Choroba bornholmska – skąd bierze się „diabelska grypa” i jak ją leczyć?

Choroba bornholmska, zwana również diabelską grypą lub nagminnym zapaleniem mięśni, to infekcja, która ma bardzo gwałtowny przebieg. Jednym z jej pierwszych objawów jest kłujący ból w klatce piersiowej, który łatwo pomylić z zawałem serca. W przebiegu choroby u dzieci często pojawia się wysypka, która pokrywa całą powierzchnię ciała. Przyczyną wystąpienia objawów są wirusy Coxsackie, które – podobnie jak w przypadku zwykłej grypy – przenoszą się drogą pokarmową i kropelkową. Sprawdź, co jeszcze warto wiedzieć na temat choroby bornholmskiej i jak ją leczyć.

Choroba bornholmska – co to takiego? Skąd się wzięła nazwa?

Choroba bornholmska – ze względu na swój nagły i gwałtowny przebieg – doczekała się takich określeń jak „diabelska grypa” czy nawet „uścisk szatana”. W terminologii medycznej nazywa się ją pleurodynią lub nagminnym zapaleniem mięśni. Jest to występująca na całym świecie infekcja wirusowa, której nazwa pochodzi z książki duńskiego lekarza rodzinnego Ejnara Sylvesta. W 1933 r. przeprowadził on badania nad ogniskami tej choroby występującymi na wyspie Bornholm. 

Jak się okazuje, za rozwój choroby odpowiada ta sama grupa wirusów, które powodują wysypkę bostońską, zapalenie gardła i spojówek, a także poważniejsze stany, takie jak zapalenie trzustki, opłucnej i mięśnia sercowego. Wirusy Coxsackie – bo o nich tu mowa – należą do rodziny pikornawirusów (Picornaviridae), a w literaturze fachowej dzieli się je na dwie grupy:

• grupa A – wywołuje infekcje dróg oddechowych i choroby serca;

• grupa B – wywołuje choroby układu nerwowego.

Gdy wirus przedostanie się do organizmu, w pierwszej kolejności namnaża się w górnych drogach oddechowych, a następnie atakuje jelito cienkie. Stamtąd przedostaje się do narządów układu limfatycznego (np. szpiku kostnego, grasicy, śledziony, węzłów chłonnych), a na samym końcu dociera do skóry, układu nerwowego i serca. 

Ten drobnoustrój jest bardzo powszechny, więc na zarażenie nim narażona jest ogromna część światowej populacji. Infekcje mogą być szczególnie groźne w przypadku noworodków. 

„Diabelska grypa” – przyczyny

Choroba bornholmska to infekcja wirusowa nazywana również chorobą brudnych rąk. Oznacza to, że można się nią zarazić, korzystając z tych samych sztućców lub innych przedmiotów, które miała w ręku osoba zakażona. Tak jak w przypadku zwykłej grypy czy rotawirusaLink otwiera się w nowej karcie, często dochodzi do zakażenia drogą kropelkową podczas kontaktu z osobą zakażoną, która kicha lub kaszle. Wirusy Coxsackie bardzo długo utrzymują się w kale, dlatego łatwo zarazić się nimi podczas korzystania z toalet, basenów i innych miejsc użytku publicznego. 

Dowiedz się, jakie są najczęstsze przyczyny grypy i jak się przed nią chronićLink otwiera się w nowej karcie.

Osoba zakażona przenosi wirusa drogą kropelkową nawet przez 3 tygodnie, natomiast w kale utrzymuje się on nawet przez 2 miesiące. Ta grupa drobnoustrojów wykazuje wysoką odporność na środki chemiczne i bez problemu potrafi przetrwać w ściekach.

Jakie są objawy choroby bornholmskiej?

„Diabelska grypa” ma bardzo gwałtowny przebieg. Najczęściej rozpoczyna się od nagłego, kłującego bólu w klatce piersiowej, który łatwo pomylić z zawałem serca. Do tego dochodzą objawy typowe dla wielu innych infekcji wirusowych. Wśród nich są:

• podwyższona temperatura ciała;

• ból głowy rano i w innych porach dnia;

• ból gardła;

• ogólne uczucie osłabienia;

• ból brzucha,

• bóle mięśni.

