Ferrytyna – naturalny „magazyn” żelaza w organizmie
Ferrytyna to białko, dzięki któremu organizm człowieka może prawidłowo gospodarować żelazem. Zlokalizowana w wątrobie, śledzionie, szpiku kostnym czy mieszkach włosowych, stanowi naturalny „magazyn”, w którym znajdują się jony tego cennego pierwiastka, gotowe do natychmiastowej syntezy, gdy zajdzie taka potrzeba. Organizm sięga do nich w przypadku niedoboru żelaza, do którego może dojść m.in. w ciąży czy po utracie dużej ilości krwi w czasie operacji. Sprawdź, jak wygląda badanie ferrytyny i do jakiego lekarza się udać, aby zinterpretować wyniki.
Ferrytyna – co to takiego?
Ferrytyna pochodzi od łacińskiego słowa ferrum, które oznacza „żelazo”, jednak terminów tych nie należy stosować zamiennie. Żelazo to pierwiastek mineralny, który ma kluczowe znaczenie dla produkcji czerwonych krwinek i bierze udział w wielu przemianach metabolicznych. Ferrytyna z kolei jest białkiem, które ma zdolność do magazynowania jonów żelaza w formie nietoksycznej, gotowej do natychmiastowej syntezy. Te naturalne „magazyny” znajdują się w różnych partiach ciała, takich jak: wątroba, osocze, śledziona czy mieszki włosowe.
Przeczytaj też, gdzie leczyć wypadanie włosówLink otwiera się w nowej karcie.
Po zapasy żelaza organizm sięga w sytuacji niedoborów, spowodowanych m.in. operacją czy niedożywieniem. W pierwszej kolejności cenny minerał powstaje z ferrytyny zgromadzonej w najmniej istotnych miejscach z punktu widzenia całego organizmu, czyli w mieszkach włosowych. Dopiero później wykorzystywane są źródła zmagazynowane w wątrobie czy w osoczu krwi.
Dowiedz się także, czym są erytrocytyLink otwiera się w nowej karcie i RDW-CV w wynikach badania krwiLink otwiera się w nowej karcie.
Ferrytyna w organizmie zdrowego człowieka – normy
Poziom ferrytyny informuje o tym, czy organizm prawidłowo radzi sobie z gospodarką żelazem. Normy określa się w mikrogramach na litr (μg/l) i różnią się one w zależności od płci. Zakres referencyjny dla kobiet to 10–200 μg/l, natomiast w przypadku mężczyzn jest to 15–400 μg/l [1]. Pamiętaj, że interpretacja wyników i dalsze czynności diagnostyczne to zadanie lekarza – w pierwszej kolejności lekarza rodzinnego, a potem specjalisty hematologiiLink otwiera się w nowej karcie. Zbyt niski lub wysoki poziom ferrytyny może świadczyć o chorobach i stanach, które wymagają szczegółowej diagnostyki.
Przeczytaj też, kiedy warto zbadać poziom homocysteinyLink otwiera się w nowej karcie.
O czym świadczy niedobór ferrytyny w organizmie? Jak się objawia?
Poziom ferrytyny świadczy o niedoborze żelaza w organizmie. Obniża się np. po operacji lub porodzie, kiedy dochodzi do dużej utraty krwi. Bywa także efektem przewlekłych krwawień wewnętrznych lub chronicznych niedoborów witaminy C, do której zadań należy zwiększenie przyswajalności żelaza. Niska ferrytyna bardzo często świadczy o niedokrwistości, np. o anemii w ciąży. Może także wskazywać na zaburzenia wchłaniania, które występują np. w przebiegu choroby Leśniowskiego-Crohna lub celiakii.
Niski poziom ferrytyny daje następujące objawy::
osłabienie organizmu;
przewlekłe bóle głowy;
zawroty głowy;
blada skóra;
obniżenie koncentracji;
wypadanie włosów;
szum w uszach.
O czym świadczy zbyt wysoki poziom ferrytyny w organizmie?
