Polio: historia, objawy i walka z tą chorobą

Polio, znane również jako nagminne porażenie dziecięce, to wirusowa choroba, która przez wieki była przyczyną niepokojących epidemii i tragedii na całym świecie. Dzięki postępowi w medycynie i szczepieniom stała się jednak symbolem sukcesu oraz wytrwałości ludzkości w walce z groźnymi infekcjami. Poznaj historię polio, jej różne formy i objawy, oraz wysiłki podjęte przez społeczność międzynarodową w celu eradykacji tej choroby.

Czym jest polio?

Polio, znane również jako choroba Heinego-Medina lub nagminne porażenie dziecięce, to wirusowe zapalenie rogów przednich rdzenia kręgowego. Wywołuje ją wirus polio, należący do rodzaju Enterovirus. Jest przenoszony drogą fekalno-oralną, co oznacza, że zakażenie może nastąpić poprzez kontakt z zakażonymi wydzielinami lub skażonymi przedmiotami oraz poprzez spożycie skażonych pokarmów.

Historia polio

Historia polio sięga starożytności, ale znaczący opis kliniczny pojawił się w XVIII wieku. Chorobę tę różnie nazywano – zanim ostatecznie zaczęto ją określać jako „polio”, nosiła nazwę od nazwisk dwóch uczonych: Jakoba Heinego i Karla Oskara Medina. Przełomem w walce z polio było wyeliminowanie go w rozwiniętych krajach za sprawą skutecznych szczepień, wprowadzonych w latach 50. i 60. XX wieku. W Polsce epidemia polio miała miejsce w latach 50. XX wieku, ale została skutecznie zatrzymana dzięki programowi masowych szczepień w latach 1959–1960 i zbudowaniu dzięki temu odporności zbiorowejLink otwiera się w nowej karcie.

Objawy i postacie choroby

Polio może przebiegać w różny sposób – od łagodnych objawów grypopodobnych po ciężkie porażenia mięśni i poważne powikłania. Większość zakażeń (95%) jest bezobjawowa. Około 4–8% przypadków to zakażenia poronne. Niekiedy polio daje jedynie objawy grypopodobne. Rzadko, w 1–2% przypadków, polio przyjmuje postać porażenną, co prowadzi do zwykle jednostronnego paraliżu mięśni, najczęściej kończyn dolnych, a także innych obszarów ciała, w tym mięśni oddechowych i odpowiedzialnych za połykanie. Na zapalenie mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych w przebiegu polio wskazywać mogą silne bóle głowy, sztywność karku i zaburzenia świadomości.

1. Przeczytaj: Błonica – przyczyny, objawy, leczenieLink otwiera się w nowej karcie.

Przebieg choroby

Polio jest wirusową chorobą, która atakuje układ nerwowy, zwłaszcza nerwy rdzenia kręgowego. Ma różne formy i objawy, które zależą od stopnia zaawansowania infekcji:

1. Poronne polio: w większości przypadków zakażenie wirusem polio jest bezobjawowe i przechodzi niezauważone. Określane jest jako poronne polio, ponieważ osoba zakażona może przenosić wirusa na innych, nawet jeśli nie ma widocznych objawów.

2. Polio grypopodobne: część zakażeń może mieć objawy podobne do grypy, takie jak gorączka, bóle mięśni, bóle głowy i osłabienie. Większość pacjentów z polio grypopodobnym powraca jednak do pełni zdrowia bez trwałych konsekwencji.

3. Polio porażenne: To najpoważniejsza postać choroby, która prowadzi do porażenia mięśni. Zazwyczaj objawia się jako jednostronny paraliż, który może skutkować trwałymi deformacjami i utratą funkcji mięśni. Szczególnie niebezpieczne jest wiotkie porażenie mięśni oddechowych, które wymaga intensywnego leczenia i wsparcia chorego w oddychaniu.

Leczenie i powikłania

Nie istnieje specyficzny lek na polio, dlatego leczenie opiera się na łagodzeniu objawów i wspieraniu funkcji życiowych. W cięższych przypadkach może być konieczne wspomaganie oddychania. Istnieje także zespół post-polio, który pojawia się u niektórych osób wiele lat po zakażeniu i powoduje osłabienie mięśni oraz pogorszenie ogólnego stanu zdrowia.

1. Dowiedz się, jak działają żywe szczepionkiLink otwiera się w nowej karcie.

Szczepienia polio w Polsce

W Polsce program szczepień przeciwko polioLink otwiera się w nowej karcie przeprowadza się przy użyciu szczepionki inaktywowanej (Salka), która jest skuteczna i bezpieczna. To szczepienie obowiązkowe, dostępne w kilku dawkach na różnych etapach życia. Szczepienia przyczyniły się do wyeliminowania polio w Polsce oraz w większości krajów rozwiniętych.

1. Przeczytaj także o tym, jak działa szLink otwiera się w nowej karcieczepionka na gruźlicę, HPV i wirusyLink otwiera się w nowej karcie.

Walka z polio

Jednym z największych sukcesów medycyny jest wyeliminowanie choroby (tzw. eradykacja polio) w wielu krajach na świecie. Osiągnięcie tego celu było możliwe dzięki wprowadzeniu skutecznych szczepień przeciwko polio. Szczepionki inaktywowane (Salka) i doustne (Sabina) znacznie zmniejszyły występowanie choroby. Dzięki wysiłkom organizacji takich jak WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) oraz innych instytucji zdrowotnych, wiele krajów ogłosiło eradykację polio i zaprzestało rutynowych szczepień przeciwko tej chorobie.

Podsumowując, polio to choroba, która przez wiele lat była przerażającym problemem zdrowotnym, ale dzięki skutecznym szczepieniom i wysiłkom medycyny wiele krajów ją wyeliminowało. Nadal jednak istnieje potrzeba monitorowania i zapobiegania polio, aby uniknąć ponownego pojawienia się choroby.

lek. Agnieszka Żędzian

Lekarz, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Doświadczenie zdobywała, pracując w Klinice Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckiego Szpitalu Klinicznego w Białymstoku. W pracy z pacjentem stara się zawsze indywidualnie podejść do jego problemu oraz, korzystając ze swojej wiedzy i doświadczenia, postawić właściwą diagnozę. Aby skutecznie pomagać pacjentom, systematycznie podnosi swoje kwalifikacje, biorąc udział w licznych szkoleniach i konferencjach naukowych.

lek. Agnieszka ŻędzianZobacz artykuły tego autora

Podziel się z innymi

Udostępnij artykuł w social-mediach.

Facebook - Link otwiera się w nowej karcieInstagram - Link otwiera się w nowej karcieTwitter - Link otwiera się w nowej karcie

Źródła:

1. Ł. Kuryk i in., Polio – zagadkowy wirus, „Postępy mikrobiologii” 2013, t. 52, nr 2.

2. R. W. Gryglewski, Historia polio, https://www.aotm.gov.pl/dokonania-naukowe-i-technologie-medyczne/historia-technologii-medycznych/historia-polio/, [dostęp: 27. 10. 2023].

3. W. Kawalec, Pediatria, PZWL 2018, t. 2.

4. A. Szczeklik, Choroby wewnętrzne, PZWL 2011.

5. A. Szczeklik, Interna Szczeklika, PZWL 2021.

6. W. Kozubski, Neurologia. Kompendium, PZWL 2014, t. 2.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych na stronie zdrowie.nn.pl należy skonsultować ich treść z lekarzem. Zdrowie.nn.pl dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów była najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.