Badanie prostaty – jak przebiega? Jak się przygotować?

Szacuje się, że u ponad połowy mężczyzn po 50. roku życia diagnozowany jest łagodny przerost gruczołu krokowego, czyli prostaty. Nie każda nieprawidłowość w tym obszarze musi oznaczać raka prostaty, a patologiczne zmiany wykryte we wczesnym stadium nie muszą stanowić zagrożenia dla zdrowia i życia. Profilaktyka chorób układu moczowo-płciowego jest bardzo ważna, a badanie prostaty to jeden z jej obowiązkowych elementów. Każdy mężczyzna po przekroczeniu 45. roku życia powinien regularnie odwiedzać gabinet urologa. Sprawdź, jak wygląda badanie gruczołu krokowego i jak się do niego przygotować.

Prostata – kto powinien ją badać i jak często?

ProstataLink otwiera się w nowej karcie, inaczej zwana gruczołem krokowym lub sterczem, to element męskiego układu moczowo-płciowego. Odpowiada on za wytwarzanie mętnej, białej wydzieliny – wchodzącej w skład spermy – w której znajdują się i są odżywiane plemniki. Gruczoł krokowy znajduje się w miednicy mniejszej, za pęcherzem moczowym. Pod względem kształtu i rozmiaru możemy porównać ją do kasztana lub orzecha włoskiego. Przez omawiany gruczoł przechodzi część cewki moczowej, więc gdy prostata powiększy się, powstaje ucisk i pojawiają się problemy z oddawaniem moczu. 

Na przerost prostaty cierpi ok. 50% mężczyzn w wieku powyżej 50 lat. Statystyki pokazują również, że w Polsce ok. 18 tys. mężczyzn choruje na nowotwór prostaty, a co trzeci przypadek okazuje się śmiertelny. Jeśli ukończyłeś 45 lat, umów się raz w roku na rutynowe badania prostaty. Zwróć szczególną uwagę na profilaktykę, jeśli w Twojej rodzinie były przypadki zachorowania na raka gruczołu krokowego lub Twoi krewni zmagali się z przerostem prostaty. 

Badanie prostaty – do jakiego lekarza się udać?

Badanie prostaty odbywa się w gabinecie urologa, czyli specjalisty w zakresie diagnozowania i leczenia chorób układu moczowo-płciowego. Do tego lekarza zgłoś się zarówno wtedy, gdy zmagasz się z nietrzymaniem moczuLink otwiera się w nowej karcie, jak i w przypadku problemów z erekcją. Zbadanie gruczołu krokowego wymaga wizyty stacjonarnej. Urolog onlineLink otwiera się w nowej karcie pomoże Ci natomiast zinterpretować wyniki badania krwi w kierunku antygenu PSALink otwiera się w nowej karcie – czynnika pomocnego w diagnozie nieprawidłowości w obrębie stercza.

Jak wygląda badanie prostaty?

Badanie prostaty wykonywane jest per rectum, czyli przez odbyt. Urolog wkłada palec w jednorazowej rękawiczce do odbytnicy i palpacyjnie ocenia wielkość gruczołu krokowego i nieprawidłowości w jego obrębie. Podczas badania, trwającego ok. kilkanaście sekund, pacjent leży na boku lub podpiera się na łokciach i kolanach. Na początku lekarz patrzy, jak wygląda odbyt, a następnie nawilża palec specjalnym żelem i wprowadza go do odbytu. Substancja ta zmniejsza fizjologiczny opór podczas czynności, jakie musi wykonać urolog i sprawia, że badanie nie jest bolesne. Wielu pacjentów określa je jako nieprzyjemne, jednak nie powinno powodować ono dolegliwości bólowych. 

Jak przygotować się do badania prostaty?

Omawiane badanie nie wymaga specjalnych przygotowań i wcześniejszych badań. Przed jego wykonaniem specjalista przeprowadzi z Tobą szczegółowy wywiad. Nie musisz być na czczo i nie ma konieczności wykonywania lewatywy przed wizytą u lekarza. Dla własnego komfortu zadbaj o higienę intymną, choć nie musi ona obejmować skomplikowanych zabiegów, np. usuwania włosów z okolic odbytnicy. Po zakończonym badaniu dostaniesz od lekarza ligninę, którą oczyścisz badany obszar z żelu. 

Badanie prostaty z krwi – kiedy należy wykonać?

Jeżeli badanie prostaty per rectum wykaże jakiekolwiek nieprawidłowości, lekarz zaleci dalszą diagnostykę na czele z badaniem krwi oceniającym stężenie PSALink otwiera się w nowej karcie (ang. Prostate Specific Antigen), czyli antygenu sterczowego. W diagnostyce laboratoryjnej służy on do wykrywania oraz monitorowania przebiegu raka prostaty czy diagnozowania łagodnych przerostów gruczołu krokowego. Wynik badania prezentowany jest w jednostce ng/ml (nanogram na mililtr), a o podwyższonym (nieprawidłowym) stężeniu PSA mówimy, gdy mieści się on w przedziale 2–4 ng/ml [3]. Pamiętaj, że interpretacja wyniku to zadanie urologa, z którym skonsultujesz się w ramach wizyty stacjonarnej lub teleporady. 

lek. Agnieszka Żędzian

Lekarz, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Doświadczenie zdobywała, pracując w Klinice Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckiego Szpitalu Klinicznego w Białymstoku. W pracy z pacjentem stara się zawsze indywidualnie podejść do jego problemu oraz, korzystając ze swojej wiedzy i doświadczenia, postawić właściwą diagnozę. Aby skutecznie pomagać pacjentom, systematycznie podnosi swoje kwalifikacje, biorąc udział w licznych szkoleniach i konferencjach naukowych.

lek. Agnieszka ŻędzianZobacz artykuły tego autora

Podziel się z innymi

Udostępnij artykuł w social-mediach.

Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcie

Źródła:

1. M. Stengler, Zdrowa prostata, Wydawnictwo Vital, Białystok 2021.

2. E. Sklianskaja, Prostata – diagnoza i leczenie, Oficyna Wydawnicza ABA, Warszawa 2021.

3. T. Drewa i in., Urologia. Ilustrowany podręcznik dla studentów i stażystów, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2023.

4. P. Wiechno, Rak stercza – Współczesne spojrzenie, PZWL Wydanictwo Lekarskie, Warszawa 2021.

5. Serwis Ministerstwa Zdrowia i Narodowego Funduszu Zdrowia, Rak prostaty – czy warto się badać?, https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/rak-prostaty-czy-warto-sie-badac [28.10.2023].

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.