Zbyt wysoki poziom ferrytyny nie jest korzystny dla organizmu. Wysoka ferrytyna może świadczyć o tym, że organizm walczy z infekcją. Białko to – podobnie jak CRP – należy do grupy tzw. białek ostrej fazy, które stanowią marker stanów zapalnych w organizmie. Podwyższony poziom tego wskaźnika niekiedy informuje o chorobach wątroby (np. o wirusowym zapaleniu wątroby typu B lub C), schorzeniach autoimmunologicznych lub innych chorobach przewlekłych. W niektórych przypadkach może wskazywać na obecność nowotworu, jednak tutaj konieczna jest poszerzona diagnostyka. Nieprawidłowy wynik bywa też kwestią przyjmowania nadmiernej ilości suplementów witaminowych z dodatkiem żelaza.
Wśród symptomów podwyższonego poziomu ferrytyny pojawiają się:
zaburzenia miesiączkowania;
przewlekłe zmęczenie i senność;
sucha skóra o szarym odcieniu;
zaburzenia erekcji;
nudności i wymioty
bóle stawów;
rozdwajanie się paznokci.
Dowiedz się też, jakie funkcje pełni kalcytriol w organizmieLink otwiera się w nowej karcie.
Jak wygląda badanie ferrytyny?
Badanie ferrytyny zazwyczaj zleca lekarz rodzinny, a dalsze leczenie może prowadzić inny specjalista, np. hematolog (specjalista w zakresie diagnozowania i leczenia chorób krwi), hepatologLink otwiera się w nowej karcie (specjalista w zakresie diagnostyki i leczenia chorób wątroby i dróg żółciowych) lub endokrynolog (lekarz, który zajmuje się leczeniem chorób związanych z zaburzeniem wydzielania hormonów).
Badanie ferrytyny niczym nie różni się od standardowego pobrania krwi z żyły łokciowej. Zgłoś się na nie w godzinach porannych, najlepiej między 7 a 10. Bądź na czczo – przypilnuj, aby od ostatniego posiłku upłynęło przynajmniej 12 godzin. Bezpośrednio przed pobraniem materiału do badania nie pij kawy, słodzonej herbaty i w miarę możliwości przesuń godzinę przyjmowania leków i suplementów diety. Jeśli musisz ugasić pragnienie, napij się wody.
Zbyt wysoki lub zbyt niski poziom ferrytyny w organizmie – co robić?
Aby podwyższyć poziom ferrytyny i pomóc organizmowi lepiej gospodarować żelazem, stosuj się do zaleceń lekarza i suplementuj żelazo w odpowiedniej ilości. Sięgaj po źródła żelaza w codziennej diecie: jaja kurze (szczególnie żółtko) i mięso (wołowinę, baraninę lub cielęcinę), ryby, warzywa (soczewicę, soję, fasolę, szpinak, pietruszkę, buraki), produkty zbożowe (kasze, chleb żytni, otręby czy płatki owsiane), orzechy (pistacje i migdały) i owoce (śliwki, morele, daktyle, figi, poziomki, maliny, czarne i czerwone porzeczki).
Obniżenie poziomu ferrytyny wymaga przede wszystkim ustalenia właściwej diagnozy i wdrożenia leczenia przyczynowego. Gdy podstawowa choroba zniknie, automatycznie obniży się także poziom ferrytyny. Jeśli wysoki poziom tego białka nie wynika z żadnej choroby, możesz obniżyć jego stężenie, wprowadzając do jadłospisu produkty z wapniem, który zmniejsza wchłanialność żelaza.
Krew
Lekarz, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Doświadczenie zdobywała, pracując w Klinice Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckiego Szpitalu Klinicznego w Białymstoku. W pracy z pacjentem stara się zawsze indywidualnie podejść do jego problemu oraz, korzystając ze swojej wiedzy i doświadczenia, postawić właściwą diagnozę. Aby skutecznie pomagać pacjentom, systematycznie podnosi swoje kwalifikacje, biorąc udział w licznych szkoleniach i konferencjach naukowych.
lek. Agnieszka ŻędzianZobacz artykuły tego autoraPodziel się z innymi
Udostępnij artykuł w social-mediach.
Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcieŹródła:
D.R. Ferrier, Biochemia, tłum. D. Chlubek, Wydawnictwo Edra Urban & Partner, Wrocław 2018, s. 465–467.
U. Demkow i in., Diagnostyka laboratoryjna, Oficyna Wydawnicza Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Warszawa 2015, s. 48–54.
E. Kosiorowska, M. Hartleb, Ferrytyna – strategia diagnostyczna dla wysokich stężeń osoczowych, „Gastroenterologia Praktyczna” 2016, nr 4, s. 37–45.
Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.