Pod względem przebiegu choroba bornholmska przypomina nieco grypę lub ospę wietrzną. W wielu przypadkach towarzyszy jej wysypka.

Przeczytaj także: Ptasia grypa – co to za choroba? Objawy i sposoby leczeniaLink otwiera się w nowej karcie.

Choroba bornholmska – wysypka

Wysypka, która często towarzyszy chorobie bornholmskiej, atakuje przede wszystkim dzieci, ale może wystąpić również u osób dorosłych. Drobne pęcherzyki wypełnione płynem surowiczym pokrywają całe ciało od twarzy aż do podeszew stóp i przestrzeni między palcami. Podobnie jak w przypadku wysypki „bostońskiej” – oba rodzaje zmian na skórze wywołane są przecież przez te same wirusy – pojawiają się dodatkowe objawy, takie jak powiększone migdałki czy utrata apetytu. 

Dowiedz się więcej: Zakażenie wirusem ebola – objawy, leczenie i profilaktykaLink otwiera się w nowej karcie

W niektórych przypadkach lekarze mają problem z postawieniem prawidłowej diagnozy. Jedynym sposobem pozostaje więc specjalistyczne badanie krwi na obecność wirusa. 

Jak wyleczyć chorobę bornholmską?

„Diabelska grypa” i towarzysząca jej wysypka trwają około tygodnia, a leczenie ma charakter objawowy. Aby złagodzić ból klatki piersiowej, lekarze zalecają przyjmowanie środków przeciwzapalnych. W przypadku podwyższonej temperatury ciała pomocne okazują się preparaty przeciwgorączkowe i przeciwbólowe. Jeżeli dojdzie do nadkażenia bakteryjnego zmian skórnych, stosuj maści z antybiotykiem przepisane przez lekarza. Gdy dopadnie Cię choroba bornholmska, pozostań w domu, by zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się wirusa. Jeśli wyjście z domu okaże się konieczne, załóż maseczkę ochronną. Podobnie jak w przypadku leczenia grypy, istotne znaczenie ma odpoczynek oraz picie dużej ilości płynów.

Pamiętaj, że w leczeniu „diabelskiej grypy” nie stosuje się antybiotyku. Ma ona przecież charakter wirusowy, a nie bakteryjny. 

Przeczytaj również: Krosty na brzuchu i inne wykwityLink otwiera się w nowej karcie.

Jakie mogą być powikłania choroby bornholmskiej?

W przebiegu choroby bornholmskiej może dojść do różnych powikłań zdrowotnych, do których należą m.in.: zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie mięśnia sercowego lub osierdzia czy zapalenie jąder. Statystyki pokazują, że z takimi problemami zmaga się około 5% pacjentów, więc – biorąc pod uwagę powszechność zjawiska – liczba może być dość duża.

Czy chorobie bornholmskiej można zapobiegać?

Jak dotąd naukowcom nie udało się opracować szczepionki ochronnej przeciwko wirusom Coxsackie. Ryzyko zachorowania na chorobą bornholmską można jednak zmniejszyć, stosując się do ogólnych zasad higieny i ograniczając kontakt z osobami z objawami infekcji.

lek. Agnieszka Żędzian

Lekarz, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Doświadczenie zdobywała, pracując w Klinice Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckiego Szpitalu Klinicznego w Białymstoku. W pracy z pacjentem stara się zawsze indywidualnie podejść do jego problemu oraz, korzystając ze swojej wiedzy i doświadczenia, postawić właściwą diagnozę. Aby skutecznie pomagać pacjentom, systematycznie podnosi swoje kwalifikacje, biorąc udział w licznych szkoleniach i konferencjach naukowych.

lek. Agnieszka ŻędzianZobacz artykuły tego autora

Podziel się z innymi

Udostępnij artykuł w social-mediach.

Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcie

Źródła:

1. A. Goździcka-Józefiak, Wirusologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2019.

2. R. Lasek i in., Wszystko o bakteriach i wirusach, Wydawnictwo Dragon, Bielsko-Biała 2020.

3. M. Wróblewska i in., Choroby wirusowe w praktyce klinicznej, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2017.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.