa, funkcje i położenie serca w klatce piersiowejLink otwiera się w nowej karcie

Krew w układzie krwionośnym człowieka – z czego się składa?

Krew to płynna tkanka, krążąca po organizmie człowieka dzięki nieprzerwanej pracy serca i naczyń krwionośnych. Zbudowana jest z komórek krwi, czyli:

1. leukocytów (krwinek białych) – ich podstawową rolą jest obrona organizmu przed drobnoustrojami i komórkami nowotworowymi. Produkują m.in. przeciwciała, a ich poziom podnosi się, gdy w organizmie pojawia się stan zapalny;

2. erytrocytów (krwinek czerwonych) – za pośrednictwem hemoglobiny transportują tlen z płuc do tkanek ciała;

3. trombocyty (płytki krwi) – biorą udział w procesie krzepnięcia, chroniąc tym samym organizm przed nadmierną utratą krwi w przypadku przerwania ciągłości ściany naczynia krwionośnego; ich prawidłowy poziom jest niezbędny do  zapewnienia optymalnej krzepliwości krwi.

• Dowiedz się, jak dbać o układ krwionośnyLink otwiera się w nowej karcie – co jeść, aby cieszyć się dobrym zdrowiem i doskonałymi wynikami badań krwi.

Układ krwionośny – jakie funkcje pełni?

Układ krwionośny człowieka spełnia liczne funkcje. Utrzymuje temperaturę ciała na stałym poziomie i reguluje ciśnienie krwi. Odgrywa ogromną rolę w walce z infekcjami – zwalcza drobnoustroje, ale jest wrażliwy także na komórki nowotworowe. Dzięki temu obiegowi komórki ciała otrzymują tlen, substancje odżywcze i składniki mineralne z pożywienia. Gdyby nie układ krwionośny, hormony nie spełniałyby swoich funkcji w organizmie, a substancje zawarte w preparatach medycznych nie przyczyniałyby się do poprawy naszego zdrowia. Co więcej, układ sercowo-naczyniowy utrzymuje pH na stałym poziomie, a to zapewnia komórkom prawidłowe środowisko funkcjonowania.

Najczęstsze choroby układu krążenia

Na liście chorób cywilizacyjnych znajduje się wiele chorób układu krążenia. Są wśród nich przede wszystkim:

• nadciśnienie tętnicze – jest stwierdzane przy powtarzających się pomiarach na poziomie równym lub wyższym niż 140/90 mmHg;

• zaburzenia rytmu serca (arytmiaLink otwiera się w nowej karcie) – może objawiać się uczuciem kołatania serca; zaburzenia rytmu serca można niekiedy wyleczyć małoinwazyjnym zabiegiem przezskórnym zwanym ablacją;

• miażdżyca – choroba polegająca na odkładaniu się blaszek miażdżycowych w obrębie naczyń tętniczych. Prowadzi to do stopniowego zmniejszenia światła naczyń krwionośnych, a przepływ krwi staje się utrudniony. Przypadłość ta najczęściej jest wynikiem niezdrowej, bogatej w tłuszcze trans diety;

• choroba wieńcowa – wynika z miażdżycy i polega na niewystarczającym dopływie tlenu i krwi do serca. To prosta droga do zawału mięśnia sercowego;

• żylaki kończyn dolnych – w przebiegu tego schorzenia żyły rozszerzają się i mają kręty przebieg. Świadczą o nieprawidłowym krążeniu krwi w dolnych partiach ciała, często spowodowanym uszkodzeniem zastawek żylnych. 

Do innych chorób układu krwionośnego należą: 

• żylna choroba zakrzepowo-zatorowa,

• zakrzepowo-zarostowe zapalenie tętnic,

• choroba Raynauda,

• choroba Kawasakiego,

• choroba Takayasu.

Choroby układu sercowo-naczyniowego – do jakiego lekarza się udać?

Jeśli odczuwasz dolegliwości ze strony układu krążenia, udaj się do kardiologa. Lekarz przeprowadzi z Tobą szczegółowy wywiad, zleci odpowiednie badaniaLink otwiera się w nowej karcie, postawi diagnozę i zaproponuje leczenie.

• Przeczytaj także, jak dbać o serceLink otwiera się w nowej karcie

lek. Agnieszka Żędzian

Lekarz, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Doświadczenie zdobywała, pracując w Klinice Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckiego Szpitalu Klinicznego w Białymstoku. W pracy z pacjentem stara się zawsze indywidualnie podejść do jego problemu oraz, korzystając ze swojej wiedzy i doświadczenia, postawić właściwą diagnozę. Aby skutecznie pomagać pacjentom, systematycznie podnosi swoje kwalifikacje, biorąc udział w licznych szkoleniach i konferencjach naukowych.

lek. Agnieszka ŻędzianZobacz artykuły tego autora

Podziel się z innymi

Udostępnij artykuł w social-mediach.

Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcie

Źródła:

1. K. Sygit, Choroby układu sercowo-naczyniowego i ich prewencja, Akademia Kaliska im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego, Kalisz 2022. 

2. P. Pruszczyk i in., Wielka interna - kardiologia z elementami angiologii - część 1-2, Wydawnictwo Medical Tribune, Warszawa 2018.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.