Zrosty na jelitach – jakie dają objawy i czy można je leczyć?

Zrosty na jelitach to włókniste zbliznowacenia, które łączą ze sobą tkanki i narządy w jamie brzusznej. Ich powstanie związane jest przede wszystkim z przebytą operacją. Rozległość i liczba przeprowadzonych zabiegów znacząco wpływają na wzrost ryzyka powstania zrostów. Poznaj też inne możliwe przyczyny zrostów jelit. Sprawdź, jakie objawy mogą im towarzyszyć i na czym polega ich leczenie.

Czym są zrosty na jelitach? Przyczyny powstawania

Zrosty na jelitach to nieprawidłowe połączenia występujące pomiędzy tkankami i narządami w jamie otrzewnej, czyli w śródbrzuszu. Powodują sklejanie się tkanek i narządów, które fizjologicznie mają śliską powierzchnię zapobiegającą temu. Zrosty jelit najczęściej związane są z przeprowadzoną w przeszłości operacją. Eksperci wymieniają je wśród głównych powikłań po zabiegach brzuszno-miednicznych. Tzw. zrosty pooperacyjne są konsekwencją nieprawidłowego gojenia się otrzewnej, czyli błony wyścielającej jamę brzuszną. Dolegliwości związane z powstałymi zrostami mogą ujawniać się w różnym czasie od przebytej operacji. Mogą powodować problemy nawet wiele lat po zabiegu.

Czynnikami sprzyjającymi powstawaniu zrostów na jelicie cienkim czy grubym są m.in.:

1. nacięcia tkanek, 

2. kontakt tkanek wewnętrznych z materiałami obcymi (np. szwami, rękawiczkami lateksowymi, gazą),

3. krew lub zakrzepy krwi, które nie zostały wypłukane w czasie zabiegu,

4. wysychanie narządów wewnętrznych i tkanek.

Jednak przebyta operacja to niejedyna przyczyna zrostów na jelitach. Do ich powstania doprowadzić mogą również m.in.: uraz mechaniczny czy termiczny tkanki, reakcja na ciało obce, infekcja, niedokrwienie, narażenie na promieniowanie. Zrosty na jelitach mogą być konsekwencją toczącego się stanu zapalnego, np. zapalenia wyrostka robaczkowego.

Zrosty na jelitach – objawy

W części przypadków zrosty jelit nie dają żadnych objawów. Stwierdza się je przypadkowo przy okazji innych badań. Kiedy jednak jest ich dużo lub rozwiną się w newralgicznym miejscu, to mogą powodować ból. Pacjenci określają go zazwyczaj jako tępe pobolewanie lub bolesne skurcze w podbrzuszu (dolnej części brzucha) lub w śródbrzuszu. Dolegliwościom bólowym mogą towarzyszyć: wzdęcia, trudności z oddawaniem gazów, uczucie rozpierania, ból podczas wypróżniania, zaparcia, dysfunkcja pęcherza moczowego.

Zrosty na jelitach wiążą się też z poważnymi konsekwencjami. Wymieniane są jako jedna z możliwych przyczyn niepłodności. Eksperci podają, że u około 5% osób po operacji w obrębie jamy brzusznej zrosty doprowadziły do mechanicznej niedrożności jelitLink otwiera się w nowej karcie. Zrostowa niedrożność jelit zdarza się przede wszystkim po operacjach w dolnym piętrze jamy brzusznej – po wycięciu wyrostka robaczkowego, resekcjach jelita grubego i operacjach ginekologicznych. Jej objawami są m.in.: silny ból i skurcze brzucha, zaparcia, wzdęcia, wymioty, zatrzymanie gazów, zwiększenie obwodu brzucha. Niedrożność jelit to stan zagrożenia zdrowia i życia. Dlatego podejrzewając ją, należy wezwać pomoc medyczną pod numerem 112 lub 999.

Zrosty na jelitach – rozpoznanie i leczenie

Diagnostyka zrostów na jelitach opiera się na szczegółowo przeprowadzonym wywiadzie medycznym, w którym lekarz zwraca szczególną uwagę na doświadczane dolegliwości, okoliczności ich pojawienia się, historię zdrowia i przebyte zabiegi w obrębie jamy brzusznej. Następnie przechodzi do badania przedmiotowego i badań obrazowych. Cennych informacji dostarczają zwłaszcza badania endoskopowe, tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny. Na podstawie zebranych informacji lekarz ustala plan leczenia. Podkreślić trzeba, że zrosty jelit z uwagi na zbliżony obraz kliniczny powinny być różnicowane z takimi schorzeniami, jak: zapalenie wyrostka robaczkowego, zapalenie uchyłków, endometrioza. W razie potrzeby lekarz zleca dodatkowe badania diagnostyczne, aby wykluczyć inne schorzenia, które mogą dawać podobne objawy.

Obecnie za „złoty standard” leczenia zrostów na jelitach uważana jest laparoskopiaLink otwiera się w nowej karcie. Za sprawą kilku małych nacięć na brzuchu wprowadzane są porty, a nimi narzędzia chirurgiczne i kamera. Zabiegi laparoskopowe wiążą się z wieloma korzyściami, w tym m.in. z krótszą hospitalizacją, szybkim powrotem do zdrowia, niewielką blizną czy mniej uciążliwymi dolegliwościami pooperacyjnymi. Niekiedy lekarz rozważa zabieg metodą klasyczną, czyli z otwarciem powłok brzusznych. Należy jednak zaznaczyć, że kolejne zabiegi chirurgiczne wiążą się z ryzykiem kolejnych zrostów. Wspomagającą rolę w leczeniu zrostów odgrywa dieta na jelitaLink otwiera się w nowej karcie. 

Czy można zapobiec zrostom jelitowym?

Profilaktyka zrostów jelitowych dotyczy wyłącznie lekarzy. Pacjenci nie mogą w żaden sposób uchronić się przed ich powstaniem. Zapobieganie zrostom pooperacyjnym polega głównie na:

1. starannym przestrzeganiu techniki operacyjnej przy użyciu zasad mikrochirurgii,

2. delikatnym obchodzeniu się z tkankami, 

3. pozostawieniu w polu operacyjnym jak najmniejszych obszarów niedokrwionych, 

4. wykorzystaniu odpowiednich narzędzi (lasera, noży harmonicznych) i wchłanialnych szwów,

5. płukaniu rękawiczek przed operacją,

6. nawilżaniu błony otrzewnowej, 

7. farmakoterapii lekami przeciwzapalnymi i przeciwhistaminowymi, 

8. stosowaniu nowoczesnych barier fizykalnych, które mają oddzielić od siebie uszkodzone powierzchnie błony otrzewnowej i narządów, aby stworzyć warunki do prawidłowego wygojenia się.

Źródła:

1. W. Baranowski, M. Heydrych-Seweryn, R. Złotorowicz-Grochowska, Profilaktyka przeciwzrostowa „wczoraj i dziś” – przegląd metod, „Ginekologia Polska” 2010, nr 81, s. 528–531.

2. A. Szczeklik, P. Gajewski, Interna Szczeklika 2023, Medycyna Praktyczna, Kraków 2022.

3. A. Wysocki, J. Krzywoń, Przyczyny niedrożności mechanicznej jelit, „Przegląd Lekarski” 2001, t. 58, nr 6, s. 507–508.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.